1. Họ, hụi, biêu, phường là gì?

Theo khoản 1 Điều 471 Bộ luật dân sự 2015:

Họ, hụi, biêu, phường (sau đây gọi chung là họ) là hình thức giao dịch về tài sản theo tập quán trên cơ sở thỏa thuận của một nhóm người tập hợp nhau lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền hoặc tài sản khác, thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên.

Do có sự khác biệt về ngôn ngữ, ở mỗi vùng miền thì họ được gọi theo các tên gọi khác nhau như: ở miễn Bắc thường gọi là họ; ở miền Nam thường gọi là hụi; còn ở Miền Trung thường gọi là biêu, phường. Mặc dù tên gọi không thống nhất ở mỗi miền nhưng nội dung của họ, hụi, biêu, phường đều là một.

Họ là một hình thức cho vay đặc biệt giữa những người cùng chơi họ. Đây là hình thức vay phổ biến trong cộng đồng dân cư, chịu ảnh hưởng lớn của tập quán. Trên cơ sở tương thích với tập quán, tôn trọng ý chí của cộng đồng dân cư, Nhà nước ta có chính sách cụ thể về họ như:

– Quyền và lợi ích hợp pháp của những người tham gia họ nhằm mục đích tương trợ trong nhân dân;

– Nghiêm cấm việc tổ chức họ để cho vay nặng lãi, lừa đảo, lạm dụng tín nhiệm hoặc các hành vi trái pháp luật khác để chiếm đoạt tài sản của người khác.

Theo Nghị định 19/2019/NĐ-CP thì hình thức họ bao gồm họ không có lãi và họ có lãi:

Điều 4:

….

Họ không có lãi là họ mà thành viên được lĩnh họ nhận các phần họ khi đến kỳ mở họ và không phải trả lãi cho các thành viên khác.

Họ có lãi là họ mà thành viên được lĩnh họ nhận các phần họ khi đến kỳ mở họ và phải trả lãi cho các thành viên khác.

 

2. Điều kiện để trở thành thành viên của họ

Để có thể trở thành thành viên của họ thì phải đáp ứng các điều kiện theo quy định tại Điều 5 Nghị định 19/2019/NĐ-CP:

– Thành viên là người từ đủ mười tám tuổi trở lên và không thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định tại Bộ luật dân sự.

+ Người mất năng lực hành vi dân sự: Khi một người do bị bệnh tâm thần hoặc mắc bệnh khác mà không thể nhận thức, làm chủ được hành vi thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần.

+ Người hạn chế năng lực hành vi dân sự: Người nghiện ma túy, nghiện các chất kích thích khác dẫn đến phá tán tài sản của gia đình thì theo yêu cầu của người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, Tòa án có thể ra quyết định tuyên bố người này là người bị hạn chế năng lực hành vi dân sự.

+ Người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi là người: Người thành niên do tình trạng thể chất hoặc tinh thần mà không đủ khả năng nhận thức, làm chủ hành vi nhưng chưa đến mức mất năng lực hành vi dân sự thì theo yêu cầu của người này, người có quyền, lợi ích liên quan hoặc của cơ quan, tổ chức hữu quan, trên cơ sở kết luận giám định pháp y tâm thần, Tòa án ra quyết định tuyên bố người này là người có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi và chỉ định người giám hộ, xác định quyền, nghĩa vụ của người giám hộ.

– Người từ đủ mười lăm tuổi đến dưới mười tám tuổi nếu có tài sản riêng có thể là thành viên của dây họ, trường hợp sử dụng tài sản riêng là bất động sản, động sản phải đăng ký để tham gia dây họ thì phải được người đại diện theo pháp luật đồng ý.

– Điều kiện khác theo thỏa thuận của dây họ.

Trong họ cần có một người làm chủ họ, cá nhân để được làm chủ họ cũng phải đáp ứng các điều kiện sau đây:

– Chủ họ là người từ đủ mười tám tuổi trở lên và không thuộc trường hợp mất năng lực hành vi dân sự, hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc có khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi theo quy định tại Bộ luật dân sự.

– Trường hợp các thành viên tự tổ chức dây họ thì chủ họ là người được hơn một nửa tổng số thành viên bầu, trừ trường hợp các thành viên có thỏa thuận khác.

– Điều kiện khác theo thỏa thuận của những người tham gia dây họ.

3. Thỏa thuận về dây họ

– Hình thức: Thoả thuận về dây họ được thể hiện bằng văn bản. Văn bản thoả thuận về dây họ được công chứng, chứng thực nếu những người tham gia dây họ yêu cầu.

– Trường hợp thỏa thuận về dây họ có thể được sửa đổi, bổ sung.

– Văn bản thỏa thuận về dây họ gồm các nội dung chính sau:

+ Họ, tên, số chứng minh nhân dân hoặc số căn cước công dân hoặc số hộ chiếu; ngày, tháng, năm sinh; nơi cư trú của chủ họ (nơi chủ họ thường xuyên sinh sống hoặc nơi đang sinh sống nếu không xác định được nơi thường xuyên sinh sống);

+ Số lượng thành viên, họ, tên, số chứng minh nhân dân hoặc số căn cước công dân hoặc số hộ chiếu, ngày, tháng, năm sinh, nơi cư trú của từng thành viên;

+ Phần họ (phần họ là số tiền hoặc tài sản khác (sau đây gọi là tiền) được xác định theo thoả thuận mà mỗi thành viên phải góp tại mỗi kỳ mở họ.)

+ Thời gian diễn ra dây họ, kỳ mở họ;

Dây họ là một họ hình thành trên cơ sở thỏa thuận cụ thể của những người tham gia họ về thời gian, phần họ, thể thức góp họ, lĩnh họ, quyền, nghĩa vụ của chủ họ (nếu có) và các thành viên.

Kỳ mở họ là thời điểm được xác định theo thoả thuận của những người tham gia dây họ mà tại thời điểm đó các thành viên góp phần họ và có thành viên được lĩnh họ.

+ Thể thức góp họ, lĩnh họ.

Ngoài ra thỏa thuận về dây hộ còn có thể có các nội dung sau: Mức hưởng hoa hồng của chủ họ trong họ hưởng hoa hồng; Lãi suất trong họ có lãi; Trách nhiệm ký quỹ hoặc biện pháp bảo đảm thực hiện nghĩa vụ khác của chủ họ; Việc chuyển giao phần họ; Gia nhập, rút khỏi, chấm dứt dây họ; Trách nhiệm do vi phạm nghĩa vụ….

4. Lãi suất trong họ

Theo Điều 471 Bộ luật dân sự: “Nghiêm cấm việc tổ chức họ dưới hình thức cho vay nặng lãi.”

Lãi suất trong họ có lãi do các thành viên của dây họ thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ nhưng không vượt quá 20%/năm của tổng giá trị các phần họ phải góp trừ đi giá trị các phần họ đã góp trên thời gian còn lại của dây họ. Trường hợp mức lãi suất giới hạn nói trên được điều chỉnh bởi cơ quan có thẩm quyền theo quy định tại khoản 1 Điều 468 của Bộ luật dân sự 2015 thì áp dụng mức lãi suất giới hạn được điều chỉnh đó.

Trường hợp lãi suất theo thỏa thuận hoặc do từng thành viên đưa ra để được lĩnh họ tại mỗi kỳ mở họ vượt quá lãi suất giới hạn 20%/năm thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Như vậy, có thể thấy lãi suất trong họ tuân theo quy định của Bộ luật dân sự 2015.

Trường hợp đến kỳ mở họ mà chủ họ không giao hoặc giao không đầy đủ các phần họ cho thành viên được lĩnh họ, thành viên chưa lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi đối với số tiền chậm trả tương ứng với thời gian chậm trả.

Lãi suất phát sinh do chậm góp hoặc chậm giao phần họ được xác định theo thỏa thuận của các bên nhưng không được vượt quá mức lãi suất 20%/năm của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định 20%/năm của số tiền chậm trả trên thời gian chậm trả, tức là 10%/năm.

Trường hợp đến kỳ mở họ mà thành viên đã lĩnh họ không góp phần họ hoặc góp phần họ không đầy đủ thì phải trả lãi như sau:

+ Trường hợp họ không có lãi, lãi suất được xác định theo thỏa thuận nhưng không được vượt quá mức lãi suất giới hạn 20%/năm của số tiền chậm góp họ trên thời gian chậm góp, nếu không có thỏa thuận thì lãi suất được xác định bằng 50%/năm mức lãi suất giới hạn 20%/năm của số tiền chậm góp trên thời gian chậm góp.

+ Trường hợp họ có lãi, lãi suất được xác định theo mức quy định tại khoản 5 Điều 466 của Bộ luật dân sự 2015 đối với họ có lãi.

5. Nếu có tranh chấp về họ thì giải quyết như như thế nào?

Họ, hụi, biêu, phường là một giao dịch dân sự, được hình thành trên cở sở thỏa thuận của một nhóm người tập họp lại cùng định ra số người, thời gian, số tiền (hoặc tài sản), thể thức góp, lĩnh họ và quyền, nghĩa vụ của các thành viên. Do đó, nếu có trách chấp thì các bên có quyền thực hiện các biện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình theo quy định của Bộ luật dân sự.

Theo Điều 25 Nghị định 19/2019/NĐ-CP có quy định:

Điều 25. Giải quyết tranh chấp và xử lý vi phạm

1. Trong trường hợp có tranh chấp về họ hoặc phát sinh từ họ thì tranh chấp đó được giải quyết bằng thương lượng, hoà giải hoặc yêu cầu Tòa án giải quyết theo quy định của pháp luật.

2. Chủ họ, thành viên, cá nhân, tổ chức liên quan có quyền đề nghị cơ quan có thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người có hành vi cho vay lãi nặng, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, lạm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản, huy động vốn trái pháp luật hoặc các hành vi vi phạm pháp luật khác khi tham gia quan hệ về họ.

Như vậy, nếu có tranh chấp thì các bên có thể thỏa thuận, thương lượng. Trong trường hợp không thỏa thuận, thương lượng được thì các bên có quyền yêu cầu Tòa án can thiệp.

Nếu hành vi của các thành viên trong dây họ đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì những người này có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự về các hành vi như cho vay nặng lãi, lừa đảo chiếm đoạt tài sản, làm dụng tín nhiệm chiếm đoạt tài sản.

Hiện nay, đã có một số vụ tranh chấp liên quan đến họ, hụi, biêu, phường được Tòa án xét xử.

Mọi vướng mắc bạn vui lòng trao đổi trực tiếp với bộ phận Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài 24/7 gọi số: 1900.0191 hoặc gửi qua Email : Tư vấn pháp luật qua Email để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật LVN Group.

Trân trọng./.