Luật sư tư vấn:

1. Tội vi phạm quy định về đấu thầu bị xử lý như thế nào?

Theo Điều 222, Bộ luật Hình sự năm 2015 – Tội vi phạm quy định về đấu thầu gây hậu quả nghiêm trọng:

1.    Người nào thực hiện một trong những hành vi sau đây, gây thiệt hại từ 100.000.000 đồng đến dưới 300.000.000 đồng hoặc dưới 100.000.000 đồng nhưng đã bị xử lý Ký luật hoặc xử phạt vi phạm hành chính về hành vi này mà còn vi phạm, thì bị phạt cải tạo không giam giữ đến 03 năm hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a)     Can thiệp trái pháp luật vào hoạt động đấu thầu;

b)     Thông thầu;

c)      Gian lận trong đấu thầu;

d)     Cản trở hoạt động đấu thầu;

đ) Vi phạm quy định của pháp luật về bảo đảm công bằng, minh bạch trong hoạt động đấu thầu;

e)     Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguồn vốn cho gói thầu chưa được xác định dẫn đến nợ đọng vốn của nhà thầu;

g) Chuyển nhượng thầu trái phép.

2.    Phạm tội thuộc một trong những trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 12 năm:

a)     Vì vụ lợi;

b)     Có tổ chức;

c)      Lợi dụng chức vụ, quyền hạn;

d)     Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;

đ) Gây thiệt hại từ 300.000.000 đồng đến dưới 1.000.000.000 đồng.

3.    Phạm tội gây thiệt hại 1.000.000.000 đồng trở lên, thì bị phạt tù từ 10 năm đến 20 năm.

4.    Người phạm tội còn có thể bị cấm đảm nhiệm chức vụ hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm hoặc tịch thu một phần hoặc toàn bộ tài sản.

 

2. Phân tích chi tiết về tội vi phạm quy định về đấu thầu

2.1 Vi phạm các quy định về đấu thầu là gì?

Vi phạm các quy định về đấu thầu là hành vi cố ý làm trái các quy định của nhà nước trong hoạt động đấu thầu gây ra các thiệt hại về tài sản cho người khác.

Đây là một dạng tội phạm mới, lần đầu tiên được cụ thể hóa trong Luật hình sự dưới dạng một tội danh cụ thể. Tội danh này nằm trong nhóm tội danh vi phạm các quy định về quản lý kinh tế trong đó có hoạt động đấu thầu.

Có thể nhận định rằng, kinh tế đất nước đang ngày càng phát triển trong đó hoạt động đấu thầu nhằm công khai, minh bạch các khoản thu chi từ nguồn ngân sách (tiền thuế của nhân dân) nhưng không ít sự “mập mờ” trong đấu thầu đã tạo ra những kẽ hở để nhiều tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân trục lợi nguồn tiền từ nguồn ngân sách.​

Tội vi phạm cá quy định về đấu thầu là một tội danh được ban hành hết sức kịp thời và cần thiết để xử lý những hành vi cố tình vi phạm, trục lợi bất hợp pháp theo quy định của luật hình sự hiện nay. Qua đó, tăng cường sức răn đe đối với các đối tượng có hành vi cố ý làm trái các quy định về đấu thầu.

 

2.2. Dấu hiệu pháp lý của tội vi phạm các quy định quản lý về đấu thầu 

Tội phạm xâm phạm quy định, trật tự quản lý của nhà nước trong lĩnh vực đấu thầu, xâm phạm về chính sách đầu tư phát triển kinh tế xã hội của quốc gia. Xâm phạm đối với công tác quản lý hoạt động đấu thầu các công trình, dự án của nhà nước qua đó làm thất thoát, ảnh hưởng đến uy tín, hình ảnh quốc gia nói chung. 

Đối tượng tác động chính của tội vi danh này là hoạt động đấu thầu bao gồm: Hoạt động đấu thầu rộng rãi, chỉ định thầu, lựa chọn nhà thầu, cung cấp hàng hóa, vật tư xây lắp trong đấu thầu, thực hiện các chương trình mua sắm công.

Hoạt động đấu thầu được điều chỉnh trực tiếp bởi Luật đấu thầu năm 2013 và các văn bản hướng dẫn thi hành của luật này. Trong đó có các quy phạm về xử lý hành chính, xử lý kỷ luật trong hoạt động đấu thầu. Ở mức độ nghiêm trọng hơn (đã bị xử lý hành chính mà còn vi pham) thì quan hệ đó sẽ có thể bị xử lý trách nhiệm hình sự.

+ Mặc khách quan tội vi phạm các quy định về đấu thầu:

Bao gồm:

+ Can thiệp trái pháp luật vào các hoạt động đấu thầu: Thông thường hành vi này xuất phát từ những người có chức vụ, quyền hạn đã trực tiếp hoặc gián tiếp can thiệp vào kết quả đấu thầu, lựa chọn nhà thầu.

+ Thông thầu: Thông thầu được hiểu là hành vi thỏa thuận “ngầm” của các bên tham dự thầu, cung ứng dịch vụ, phí dịch vụ trong hoạt động đấu thầu và các hoạt động đầu tư xây lắp các gói thầu về việc các bên sẽ tham gia đấu thầu, bên thắng thầu … làm mất tính công bằng, minh bạch của hoạt động đấu thầu.  

Thông thầu có các biểu hiện sau:

– Thỏa thuận về việc rút khỏi việc đấu thầu được nộp trước đó;

– Thỏa thuận về các tiêu chuẩn của hồ sơ dự thầu của các bên để một bên có thể thắng thầu;

– Tỏa thuận về các vấn đề khác như: Từ chối cung cấp hàng hóa, không ký hợp đồng thầu phụ hoặc các hình thức khác trái với nguyên tắc của đấu thầu.

 + Gian lận trong đấu thầu: Bao gồm các hành vi cố ý làm trái, làm sai lệch hồ sơ, tài liệu của một bên trong đấu thầu nhằm thu được các lợi ích hoặc trốn tránh một nghĩa vụ nào đó.

+ Cản trở hoạt động đấu thầu:   Bao gồm các hành vi của tổ chức, cá nhân gây khó khăn hoặc trở ngại cho các tổ chức, cá nhân khác tham gia đấu thầu. Biểu hiện cụ thể gồm một số hành vi sau:

– Đe dọa, quấy rối với bất kỳ đơn vị nào tham gia gói thầu nhằm cản trở việc tham gia đấu thầu hợp pháp;

– Lừa đối, che giấy những thông tin về gói thầu hoặc đưa ra những thông tin không đúng về gói thầu;

– Các hành vi khác như cản trở không cung cấp thông tin hoặc cản trở việc giám sát, kiểm tra, kiểm toán của các đơn vị có chức năng.

+ Vi phạm các quy định của nhà nước về bảo đảm công bằng, công khai, minh bạch trong hoạt động đấu thầu: Bao gồm các hành vi có thể xảy ra như sau:

– Tham dự với tư cách là nhà thầu, nhà đấu tư do chính dự án đã tham gia với thư cách là chủ đầu tư hoặc bên mời thầu;

– Tham dự lập và đồng thời tham gia thẩm định đới với hồ sơ mời thầu.

– Tham gia đánh giá hồ sơ dự thầu đồng thời tham gia thẩm định kết quả lựa chọn nhà thầu. 

– Áp dụng sai các hình thức lựa chọn nhà thầu. Ví dụ: Áp dụng chỉ định thầu thông thường bằng chỉ định thầu rút gọn…

và rất nhiều các hành vi khác vi phạm luật đấu thầu.

+ Tổ chức lựa chọn nhà thầu khi nguốn vốn gói thầu chưa xác định dẫn đến sự nợ đóng, mất khả năng (hoặc kép dài) thời hạn thanh toán vốn đối với nhà thầu.

+ Chuyển nhượng thầu trái phép nhằm thu lợi bất chính.

(*) Hậu quả thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra:

Tội vi phạm quy định quản lý về đấu thầu (điều 222, luật hình sự năm 2015) phải có dấu hiệu giây thiệt hại về tài sản từ 100 triệu đồng đến 300 triệu đồng trở lên hoặc gây thiệt hại dưới 100 triệu đồng nhưng đã bị xử phạt vi phạm hành chính.

Lưu ý: Thiệt hại ở đây không chỉ là tài sản của nhà nước mà có thể là tài sản của các nhà thầu, chủ đầu tư, tổ chức, cá nhân khác. 

(**) Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi phạm tội và hậu quả xảy ra:

Hậu quả thiệt hại về tài sản phải có nguyên nhân từ các hành vi vi phạm các quy định về đấu thầu gây ra. Nếu hành vi không gây thiệt hại thì không chịu trách nhiệm hình sự về tội danh này.

+ Mặc chủ quan tội phạm vi phạm các quy định về đấu thầu:

Lỗi:Tội phạm thực hiện các hành vi vi phạm về đấu thầu có lỗi cố ý trực tiếp. Người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là vi phạm nhưng vẫn có tình thực hiện.

Động cơ, mục đích: Không phải là yếu tố bắt buộc phải có trong cấu thành tội phạm này.​

+ Chủ thể của tội vi phạm các quy định về đấu thầu: Không có quy định đặc biệt nào so với luật hình sự.

 

3. Mức phạt đối với các hành vi vi phạm hành chính về kế hoạch lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư ?

Theo Mục 3, Chương II Nghị định số 50/2016/NĐ-CP ngày 01-06-2016 của Chính phủ Quy định về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực kế hoạch và đầu tư, vi phạ các quy định về kế hoạch lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư:

1.    Phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 15.000.000 đồng đối với một trong các hành vi sau:

a)     Không thực hiện sơ tuyển trước khi lập kế hoạch lựa chọn nhà đầu tư;

b)    Thực hiện không đúng trình tự, thủ tục và thẩm quyền trong quá trình lập, thẩm định, phê duyệt kế hoạch lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư;

c)      Không thẩm định kế hoạch lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư trước khi phê duyệt.

2.    Phạt tiền từ 15.000.000 đồng đến 20.000.000 đồng đối với hành vi tổ chức thẩm định, phê duyệt kết quả lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư khi kế hoạch lựa chọn nhà thầu, nhà đầu tư chưa được phê duyệt.

3.    Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với hành vi chia quy mô các gói thầu không đáp ứng yêu cầu về tính chất kỹ thuật, trình tự thực hiện, tính đồng bộ của dự án dẫn đến làm giảm tính cạnh tranh trong đấu thầu.

Mọi vướng mắc pháp lý trong lĩnh vực đấu thầu, Quý khách hàng vui lòng liên hệ ngay: Luật sư tư vấn pháp luật đấu thầu trực tuyến qua tổng đài điện thoại, gọi số: 1900.0191, Chúng tôi luôn sẵn sàng lắng nghe và giải đáp mọi vướng mắc.

Luật LVN Group (tổng hợp)