Pháp luật quốc tế nghiêm cấm việc tấn công bừa bãi, không phân biệt mục tiêu, cấm tấn công hay có hành vi đe dọa dân thường, tấn công dân thường nhằm mục đích trả đũa, phá hủy hoặc di chuyển những cơ sở thiết yếu cho sự tồn tại của dân thường như đề điều, kho lương thực, súc vật nuôi. Các bên trong xung đột vũ trang không được lợi dụng sự có mặt của dân thường để cản trở việc tấn công vào mục tiêu quân sự.

1. Vấn đề bảo hộ thường dân khỏi những hậu quả của xung đột vũ trang

Nghị định thư bổ sung quy định quy tắc cơ bản bắt buộc trong mọi thời điểm là phải phân biệt thường dân với các chiến đấu viên, phải có sự phân biệt các tài sản, hạng mục dân sự với các mục tiêu quân sự, vì chỉ được phép hướng các hoạt động quân sự vào các mục tiêu quân sự. Điều quy định này có nghĩa là, những người không thuộc các lực lượng vũ trang đều phải được coi là thường dân (P.I, 50) và những cuộc tấn công không phân biệt giữa dân thường, các hạng mục dân sự với quân sự đều bị cấm (P.I, 51). Muốn vậy, ngay trong khi tấn công hoặc triển khai các mục tiêu quân sự, mọi biện pháp phòng ngừa phải được tiến hành để tránh hay giảm đến mức tối thiểu những tổn thất và thiệt hại có thể ngẫu nhiên xảy ra (P.I,57,58). Trong bất cứ trường hợp nào, những tổn thất và thiệt hại đó không được quá lớn so với lợi thế quân sự cụ thể và trực tiếp dự kiến (P.1,51,57).

Luật cũng quy định việc cấm gây ra nạn đói cho thường dần của bên đối địch, cấm phá huỷ những tài sản cần thiết cho sự sống còn của họ hay gây ra những tổn thất to lớn, lâu dài và nghiêm trọng đối với môi trường (P.I, 54,55). Những di sản văn hoá, những công trình chứa đựng nguồn nguy hiểm cao độ, những khu vực không được bảo vệ và những khu vực phi quân sự (kể cả những khu vực an toàn và trung lập) cũng như thành viên và cơ sở của các tổ chức bảo hộ dân sự là đối tượng bảo hộ đặc biệt và được phân biệt bằng dấu hiệu thích hợp (P.I, 53,56,59,60; P.1,6i ,67, phụ lục I, chương V và VI).

2. Bảo hộ thường dân trong thời chiến theo Cồng ước Geneva IV và các Nghị định thư bổ sung

Những quy tắc bảo hộ tối thiểu trong luật đều hướng vào tất cả những người chịu ảnh hưởng của một cuộc xung đột vũ trang, không phân biệt quốc tịch hay nơi cư trú của họ. Bất cứ người nào bị ảnh hưởng bởi một cuộc xung đột vũ trang đều có quyền được hưởng những đảm bảo cơ bản mà không có sự phân biệt, bao hàm việc đảm bảo tính mạng, danh dự, tín ngưỡng, sức khoẻ, sự toàn vẹn cơ thể, xét xử theo pháp luật, công bằng. Những đảm bảo nêu trên cũng có giá trị trong trường hợp xung đột vũ trang không mang tính chất quốc tế (P.n,4vấ6).

Những thường dân trong nước thù địch và nhãn dân trong vùng đất bị chiếm đóng vẫn được hưởng các quyền chung theo quy định của luật quốc tế nhân đạo. Chẳng hạn, trong mọi hoàn cảnh, họ có quyền được tôn trọng về thân thể, danh dự, về quyền gia đình và tập quán của họ. Họ phải luôn được đối xử nhân đạo (IV, 27), không được có bất cứ hành động cưỡng bức nào chống lại họ (IV,31). Những phụ nữ phải được đặc biệt bảo vệ về danh dự, nhất là chống lại việc hiếp dâm hay bất cứ hành động xúc phạm ô nhục nào (IV, 27). Chính phủ bên thù địch chịu trách nhiệm về hành vi đối xử của nhân viên dân sự hay quân sự cùa mình đối với những người kể trên (IV, 29). Nếu những người này bị giam giữ, biên pháp không thể mang tính chất trừng phạt, họ phải được hưởng một chế độ đối xử về cơ bản tương đương với quy chế tù binh chiến tranh, có tính đến sự khác nhau về tư cách dân sự của họ (IV, 79 đến 135).

Luật LVN Group (sưu tầm & biên tập)