Câu hỏi được biên tập từ chuyên mục tư vấn luật Dân sự của Công ty luật LVN Group

>> Luật sư tư vấn pháp luật Dân sự, gọi:  1900.0191

Tham nhũng là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng của xã hội hiện nay. Trong tình hình đất nước đang phát triển, cùng với quyết tâm cao của Đảng và sự nỗ lực lớn trong công tác phòng chống tham nhũng thì hiện nay tình trạng tham nhũng đang có chuyển biến tích cực. Song, bên cạnh đó vẫn còn rất nhiều những vùng tối đang còn ẩn để tham nhũng hoành hành, tệ tham nhũng vẫn chưa được đẩy lui. Chính vì vậy hậu quả của nó để lại cho đất nước là vô cùng lớn. Bên cạnh hậu quả về kinh tế thì tham nhũng còn để lại hậu quả về chính trị. Trong bài viết này, chúng ta cùng đi tìm hiểu về hậu quả tham nhũng trong lĩnh vực chính trị cơ bản thể hiện như thế nào?

Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn luật đến Bộ phận Luật sư của LVN Group tư vấn pháp luật của Công ty Luật Minh Khuê. Nội dung câu hỏi của bạn đã được đội ngũ Luật sư của LVN Group của Chúng tôi nghiên cứu và tư vấn cụ thể như sau:

 Luật sư tư vấn:

1. Yếu tố nhân lực làm việc cho các cơ quan, tổ chức như thế nào?

Chính trị là lĩnh vực chung, nền tảng của các lĩnh vực trong xã hội, là kiến trúc thượng tầng trong các lĩnh vực theo quan điểm của chủ nghĩa Mác-Lênin. Chính trị là lĩnh vực then chốt có ý ngĩa quan trọng trong xã hội. Chính vì thế một khi chính trị bị ảnh hưởng vì bất cứ nguyên nhân nào thì hậu quả để lại rất lớn cho xã hội vì nó là tổng hợp của tất cả các lĩnh vực. Hậu quả của tham nhũng chính trị cũng là một nguyên nhân dẫn đến sự suy yếu của cả một quốc gia.

Về mặt nội bộ, tham nhũng đem lại hậu quả cho nhân sự con người trong nhà nước không hề nhỏ. Ví dụ: hành vi hối lộ cũng là một tội tham nhũng gây tác hại cho cả người nhận hối lộ và người hối lộ. Theo đó hành vi mua quan bán tước này diễn ra, người có chức vụ, quyền hạn sẽ sa vào lượi ích mà quên đi việc công, làm lệch hướng đi đúng đắn của công việc đang làm, xâm phạm lợi ích công cộng, lợi ích tập thể. Người hối lộ mua xong chức tước thì không đủ trách nhiệm pháp lý cũng như năng lực để tiếp tục với hoạt động của họ đang làm. Hành vi tham ô gây hao tốn tiền của Nhà nước dẫn đến vi phạm nghiêm trọng về đạo đức cách mạng, đạo đức cán bộ, công chức, viên chức và các tầng lớp đảng viên. Về lâu dài tham nhũng hoàng hành gây tác động xấu ở một góc độ , khía cạnh nào đó đến việc làm của cá nhân người có chức vụ, quyền hạn. Từ đó dẫn đến bản chất của họ bị thay đổi, không kiên định với sự sáng suốt và đúng đắn của bản thân, kéo theo là hàng loạt sự vụ lợi. Mà trong chính trị, việc thay đổi bản chất, bỏ đức, mất tài của hàng loạt cán bộ công chức là một vấn nạn lớn.

2. Trong nội bộ cơ quan, tổ chức, đơn vị hành vi tham nhũng thể hiện như thế nào?

Tham nhũng có một  bản chất của nó là tranh lợi ích, thậm chí là phân tranh, chiến đấu tranh lợi ích. Vì vậy khi có tham nhũng sảy ra trên diện rộng hệ thống chính trị, hậu quả để lại vô cùng nặng nề. Trong nhiều trường hợp, nhất là khi đã lên cao trào đấu tranh chống tham nhũng, quan chức sẽ phân thành hai khuynh hướng: lãnh đạo, nhân viên tham nhũng của công và lãnh đạo, nhân viên tích cực chống tham nhũng. Hiển nhiên, trong chính trị bao giờ cũng có hai khuyng hướng này. Tuy nhiên một khi nạn tham nhũng ăn sâu đến từng gốc  rễ thì cán bộ, công viên chức và những người làm trong bộ máy nhà nước thược hai hướng tham nhũng và chống tham nhũng này trở nên mâu thuẫn sâu sắc. Trong khi bên phòng chống tham nhũng quyết tâm diệt tham nhũng đến cùng thì những kẻ vụ lợi sẽ ra sức ngăn cản chống phá. Cuối cùng dẫn đến hình thành phe phái chính trị, đấu tranh nội bộ, lục đục trong nội bộ. Nhưng đó chỉ là một mặt, mặt khác giữa những kẻ tham nhũng vì lợi ích cũng sẽ có đấu tranh với nhau, đôi khi là diễn ra các cuộc “bắt tay ngầm” để vụ lợi. Từ đó, cuộc đấu tranh tranh dành lợi ích có được từ tham nhũng sẽ ngày càng trở nên lớn hơn, diễn biến phức tạp hơn, kéo theo nhiều người tham dự, đục khoét của công, chia chác lợi ích nhiều hơn. Cuối cùng, ảnh hưởng của nó lên hoạt động chính trị là gây mất ổn định trong giới cầm quyền, chia rẽ Đảng từ bên trong, gây tình trạng kết bè kết phái, chia năm xẻ bảy trong hoạt đọng của cơ quan công quyền. Tham nhũng làm những người làm trong cơ quan nhà nước mất niềm tin vào nhau, từ đó không còn hợp tác với nhau trong hoạt động cũng như trong đời sống thường ngày. Nó gây tình trạng bất mãn và lâu dần dẫn đến đấu tranh giữa những người cùng làm trong các cơ quan nhà nước với nhau.

3. Trong phạm vi xã hội, nhân dân tham nhũng gây ra hậu quả như thế nào?

Tham nhũng càng nhiều, kẻ tham nhũng càng giàu. Ngược lại, nhân dân lao động nói chung cũng như một bộ phận dân cư có đời sống khó khăn, thu nhập thấp, hộ nghèo, hộ cận nghèo nói riêng càng nghèo. Đó là quy luật của tham nhũng vì một khi đã phạm tội, người phạm tội càng có thêm tài sản phi pháp. Còn, người dân nói chung lại đang bị mất dần tài sản một cách âm thầm mà không biết. Hoặc trong một số tội như tội nhận hối lộ tuy các tầng lớp , chủ thể khác không bị ảnh hưởng lợi ích nhưng điều này làm gia tăng mức độ giàu nghèo của quan chức và nhân dân. Để cho tham nhũng phát triển, quan chức giàu thêm giàu, người nghèo thêm nghèo từ đó dẫn tới phân hoá giàu nghèo. Mà nếu phân hoá giàu nghèo, tình hình lại càng thêm phức tạp. Theo đó quan chức càng tham nhũng thì càng được nhiều lợi thế về kinh tế trong xã hội, cuộc sống tốt đẹp, giàu sang phú quý. Trong khi đó số đông người dân thì đang âm thầm chịu đựng sự “bóc lột sức lao động ngầm” của giới lãnh đạo. Cuộc sống của họ trở nên khó khăn hơn. Về lâu dài, một khi các tầng lớp nhân dân biết được mình đang bị xâm phạm lợi ích để trục lợi hoặc biết mà không chịu đụng được nữa thì sẽ phát sinh ra mâu thuẫn. Ở từng mức độ có thể là đối chọi tư tưởng, mâu thuẫn gay gắt, bất mãn với chế độ và công khai phản đối, mạnh hơn có thể dẫn tới biểu tình, chống đối… Ở một số quốc gia trường hợp này đã từng sảy ra. Khi mâu thuẫn không thể giải quyết được cộng thêm hậu quả của tham nhũng xảy ra quá lớn đặc biệt là hậu quả kinh tế thì sẽ phát sinh đấu tranh. Ví dụ: Nhà nước xây dựng công trình nhà tầng nhưng  cán bộ tham nhũng rút ruột nguyên vật liệu xây dựng dẫn đến công trình xây xong một thời gian thì bị sập đổ, có người phải chết do sập công trình xây dựng dó. Cuối cùng thân nhân người bị thiệt mạng và người dân đứng lên nổi dậy . Ở tình trạng cao hơn, hậu quả của tham nhũng chính trị còn gây khủng hoảng chính trị, bạo động.

4. Tham nhung có ảnh hưởng tới việc đầu tư nước ngoài?

Việt Nam là một nước đang phát triển, chúng ta rất cần các nguồn đầu tư từ nước ngoài.  Trong những năm gần đây chúng ta đang khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào Việt Nam. Theo quan điểm của Đảng và đứng đầu là tổng bí thư mấy năm nay tổng bí thư thường xuyên kêu gọi nước ngoài đầu tư  vốn ODA cho Việt Nam. Theo đó nước ta khuyến khích các nhà đầu tư nước ngoài đầu tư vào trong nước, tạo điều kiện thuận lợi cho họ phát triển. Trên tinh thần Đảng và nhà nước mong muốn tạo điều kiện tốt nhất cho đầu tư nước ngoài đi lên.Về phía nhà đầu tư họ sẽ tìm đến những nơi có nhiều lợi nhuận để bỏ tiền phát triển các dự án, công trình. Tuy nhiên đây chỉ là một mặt. mặt khác  với tình trạng tham nhũng đang hoành hành ở nhiều nơi như trong giai đoạn hiện nay thì nó sẽ gây khó khăn cho đầu tư nước ngoài:

Thứ nhất, đầu tư nước ngoài trong điều kiện có tham nhũng dễ khiến cho nhiều cán bộ, công chức trong nước vì trục lợi mà vơ vét tài sản từ nguồn vốn nước bạn. Điều này làm xấu đi hình ảnh quốc gia trong mắt bạn bè quốc tế, mất đi sự tôn trọng của người nước ngoài dành cho con người Việt Nam. Nhưng quan trọng, nếu họ đặt vấn đề về những điều xấu của người quan chức nước ta với các chính trị gia nước bạn thì các chính trị gia sẽ thay đổi những quyết sách, chương trình hành động của họ khi tham gia vào quan hệ quốc tế với Việt Nam. Khi đó đất nước chúng ta có thể mất đi sự hợp tác trong lĩnh vực đầu tư nước ngoài hoặc lĩnh vực khác.

Thứ hai, đầu tư nước ngoài trong điều kiện có tham nhũng làm mất vốn của nhà đầu tư. Khi phát hiện ra, họ sẽ rút vốn đầu tư và huỷ dự án, công trình. Như vậy chúng ta sẽ mất một dự án đang hoàn thành dở. Mà thiệt hại của những dự án này thường là rất lớn, có những dự án lên đến hàng nghìn tỷ, hàng chục nghìn tỷ…

Thứ ba,đầu tư nước ngoài trong điều kiện có tham nhũng là suy sụp niềm tin của chủ đầu tư đối với quan chức trong nước, khiến họ có tư duy từ bỏ đầu tư, hạn chế đầu tư. Tình trạng này kéo dài đẫn tới thông lệ không đầu tư cho nước ta, kéo theo nhiều hệ luỵ cho kinh tế, xã hội.

Hiện nay, Việt Nam được coi là một trong những đất nước an toàn, ổn định về chính trị, xã hội tuy nhiên không vì thế mà chúng ta không có những cảnh giác với nạn tham nhũng, xây dựng cơ chế phòng ngừa và xử lý tham nhũng hiệu quả.

5. Tình trạng  thực hiện các văn bản pháp luật như thế nào?

Như đã nói ở trên, tham nhũng làm thay đổi bản chất con người những người làm việc cho nhà nhước. Một khi họ tham nhũng, sự sáng suốt và đúng đắn của hành động sẽ bị xâm phạm, thế chỗ vào đó là tư tưởng và hành vi phạm tội, đục khoét của công. Điều này gây ra hàng loạt sai lầm trong khi làm việc của người có chức vụ, quyền hạn. Trong đó có cả sai lầm trong áp dụng các văn bản pháp luật. Do người phạm tội là người giữ quyền lực nên khi thực thi quyền lực sẽ phải liên quan đến thực thi các văn bản pháp luật của nhà nước, đường lối, chủ trương, chính sách, văn kiện của Đảng. Phải nói rằng hậu quả của việc áp dụng sai trái các văn bản pháp luật chứ chưa nói đến là vi phạm pháp luật được các văn bản luật quy định để trục lợi là rất lớn. Nó gây bất công, bất bình đẳng trong xã hội, mất cân bằng trong xã hội, rối loạn xã hội,… Điều này trái với chủ trương, đường lối của Đảng, nhất là trong những năm gần đây.

Trên cơ sở đó hành vi phạm tội được xác định là sự bóp méo các chủ trương, đường lối, chính sách, vi phạm các văn bản pháp luật về mặt nội dung và hình thức thực hiện của nó là thực hiện pháp luật một cách bề mặt,  Trống rỗng, trá hình. Một hành vi tham nhũng thực hiện được quy định là một tội trong luật và vi phạm nội dung nhiều văn bản pháp luật. Từ đó gây ra tác hại cho các văn bản pháp luật:

Khiến cho các văn bản pháp luật bị ảnh hưởng đến cơ chế thi hành của nó, vì chính người thực thi pháp luật lại là người vi phạm pháp luật.

Nếu bị ảnh hưởng nhiều, lâu dài dẫn đến thay đổi rút ngắn hiệu lực thời gian của các văn bản pháp luật được ban hành, buộc phải thay thế bằng một văn bản pháp luật khác có tính răn đe cao hơn để tác dụng của pháp luật bài trừ được tham nhũng

Nói chung, tham nhũng khiến cho pháp luật bị mất đi tác dụng của nó đối với xã hội, khiến luật chỉ còn trên giấy chứ không được thi hành thực tiễn.

6. Tham nhũng trong cải cách hành chính như thế nào?

Cải cách hành chính là lĩnh vực quan trọng giúp thực thi có hiệu quả các công việc của hệ thống cơ quan hành chính, phục vụ đời sống nhân dân được ổn định hơn. Trong thời gian gần đây, cải cách hành chính đã từng bước phát triển, nâng cao hơn nữa hiệu quả của công tác hành pháp. Cần công nhận rằng so với trước kia, hiệu quả của công tác trong các cơ quan hành chính đã nâng cao, bộ máy bướt cồng kềnh. Tuy nhiên, hiện nay cải cách hành chính vẫn còn nặng tính hình thức, nhiều thủ tục. So với thời gian trước, bây giờ thủ tục hành chính đã nhanh gọn hơn tuy nhiên vẫn còn nhiều rườm rà, mất thời gian. Cần phải nói đúng vào thực trạng là trong cơ quan hành chính hiện nay, việc người dân đi thực hiện các thủ tục hành chính mà phải lung túng, gặp hết phòng ban này đến phòng ban kia mà chưa giải quyết được công việc đang còn. Các phòng ban khi làm việc với người dân hoặc giữa những cán bộ, công chức với nhau còn đùn đẩy trách nhiệm. Tựu chung trong nhiều trường hợp cán bộ, công chức chưa làm hết năng lực, chưa làm tròn chức trách. Trong khi người dân thì chỉ biết trông chờ, phụ thuộc vào quyết định của cán bộ, công chức. Những điều kiện này khiến cho tham nhũng có cơ hội hình thành, chẳng hạn, vì vậy mà người dân đưa hối lộ để được thuận lợi cho thủ tục hành chính của mình, công chức lợi dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành nhiệm vụ, công vụ vì vụ lợi: lạm dụng chức vụ quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Nói tóm lại, thủ tục hành chính vẫn còn nhiều, phức tạp,tính rườm rà này thuận lợi tạo lỗ hổng, kẽ hở cho những kẻ có chức có quyền (Cán bộ, công chức làm thủ tục) để vòi vĩnh, nhũng nhiễu, trục lợi của dân. Kết quả, những văn bản giấy tờ hành chính được thực hiện qua thủ tục này hoặc hoàn thành quá chậm, hoặc hiệu quả không cao, phạm vi hiệu lực bị ảnh hưởng, làm sai,làm thiếu,làm giả giấy tờ để trục lợi. Về phía công chức làm thủ tục hành chính, lâu ngày nó sẽ trở thành một lề thói xấu để nhiều người học theo, “một bệnh trong tư tưởng”. Còn về những nỗ lực của nhà nước, như đã biết, những nay gần đây cải cách hành chính đã có những bước tiến bộ, song với tình hình tham nhũng phát triển với quy mô lớn mạnh như hiện nay thì vẫn chưa có đủ tiềm lực để chiến thắng nạn tham nhũng, công khai,minh bạch. Hiện nay nhà nước đã đơn giản hoá các công việc thủ tục cho nhân dân như cơ chế một cửa, rồi một của lưu thông. Xét cho đến cùng, trong công tác phòng chống tham nhũng và công tác cải cách hành chính với ý nghĩa hiệu quả hoá công việc của Chính phủ, phục vụ tốt cho dân lại là hai lĩnh vực khác nhau. Người dân thì đã nhận được tác dụng từ cải cách hành chính, nhưng tác dụng của hành chính trong cải cách hành chính thì chưa. Mặt khác nó lại hình thành một quy luật mới vẫn trên cơ chế xin- cho, trao đổi ngang giá đó là quy tắc ngầm hối lộ công chức, cán bộ làm thủ tục hành chính. Đồng thời, ‘cơ chế ngầm” hiện nay vẫn đang tạo điều kiện cho công chức vòi vĩnh, nhũng nhiễu hay lợi dụng quyền hạn, lạm quyền… Nói cho cùng hiện nay nhà nước chưa có cơ chế thi hành pháp luật tốt để quản lý cán bộ, công chức. Thêm vào đó, còn phải nói là theo tinh thần của Đảng, chống tham nhũng là xây dựng điều kiện hoàn cảnh làm việc để người làm cho cơ quan nhà nước công tâm, thành thật, thẳng thắn không tham nhũng. Tuy nhiên trong hoạt động cải cách hành chính hiện nay, vẫn đang còn có sự tách rời giữa phục vụ tốt và tính công tâm trong hoạt động của đội ngũ quan chức cũng như người làm cho bộ máy hệ thống chính trị. Theo định hướng chung của Đảng, mục tiêu hướng đến là bằng chính sách ban hành sẽ xây dựng được một bộ máy nhà nước thanh liêm trong đạo đức, lối sống cũng như tác phong làm việc. Thế nhưng nhìn vào những điều đã kể, chúng ta có thể thấy rằng việc phòng chống chưa thể đạt tới mức độ làm người quan chức không giám tham nhũng, chứ chưa nói là không được tham nhũn và không thể tham nhũng.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi.  Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900.0191 để được giải đáp.

Rất mong nhận được sự hợp tác!

Trân trọng./.

Bộ phận tư vấn pháp luật Dân sự – Công ty luật LVN Group