Thẩm quyền giải quyết tranh chấp của Toà án Quốc tế về Luật biển(ITLOS)

Các tranh chấp liên quan đến đáy biển giữa các quốc gia thành viên đều có thể được đưa ra trước:

• Một Viện đặc biệt của Tòa án quốc tế về luật biển được lập ra như quy định tại Điều 15 và Điều 17 Phụ lục VI, theo yêu cầu của các bên tranh chấp;
• Một Toà ad-hoc của Viện giải quyết các tranh chấp liên quan đến đáy biển được lập ra như quy định tại Điều 36 phụ lục VI, theo yêu cầu của bất kỳ bên tranh chấp nào (Điều 188 Công ước Luật biển 1982).

Đối với các tranh chấp liên quan đến đáy biển giữa các quốc gia thành viên và các bên khác (tổ chức quốc tế, thể nhân và pháp nhân), Công ước quy định: Viện giải quyết các tranh chấp liên quan đến đáy biển của Toà án quốc tế về luật biển có thẩm quyền xét xử các loại tranh chấp về những hoạt động tiến hành trong vùng đáy biển giữa một quốc gia là thành viên và cơ quan quyền lực, giữa các bên ký kết hợp đồng (dù các bên này là các quốc gia thành viên, là Cơ quan quyền lực, xí nghiệp tư nhân, xí nghiệp của Nhà nước hoặc các thể nhân, pháp nhân) (Điều 187).

Đối với tranh chấp có tổ chức quốc tế là một bên, Toà án có thể, theo đòi hỏi của bên kia hoặc theo chủ ý của mình, yêu cầu tổ chức chức quốc tế phải cung cấp trong một thời hạn thích hợp các thông tin về tổ chức, về các quốc gia thành viên và thẩm quyền của tổ chức quốc tế để xem tổ chức quốc tế đó có đủ tư cách đưa vụ việc ra trước Toà án hay không.

Các thể nhân hay pháp nhân tham gia vào một vụ tranh chấp liên quan đến đáy biển phải được một quốc gia thành viên bảo trợ mới được đệ đơn kiện một quốc gia thành viên khác.

2. Thực tiễn giải quyết vụ việc

2.1. Khái quát vụ việc

Trong năm 2008-2009, hải quân của hai quốc gia Bangladesh và Myanmar đã xảy ra một số va chạm tại khu vực vịnh Bengal – vịnh nằm ở Đông Nam Ấn Độ Dương. Hai quốc gia này đã không xác định rõ ràng cụ thể ranh giới phân biển dẫn đến những sự tranh chấp về phân định lãnh hải, vùng đặc quyền kinh tế tại vịnh Bengal – vùng biển này là nơi có rất nhiều nguồn tài nguyên thiên nhiên.

Hai nước đã có một thời gian dài tiến hành đàm phán phân định biên giới trên biển, gỡ rối những vấn đề của cả hai nhưng chưa đạt được kết quả cụ thể nào do các bên đều không muốn nhượng bộ.

Lý do vụ việc chưa được giải quyết: Do mỗi nước đều muốn lựa chọn nguyên tắc áp dụng giải quyết phân định biển riêng. 

Tranh chấp trở nên nóng hơn khi trong khoảng thời gian năm 2008 –  năm 2009 khi quân đội hai nước đã xảy ra một số vụ va chạm tại khu vực này. 

Ngày 08/10/2009, Bangladesh làm đơn khởi kiện đưa tranh chấp ra Toà án Quốc tế về Luật biển và cả hai đã chấp thuận để đưa vụ việc của mình ra Tòa.

Ngày 14/12/2009, Bangladesh và Myanmar đã thống nhất trao thẩm quyền cho ITLOS để giải quyết tranh chấp giữa hai bên.