Thủ tục công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài và phán quyết của trọng tài nước ngoài

Bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài và phán quyết của trọng tài nước ngoài được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam theo những quy định khá chặt chẽ của luật tố tụng dân sự và các văn bản khác liên quan. Cụ thể:

1. Bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam

Theo quy định tại khoản 1 Điều 423 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 thì bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài được yêu cầu tòa án Việt Nam xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bao gồm:

– Bản án, quyết định về dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động, quyết định về tài sản trong bản án, quyết định hình sự, hành chính của tòa án nước ngoài được quy định tại các điều ước quốc tế mà nước đó và Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Từ quy định này có nghĩa là tòa án Việt Nam chỉ xem xét và công nhận cho thi hành tại Việt Nam những bản án, quyết định dân sự của tòa án của nước mà nước đó và Việt Nam đã kí kết và gia nhập điều ước quốc tế trong đó có quy định việc công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án mỗi nước đã kí kết. Như vậy, tính đến nay, tòa án Việt Nam sẽ xem xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân sự của tòa án các nước đã kí kết với Việt Nam hiệp định tương ữợ tư pháp như nước Cộng hoà Liên bang Nga, nước Cộng hoà Slô-va- ki-a, nước Cộng hoà Séc, nước Cộng hoà nhân dân Trung Hoa, nước Cộng hoà Cu Ba, nước Cộng hoà Hunggari, nước Cộng hoà Bungari, nước Cộng hoà Ba Lan, nước Cộng hoà dân chủ nhân dân Lào, nước Cộng hoà Pháp … Nhà nước ta đã kí kết 16 hiệp định và thoả thoả thuận với một số quốc gia và vùng lãnh thồ khác nhau trong đó có các điều khoản quy định về việc công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài. Với những nước mà Việt Nam và nước đó chưa cùng là thành viên, tức là chưa kí kết, gia nhập điều ước quốc tế thì bản án, quyết định của những nước đó không đương nhiên thuộc diện được tòa án Việt Nam công nhận và cho thi hành, trừ trường hợp pháp luật có quy định khác.

– Bản án, quyết định dân sự khác của tòa án nước ngoài mà theo pháp luật của Việt Nam quy định công nhận và cho thi hành.

Ngoài những bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam nêu trên, khoản 2 Điều 423 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 còn bổ sung và giải thích rõ: quyết định về nhân thân, hôn nhân và gia đình của cơ quan khác có thẩm quyền của nước ngoài cũng được xem xét và công nhận tại Việt Nam như bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài.

Đặc điểm cơ bản của những bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài được yêu cầu tòa án Việt Nam xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam nêu trên thường là những bản án, quyết định dân sự mang tính tài sản do tòa án nước ngoài tuyên khi giải quyết các tranh chấp dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại, lao động và các việc khác. Mặt khác, các bản án, quyết định của tòa án nước ngoài được yêu cầu tòa án Việt Nam xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam thường phải dựa trên cơ sở của điều ước quốc tế đã kí kết hoặc trên cơ sở có đi có lại.

2. Phán quyết của trọng tài nước ngoài được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam

Theo quy định tại khoản 1 Điều 424 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, các phán quyết của trọng tài nước ngoài được công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bao gồm:

– Các phán quyết của trọng tài nước ngoài mà nước đó và Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam cùng là thành viên của điều ước quốc tế về công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài. Điều này có nghĩa là tòa án Việt Nam chỉ xem xét công nhận và cho thi hành đối với những phán quyết của trọng tài nước ngoài trong trường hợp quyết định đó được tuyên tại nước hoặc của trọng tài của nước mà nước đó với Việt Nam đã kí kết hoặc gia nhập điều ước quốc tế có quy định về công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài.

– Các phán quyết của trọng tài nước ngoài mà nước đó và Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam chưa cùng là thành viên của điều ước qúốc tế về công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài nhưng trên cơ sở nguyên tắc có đi có lại. Đây là những phán quyết của ttọng tài nước ngoài mà nước đó với Việt Nam chưa kí kết hoặc gia nhập điều ước quốc tế có quy định về công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài nhưng dựa trên nguyên tắc có đi có lại nên vẫn công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài nước ngoài đó (nước đó công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tại Việt Nam trên lãnh thổ nước đó thì Việt Nam cũng công nhận và cho thi hành phán quyết của trọng tài nước đó trên lãnh thổ Việt Nam).

Theo quy định tại khoản 2, khoản 3 Điều 424 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, những phán quyết của trọng tài nước ngoài được xem xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam là phán quyết cuối cùng của hội đồng trọng tài giải quyết toàn bộ nội dung vụ tranh chấp, chấm dứt tố tụng ttọng tài và có hiệu lực thi hành. Các khái niệm trọng tài nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài được xác định theo quy định của Luật trọng tài thương mại của Việt Nam, theo đó trọng tài nước ngoài là trọng tài được thành lập theo quy định của pháp luật trọng tài nước ngoài do các bên thoả thuận lựa chọn để tiến hành giải quyết tranh chấp ở ngoài lãnh thổ Việt Nam hoặc trong lãnh thổ Việt Nam; phán quyết của trọng tài nước ngoài là phán quyết do ttọng tài nước ngoài tuyên ở ngoài lãnh thổ Việt Nam hoặc ở trong lãnh thổ Việt Nam để giải quyết tranh chấp do các bên thoả thuận lựa chọn (khoản 11, khoản 12 Luật trọng tài thương mại).

Như vậy, các quy định của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 quy định về phán quyết của trọng tài nước ngoài được yêu cầu tòa án Việt Nam xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam vừa khái quát được về phán quyết của trọng tài nước ngoài, vừa cụ thể hoá được đầy đủ các phán quyết của trọng tài nước ngoài được xem xét công nhận và cho thi hành tại Việt nam. Các quy định này vẫn được xây dựng đảm bảo phù hợp với quy định tại khoản 1 và khoản 2 Công ước New York năm 1958 về công nhận và cho thi hành các phán quyết của họng tài nước ngoài, kết hợp cả hai tiêu chí lãnh thổ và quốc tịch của ttọng tài để xác định tính từ “nước ngoài”. Theo đó, các quyết định trọng tài được tuyên ở ngoài lãnh thổ Việt Nam là rất rộng, bao gồm cả các quyết định trọng tài được tuyên tại các nước đã kí kết điều ước quốc tế với Việt Nam (các nước là thành viên Công ước New York) và các nước không phải là thành viên Công ước New York năm 1958. Cũng theo quy định đó, tòa án Việt Nam không chỉ có thẳm quyền xem xét công nhận và cho thi hành những quyết định của ttọng tài nước ngoài giải quyết các hanh chấp phát sinh từ các quan hệ kinh doanh, thương mại mà còn cả những quyết

định của trọng tài nước ngoài giải quyết các tranh chấp phát sinh từ quan hệ lao động. Tuy nhiên cũng như các bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài được xem xét công nhận và cho thi hành tại Việt Nam, các phán quyết của trọng tài nước ngoài chỉ được tòa án Việt Nam xem xét công nhận và cho thi hành tại Việt 1 Nam nếu theo pháp luật của nước có trọng tài tuyên bản án, quyết định thì bản án, quyết định đó đang có hiệu lực pháp luật.

3. Quyền yêu cầu công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, quyết định của trọng tài nước ngoài

Theo quy định tại khoản 1 Điều 425 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, người được thi hành hoặc người đại diện hợp pháp của họ có quyền làm đơn yêu cầu tòa án Việt Nam xem xét để công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước -ngoại, phán quyết của trọng tài nước ngoài trong những trường hợp Sau:,…:

– Người phải thi hành án là cá nhân đang cư trú, làm việc tại Việt Nam hoặc là cơ quan, tổ chức đang có trụ sở chính tại Việt Nam;.

– Tài sản liên quan đến việc thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài có tạị Việt Nam vào thời điểm gửi đơn yêu cầu. .

Ngược lại, dựa trên nguyên tắc bình đẳng về quyền và nghĩa vụ giữa các đương sự trong tố tụng dân Sự, khoản 2 Điều 425, Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 quy định người phải thỉ hành án hoặc người đại diện hợp pháp của họ có quyền làm đơn yêu cầu tòa án Việt Nam xem xét để không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của ttọng tài nước ngoài.

Ngoài ra, khoản 3 Điều 425 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 còn ghi nhậh quyền yêu cầu tòa án Việt Nam xem xét để không công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài không có yêu cầu thi hành tại Việt Nam.

Như vậy, quyền yêu cầu công nhận hoặc không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, quyết định của trọng tài nước ngoài là quyền tố tụng rất quan trọng của công dân, pháp nhân Việt Nam cũng như công dân, pháp nhân nước ngoài trong tố tụng dân sự. Với những quyền tố tụng này họ có thể bảo vệ được các quyền và lợi ích hợp pháp của mình trên lãnh thổ Việt Nam.

4. Thành phần hội đồng xét đơn yêu cầu

Theo quy định tại Điều 438 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, việc xét đơn yêu cầu công nhận hoặc không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, quyết định của họng tài nước ngoài được tiến hành tại phiên họp do một hội đồng gồm ba thẩm phán, trong đó một thẩm phán được chánh án chỉ định làm chủ toạ phiên họp.

Trong trường hợp quyết định của tòa án Việt Nam về việc công nhận hoặc không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, quyết định của trọng tài nước ngoài bị kháng cáo, kháng nghị thì hội đồng xét lại quyết định bị kháng cáo, kháng nghị gồm ba thẩm phán, trong đó có một thẩm phán làm chủ toạ theo sự phân công của chánh án tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao theo quy định tại khoản 2 Điều 443 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

5. Bảo đảm quyền kháng cáo, kháng nghị

Theo quy định tại Điều 426 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, đương sự có quyền kháng cáo lên tòa án cấp cao theo quy định của pháp luật đối với quyết định của tòa án Việt Nam về việc công nhận và cho thi hành hoặc không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài, nếu không đồng ý với quyết định này.

Cùng với việc ghi nhận quyền kháng cáo của đương sự, Điều 426 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 còn ghi nhận viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, viện kiểm sát nhân dân cấp cao cũng có quyền kháng nghị, yêu cầu tòa án cấp cao xem xét lại quyết định công nhận hoặc không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài nếu không đồng ý với quyết định này.

Việc công nhận quyền kháng cáo, kháng nghị và bảo đảm quyền kháng cáo, kháng nghị của các chủ thể trong Điều 426 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 có ý nghĩa rất quan trọng nhằm bảo đảm việc giải quyết yêu cầu công nhận hoặc không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài được đúng đắn, từ đó bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của đương sự. Do vậy, khi có kháng cáo, kháng nghị, tòa án Việt Nam cọ thẩm quyền phải tiến hành thủ tục phúc thẩm lại quyết định công nhận hoặc không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của bọng tài nước ngoài theo đúng quy định của pháp luật.

6. Hiệu lực của bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài được tòa án Việt Nam công nhận và cho thi hành hoặc không công nhận

Việc công nhận và cho thi hành tại Việt Nam bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài hoặc ngược lại là không công nhận bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài sẽ do tòa án có thẩm quyền của Việt Nam quyết định. Nếu tòa án có thẩm quyền của Việt Nam quyết định công nhận và cho thi hành thì bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài sẽ có hiệu lực tại Việt Nam và được bảo đảm hiệu lực tại Việt Nam. Nếu tòa án có thẩm quyền của Việt Nam quyết định không công nhận thì bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài không có hiệu lực và không được bảo đảm thi hành trên lãnh thổ Việt Nam. Dựa trên tinh thần này, Điều 427 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 đã quy định rõ: bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài sau khi được tòa án có thẩm quyền của Việt Nam công nhận và cho thi hành tại Việt Nam thì cũng có hiệu lực pháp luật như bản án, quyết định dân sự của tòa án Việt

Nam đã có hiệu lực pháp luật, được bảo đảm thi hành trên lãnh thổ Việt Nam theo thủ tục thi hành án án dân sự. Ngược lại, Điều 427 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 cũng khẳng định: bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài không được tòa án Việt Nam công nhận thì đương nhiên không có hiệu lực pháp luật tại Việt Nam. Tuy nhiên, khoản 3 Điều 427 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 nhấn mạnh: Bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài đã được tòa án Việt Nam ra quyết định công nhận và cho thi hành chưa được thi hành tại Việt Nam ngay mà chỉ được thi hành tại Việt Nam sau khi quyết định của tòa án Việt Nam công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài có hiệu lực pháp luật.

Việc thi hành quyết định công nhận và cho thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, quyết định của trọng tài nước ngoài phải tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật Việt Nam về thi hành án dân sự.

7. Gửi quyết định và thông báo kết quả xét đơn yêu cầu của tòa án

Ngay sau khi ra quyết định về việc xét đơn yêu cầu công nhận và cho thi hành hoặc không công nhận bản án, quyết định của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài, tòa án phải gửi cho các chủ thể liên quan như đương sự, viện kiểm sát… quyết định đó. Theo quy định tại Điều 428 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, tòa án đã ra quyết định có ữách nhiệm chuyển giao trực tiếp hoặc qua dịch vụ bưu chính hoặc thông qua Bộ tư pháp quyết định của tòa án cho người được thi hành, người phải thi hành bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài hoặc người đại diện hợp pháp của họ, cho viện kiểm sát cùng cấp và cơ quan thi hành án dân sự theo quy định của Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

Cụ thể hơn, Điều 441 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 còn quy định, trong thời hạn 15 ngày kể từ ngày ra quyết định xét đơn yêu cầu, tòa án Việt Nam đã ra quyết định đó phải gửi quyết định xét đơn yêu cầu cho các đương sự,người đại diện hợp pháp của họ, Bộ tư pháp và viện kiểm sát cùng cấp. Nếu có đương sự đang ở nước ngoài thì việc gửi quyết định của tòa án cho đương sự ở nước ngoài được thực hiện theo các phương thức quy định tại Điều 474 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

8. Chuyển tiền, tài sản thi hành bản án, quyết đinh dân sự của tòa án nước ngoài

Nhằm đảm bảo cho việc thi hành các bản án, quyết định dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của ttọng tài nước ngoài đã được tòa án Việt Nam công nhận, từ đó bảo đảm được quyền, lợi ích của chủ thể có quyền, lợi ích trong bản án, quyết dân sự của tòa án nước ngoài, trong phán quyết của ựọng tài nước ngoài, Nhà nước Việt Nam bảo đảm việc chuyển tỉền, tài sản phải thi hành án từ Việt Nam ra nước ngoài theo quy‘định tại Điều 429 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015, không ai có quyền cẳn-.ttở người được thi hành án chuyển tiền, tài sản của họ theo quyết định của tòa án Việt Nam. Tuy nhiên, Điều 429 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015 cũng quy định rõ việc chuyển tiền, tài sản này phải tuân theo đúng các quy định của pháp luật Việt Nam.

Mọi vướng mắc pháp lý về luật dân sự, tố tụng dân sự về công nhận bản án dân sự của tòa án nước ngoài, phán quyết của trọng tài nước ngoài cũng như các vấn đề khác liên quan. Hãy gọi ngay: 1900.0191 để được Luật sư tư vấn pháp luật dân sự, thừa kế trực tuyến.

Trân trọng./.

Bộ phận tư vấn pháp luật dân sự – Công ty luật LVN Group

Công ty Luật LVN - Địa chỉ: Số 16B Nguyễn Thái Học, Yết Kiêu, Hà Đông, Hà Nội, Việt Nam