Cơ cấu, cách thức bầu cử Quốc hội và nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội?

CƠ SỞ PHÁP LÝ

Bản tuyên ngôn độc lập của Hợp chủng quốc Hoa Kỳ năm 1776

Hiến pháp Hoa Kỳ năm 1787

Hiến pháp nước Cộng hòa Ba Lan 1997

Hiến pháp Liên bang Nga năm 1993

Hiến pháp Italia 1947

Hiến pháp Nhật Bản 1946

hiến pháp cộng hòa Xéc năm 1992

Đạo luật Liên bang Áo năm 1970

NỘI DUNG TƯ VẤN

Quốc hội Hoa Kỳ:

​Theo quy định tại Điều 1 (khoản 1) của Hiến pháp hợp chủng quốc Hoa Kỳ tất cả quyền lập pháp thuộc về Quốc hội Hoa Kỳ. Quốc hội bao gồm 2 viện: Thượng nghị viện (Senat) bao gồm 100 đại biểu và Hạ nghị viện (House of Representative) bao gồm 435 đại biểu.

1. Cơ cấu, cách thức bầu cử Quốc hội và quy chế Nghị sĩ

1.1 Hạ nghị viện

Hạ nghị viện gồm các thành viên do nhân dân các tiểu bang tuyển lựa, hai năm một lần. Các cử tri tại mỗi tiểu bang phải hội đủ các điều kiện bắt buộc như đối với cử tri bầu cử đại diện vào viện có nhiều thành viên nhất của cơ quan lập pháp Tiểu bang (khoản 2 Điều 1). Tiêu chuẩn ứng cử đại biểu Hạ nghị viện là công dân Mỹ ít nhất được 7 năm, từ 25 tuổi trở lên và phải đang cư trú tại tiểu bang mình được tuyển lựa (khoản 2 Điều 1). Số dân biểu được phân cho các tiểu bang tương ứng với tỷ lệ dân số của từng tiểu bang và cứ 410.000 người thì có 1 dân biểu.

Theo quy định của Hiến pháp khi khuyết ghế dân biểu tại một tiểu bang thì cơ quan hành chính của tiểu bang này sẽ ban hành những quyết định tổ chức bầu cử bổ sung vào ghế khuyết đó. Theo mục 3 Khoản 2. Điều 1 của Hiến phắp nguyên thủy là 30.000 dân/1 đại biểu. Tỷ lệ trên là từ năm 1965.

Chủ tịch’ Hạ nghị viện do Hạ nghị viện bầu ra có tên gọi là Speaker. Ngoài Chủ tịch viện. Hạ nghị viện còn bầu ra các chức vụ khác như chủ tịch các ủy ban thường trực của viện.

1.2 Thượng nghị viện

Nếu Hạ nghị viện đại diện cho các tầng lớp dân cư trong xã hội và bầu theo tỷ lệ dân số thì Thượng nghị viện đại diện cho quyền lợi của các tiểu bang. Các tiểu bang dù lớn hay nhỏ đều có hai đại biểu vào Thượng nghị viện. Các đại biểu này trước đây do Quốc hội lập pháp của mỗi tiểu bang tuyển lựa nhưng từ năm 1913 theo tu chính án 17 thì do nhân dân các bang bầu ra với nhiệm kỳ 6 năm. Các ứng cử viên vào Thượng nghị viện phải đủ ít nhất là 30 tuổi là công dân Mỹ ít nhất là 9 năm và phải là người đang cư trú tại bang tuyển lựa mình.

Theo quy định tại mục 2 khoản 3 Điều 1 Hiến pháp Hoa Kỳ thì nhiệm kỳ của các Thượng nghị sĩ không phải bắt đầu và kết thúc cùng một lúc. Các Thượng nghị sĩ được phân chia thành ba hạng. Ghế thượng nghị sĩ lớp thứ nhất sẽ khuyết vào năm thứ 2, lớp thứ hai vào cuối năm thứ 4 và lớp thứ ba vào cuối năm thứ 6 sao cho cứ hai năm 1/3 tổng số Thượng nghị sĩ lại được tuyển cử.

Trường hợp có những ghế khuyết vì từ chức hoặc vì những lý do khác, trong khi quốc hội lập pháp của tiểu bang có đại biểu đó nghỉ họp thì chính quyền hành pháp của tiểu bang đó có quyền bổ nhiệm tạm thời một người vào ghế khuyết cho tới khi quốc hội của tiểu bang nhóm họp và bầu bổ sung ghế khuyết đó.

Phó Tổng thống Hợp chủng quốc Hoa Kỳ theo quy định của Hiến pháp giữ chức chủ tịch Thượng Nghị viện nhưng không có quyền bỏ phiếu, trừ khi trường hợp số phiếu thuận và chống ngang nhau trong một cuộc biểu quyết (mục 4, khoản 3, Điều 1).

Trường hợp Phó Tổng thống vắng mặt, hoặc Phó Tổng thống đảm nhận nhiệm vụ Tổng thống thì Thượng nghị viện có quyền bầu một thành viên khác giữ chức chủ tịch lâm thời.

1.3 Những quy định chung cho hai viện

Hiến pháp quy định: thời gian, địa điểm và thể thức tuyển cử các Thượng nghị sĩ và các Dân biểu Hạ viện được định đoạt tại mỗi tiểu bang và do quốc hội lập pháp của tiểu bang đó quyết định. Nhưng Quốc hội liên bang có quyền bất luận lúc nào ra đạo luật quy định hoặc sửa đổi những luật lệ tuyển cử của tiểu bang, trừ khoản định đoạt địa điểm bầu cử Thượng nghị sĩ (khoản 4 Điều 1).

Mỗi viện có quyền định đoạt về cuộc bầu cử của mình về kết quả của bầu cử đó, về điều kiện cần thiết của các Nghị sĩ. Đa số trong mỗi viện có quyền thành lập một ủy ban để tiến hành công việc nhưng một thiểu số trong mỗi viện cũng có quyền trì hoãn việc đó trong vòng một ngày và có quyết bắt buộc các Nghị sĩ khiếm diện tới họp, theo luật lệ hoạt động và theo quy tắc trừng phạt do mỗi viện định đoạt.

Mỗi viện có thể quy định các quy tắc xử phạt những hành động thiếu kỷ luật của các thành viên. Với sự nhất trí ít nhất là 2/3 số Nghị viên, Nghị viện có thể khai trừ một Nghị sĩ ra khỏi viện (mục 2, khoản 5 Điều 1 Hiến pháp Hoa Kỳ).

Mỗi viện, theo quy định của Hiến pháp giữ một cuốn “Biên bản nghị sự” ghi lại hoạt động của viện và thỉnh thoảng lại công bố các điều đã ghi ngoại trừ những đoạn mà viện xét thấy cần phải giữ bí mật. Cuốn “Biên bản nghị sự” này cũng sẽ ghi lại những phiếu thuận, phiếu chống của các thành viên và về bất cứ vâh đề nào, khi 1/5 nhân viên có mặt của mỗi viện yêu cầu ghi vào biên bản. Trong khóa họp của quốc hội không có một viện nào được quyền, ngoại trừ trường hợp có sự thỏa thuận với viện kia, nghỉ họp quá ba ngày và các viện cũng không được phép họp ở một nơi nào khác ngoài nơi họp đã quy định cho hai viện (mục 4 khoản, 5 Điều 1).

Quốc hội Hoa Kỳ phải nhóm họp ít nhất mỗi năm một lần và phiên nhóm họp đầu tiên sẽ vào ngày thứ hai đầu tiên trong tháng chạp ngoại trừ trường hợp quốc hội sẽ quyết định bằng một đạo luật quy định ngày khác.

Các nghị sĩ quốc hội Mỹ có quyền hưởng một khoản trợ cấp được định đoạt bằng một đạo luật và được thanh toán do ngân khố của hợp chủng quốc. Các nghị sĩ có quyền trong mọi trường hợp, ngoại trừ trường hợp phản bội, gây trọng tội hoặc phá rối an ninh, hưởng đặc quyền không bị bắt giam trong khi dự khóa họp của viện, trong khi tới viện họp và khi ở viện về. về các bài diễn văn họ có quyền không bị chất vấn tại bất kỳ một nơi nào khác (khoản 6 Điều 1).

Nhằm đảm bảo nguyên tắc phân chia quyền lực giữa lập pháp và hành pháp Hiến pháp năm 1787 của Hoa Kỳ đã quy định về sự không kiêm nhiệm của Nghị sĩ. Theo quy định tại mục 2, khoản 6 Điều 1 không một Thượng nghị sĩ hoặc một Dân biểu hạn viện nào, trong suối nhiệm kỳ của mình có quyền được bổ nhiệm giữ một chức vụ hành chính nào của Hợp chủng quốc và không một người nào đang giữ một chức vụ trong chính phủ hợp chủng quốc lại có thể là thành viên của quốc hội.

2. Nhiệm vụ, quyền hạn của Quốc hội

Theo quy định tại Khoản 8, Điều 1 Hiến pháp 1787 Quốc hội Hoa Kỳ có những nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:

• Quốc hội có quyền lập và thu các loại thuế để thanh toán các công nợ, trù liệu công cuộc phòng thủ chung và nền thịnh vượng toàn diện của Hợp chủng quốc nhưng mọi thứ thuế phải đóng đồng nhất trên khắp lãnh thổ Hợp chủng quốc;
• Vay tiền theo tín dụng của Hợp chủng quốc;
• Quy định quan hệ thương mại với ngoại quốc, giữa các tiểu bang và các bộ lạc da đỏ;
• Thiếp lập một quy tắc thống nhất về việc nhập tịch và những đạo luật đồng nhất về vấn đề phá sản trên khắp lãnh thổ Hợp chủng quốc;
• Thiết lập những trạm bưu điện vạ các- đường bưu điện;
• Phát triển sự tiến bộ về khoa học và nghệ thuật hữu ích, bằng cách bảo đảm trong những thời gian có hạn định quyền sáng tác của các văn nghệ sĩ và quyền phát minh của các nhà phát minh;
• Phát hành tiền, điều chỉnh giá trị của chúng với đồng tiền nước ngoài, xác định chuẩn mực của chúng về trọng lượng và kích thước;
• Thiết lập các tòa án cấp dưới của Tòa tối cao pháp viện;
• Xác định và trừng phạt những hành động xâm phạm tới luật • pháp quốc tế;
• Tuyên bố chiến tranh;
• Thiết lập và chu cấp quân đội nhưng không một khoản ngân phí nào về việc này có thể sử dụng quá thời hạn hai năm;
• Thiếp lập và duy trì lực lượng hải quân;
• Quy định các luật lệ để quản lý và điều chỉnh các lực lượng lục quân và hải quân;
• Trù liệu việc triệu tập dân quân của tiểu bang để thi hành luật pháp của Liên bang, áp đảo các cuộc nổi loạn và đẩy lùi các cuộc xâm lăng;
• Trù liệu việc tổ chức, vũ trang, duy trì kỹ thuật các đạo quân của các tiểu bang khi các đạo quân này được sử dụng dưói thẩm quyền của liên bang đồng thời vẫn duy trì ở các tiểu bang quyền bổ nhiệm các sĩ quan huấn luyện dân quân của mỗi tiểu bang theo kỹ thuật mà Quốc hội định đoạt;
• Thi hành độc quyền lập pháp trong tất cả mọi trường hợp tại một khu vực mà diện tích không rộng hơn mười dặm vuông mà các tiểu bang thỏa thuận nhượng lại và được Quốc hội liên bang chấp thuận làm địa điểm của chính phủ liên bang Hợp chủng quốc; thi hành quyền lực liên bang tại tất cả những nơi mà Chính phủ liên bang mua được với sự thỏa thuận của Quốc hội của tiểu bang để xây dựng các thành trì, kho tàng, xưởng chế tạo vũ khí, xưởng đóng thuyền và các công cụ cần thiết khác.

Làm ra tất cả các đạo luật cần thiết để thi hành các quyền lực nói trên và mọi quyền lực khác mà Hiến pháp trao cho Chính phủ hợp chủng quốc hoặc một bộ nào, một viên chức nào của chính phủ.

3. Liên hệ đến Việt Nam:

Quốc hội là cơ quan đại biểu cao nhất của Nhân dân, cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Quốc hội thực hiện quyền lập hiến, quyền lập pháp, quyết định các vấn đề quan trọng của đất nước và giám sát tối cao đối với hoạt động của Nhà nước.

Quốc hội có những nhiệm vụ và quyền hạn sau đây:

+ Làm Hiến pháp và sửa đổi Hiến pháp; làm luật và sửa đổi luật;

+ Thực hiện quyền giám sát tối cao việc tuân theo Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc hội; xét báo cáo công tác của Chủ tịch nước, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước và cơ quan khác do Quốc hội thành lập;

+ Quyết định mục tiêu, chỉ tiêu, chính sách, nhiệm vụ cơ bản phát triển kinh tế – xã hội của đất nước;

+ Quyết định chính sách cơ bản về tài chính, tiền tệ quốc gia; quy định, sửa đổi hoặc bãi bỏ các thứ thuế; quyết định phân chia các khoản thu và nhiệm vụ chi giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương; quyết định mức giới hạn an toàn nợ quốc gia, nợ công, nợ chính phủ; quyết định dự toán ngân sách nhà nước và phân bổ ngân sách trung ương, phê chuẩn quyết toán ngân sách nhà nước;

+ Quyết định chính sách dân tộc, chính sách tôn giáo của Nhà nước;

+ Quy định tổ chức và hoạt động của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, Hội đồng bầu cử quốc gia, Kiểm toán nhà nước, chính quyền địa phương và cơ quan khác do Quốc hội thành lập;

+ Bầu, miễn nhiệm, bãi nhiệm Chủ tịch nước, Phó Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Phó Chủ tịch Quốc hội, Ủy viên Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch Hội đồng dân tộc, Chủ nhiệm Ủy ban của Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Toà án nhân dân tối cao, Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Chủ tịch Hội đồng bầu cử quốc gia, Tổng Kiểm toán nhà nước, người đứng đầu cơ quan khác do Quốc hội thành lập; phê chuẩn đề nghị bổ nhiệm, miễn nhiệm, cách chức Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng và thành viên khác của Chính phủ, Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao; phê chuẩn danh sách thành viên Hội đồng quốc phòng và an ninh, Hội đồng bầu cử quốc gia.

Sau khi được bầu, Chủ tịch nước, Chủ tịch Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao phải tuyên thệ trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp;

+ Bỏ phiếu tín nhiệm đối với người giữ chức vụ do Quốc hội bầu hoặc phê chuẩn;

+ Quyết định thành lập, bãi bỏ bộ, cơ quan ngang bộ của Chính phủ; thành lập, giải thể, nhập, chia, điều chỉnh địa giới hành chính tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương, đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt; thành lập, bãi bỏ cơ quan khác theo quy định của Hiến pháp và luật;

+ Bãi bỏ văn bản của Chủ tịch nước, Uỷ ban thường vụ Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Toà án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao trái với Hiến pháp, luật, nghị quyết của Quốc hội;

+ Quyết định đại xá;

+ Quy định hàm, cấp trong lực lượng vũ trang nhân dân, hàm, cấp ngoại giao và những hàm, cấp nhà nước khác; quy định huân chương, huy chương và danh hiệu vinh dự nhà nước;

+ Quyết định vấn đề chiến tranh và hoà bình; quy định về tình trạng khẩn cấp, các biện pháp đặc biệt khác bảo đảm quốc phòng và an ninh quốc gia;

+ Quyết định chính sách cơ bản về đối ngoại; phê chuẩn, quyết định gia nhập hoặc chấm dứt hiệu lực của điều ước quốc tế liên quan đến chiến tranh, hòa bình, chủ quyền quốc gia, tư cách thành viên của Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam tại các tổ chức quốc tế và khu vực quan trọng, điều ước quốc tế về quyền con người, quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân và điều ước quốc tế khác trái với luật, nghị quyết của Quốc hội;

+ Quyết định trưng cầu ý dân.

Cảm ơn quý khách đã gửi yêu cầu đến Công ty Luật LVN Group, trên đây là nội dung tư vấn của Công ty, nội dung tư vấn có giá trị tham khảo, nếu còn vấn đề mà quý khách hang còn chưa rõ xin vui lòng liên hệ đến tổng đài của Công ty Luật LVN Group 1900.0191 hoặc vui lòng gửi tin nhắn đến email [email protected] để được giải đáp thắc mắc. Trân trọng!