Di chúc có cần người làm chứng ? Quyền định đoạt tài sản của người để lại di sản thừa kế ?

>>Luật sư tư vấn trực tiếp về pháp luật dân sự gọi:1900.0191

Ông NQB (Việt kiều Mỹ) và ông NTT ngụ TP Nha Trang vốn là hai anh em ruột. Năm 1996, cha của họ mất, đến năm 2008, người mẹ cũng qua đời, để lại di sản thừa kế là nhà đất. Tranh chấp, ông B. đã khởi kiện ông T. ra tòa.

Tòa chấp nhận chia

Hòa giải không thành, tòa sơ thẩm đã đưa vụ kiện ra xét xử, tuyên chấp nhận chia di sản thừa kế như yêu cầu của ông B.

Ông T. kháng cáo án sơ thẩm về nhiều nội dung, trong đó có chuyện tòa sơ thẩm đã sai khi xử chia phần di sản thừa kế mà người cha để lại vì thời hiệu khởi kiện đã hết (đã quá 10 năm).

Tòa phúc thẩm đã bác kháng cáo của ông T. với nhận định khối di sản đang tranh chấp là tài sản chung của cha mẹ hai bên đương sự vì vậy không thể tách rời phần di sản của người cha ra để xác định còn hay không còn thời hiệu. Mặt khác, tòa lập luận do các đương sự không có tranh chấp gì về diện, hàng thừa kế, đều xác định tài sản của người cha chưa chia nên tòa giải quyết theo quan hệ chia tài sản chung. (Đây là điều khá vô lý vì tên gọi vụ kiện vẫn là tranh chấp di sản thừa kế và không có các điều kiện để chuyển sang chia tài sản chung như hướng dẫn trong Nghị quyết 02 ngày 8-10-2004 của Hội đồng Thẩm phán TAND Tối cao – NV).

>> Luật sư tư vấn pháp luật dân sự trực tuyến (24/7) gọi số: 1900.0191

Tòa không chia nhưng lúng túng

Trái ngược với hướng giải quyết trên, gặp tình huống tương tự, nhiều tòa khác lại chọn cách chỉ phân chia phần di sản còn thời hiệu, còn phần di sản hết thời hiệu thì tách ra để đó. Vấn đề là xử lý phần tách ra này theo hướng nào thì các tòa còn rất lúng túng.

Cùng chung một lập luận là luật chưa có quy định và phần di sản hết thời hiệu không đủ điều kiện để chia tài sản chung theo Nghị quyết 02, có tòa tiếp tục giải quyết rồi bác yêu cầu, có tòa lại tuyên bố đình chỉ giải quyết. Có tòa “làm lơ” hẳn, không đề cập gì cả nhưng cũng có tòa lại mạnh dạn tuyên “tạm giao” cho đương sự đang quản lý phần di sản hết thời hiệu được tiếp tục quản lý.

Phải bổ sung quy định mới

Bộ luật dân sự năm 2015 hiện hành quy định thời hiệu khởi kiện thừa kế là 10 năm đối với động sản và 30 năm đối với bất động sản nhưng lại không có điều luật nào quy định đối với phần di sản đã hết thời hiệu khởi kiện thì giải quyết như thế nào.

Vì thiếu quy định nên một số trường hợp người dân khởi kiện đòi chia di sản thừa kế (chủ yếu là nhà đất) thì tòa trả lại đơn với lý do đã hết thời hiệu, kiện đòi chia tài sản chung thì cũng không có đủ điều kiện theo hướng dẫn của Nghị quyết 02. Nếu có thụ lý thì mỗi tòa lại xử một kiểu như đã nói ở trên. Khi đương sự đi đăng ký quyền sở hữu nhà, quyền sử dụng đất thì văn phòng đăng ký quyền sửdụng đất yêu cầu phải có sự đồng ý của tất cả đồng thừa kế hoặc bản án của tòa giao quyền sở hữu cho họ nên mọi việc bế tắc.

Trước tình hình này, nhiều tòa án địa phương đã đề nghị TAND Tối cao có văn bản hướng dẫn chính thức để áp dụng pháp luật thống nhất. Tuy nhiên, chính TAND Tối cao cũng thấy lúng túng. Vì vậy, từ hai năm trước (tháng 3-2010), Chánh án TAND Tối cao Trương Hòa Bình đã từng phải kiến nghị Quốc hội khi sửa đổi BLDS thì cần có quy định về việc giải quyết tranh chấp về thừa kế quyền sử dụng đất đối với trường hợp đã hết thời hiệu chia thừa kế mà các đồng thừa kế không thỏa thuận được.

Quan điểm của Tòa Dân sự TAND Tối cao

Theo báo cáo tham luận từ năm 2007 của Tòa Dân sự TAND Tối cao, đối với các trường hợp đương sự tranh chấp di sản thừa kế mà trong đó có một phần di sản đã hết thời hiệu khởi kiện, còn một phần di sản vẫn trong thời hiệu khởi kiện thì tòa án có thẩm quyền phải nhận đơn khởi kiện, thụ lý vụ án nếu đương sự thực hiện đúng quy định tại các điều 164, 165, 166 Bộ luật tố tụng dân sự và đã nộp tiền tạm ứng án phí (đối với trường hợp phải nộp). Thời hiệu khởi kiện được tính từ khi đương sự có đơn khởi kiện tại tòa chứ không phải từ thời điểm tòa thụ lý vụ án.

Khi giải quyết, tòa án chỉ phân chia theo yêu cầu của các bên đương sự đối với phần di sản còn thời hiệu khởi kiện, còn phần di sản hết thời hiệu thì không giải quyết.

(MINH KHUE LAW FIRM: Biên tập.)

>> Tham khảo dịch vụ: Dịch vụ công chứng uy tín, chuyên nghiệp;

>> Luật sư tư vấn pháp luật trực tuyến qua điện thoạigọi:1900.0191

Trả lời:

Vì bạn không nêu rõ việc ai là người có quyền sở hữu đối với hai cơ sở và tài sản của cơ sở này bao gồm những gì nên có các trường hợp như sau:

Trường hợp 1: Bố mẹ bạn là chủ sở hữu hai cơ sở này, điều này có nghĩa đây là tài sản chung của hai người. Bố của bạn đã mất, mẹ bạn chỉ có quyền định đoạt đối với phần nửa giá trị tài sản chung của hai người.

– Đối với tài sản là động sản có thể thực hiện việc phân chia hay dễ định giá thì mẹ bạn có quyền định đoạt đối với phần nửa giá trị.

– Đối với tài sản là quyền tài sản, bất động sản hoặc động sản nhưng phải đăng kí quyền sở hữu theo quy định của pháp luật mẹ bạn muốn tiến hành chuyển nhượng thì bà ấy phải làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế. Bao gồm các thủ tục sau:

+Liên hệ với Phòng Công chứng để làm thủ tục khai nhận di sản thừa kế.

+Làm thủ tục khai tử tại Tư pháp xã (phường,thị trấn)

+Làm Biên bản họp gia đình có chữ ký của những người thừa kế ( ở đây là mẹ bạn và anh chị của bạn ) đồng ý để mẹ của bạn làm chủ tài sản của các cơ sở này.

+ Nộp các giấy tờ : giấy tờ liên quan đến quyền sở hữu tài sản, GCNQSDĐ, bản sao giấy Chứng tử, Biên bản họp Gia đình, bản sao HKTTvà CMND của mẹ bạn UBND xã (phường, thị trấn) làm thủ tục sang tên trong Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất.

Sau khi đã làm xong thủ tục này mẹ bạn hoàn toàn có quyền định đoạt đối với tài sản thuộc hai cơ sở này.

Trường hợp 2: Bố mẹ của bạn không phải chủ sở hữu đối với tài sản của hai cơ sở. Do đó, mẹ bạn sẽ không thể chuyển nhượng tài sản của các cơ sở này.

Trân trọng ./.

>> Luật sư tư vấn luật dân sự trực tuyến, gọi:1900.0191

Trả lời:

Theo như bạn trình bày, bố của bạn mất sau thời điểm mở thừa kế (thời điểm ông bạn chết) thì phần di sản thừa kế của mà bố bạn được hưởng theo di chúc của ông sẽ lại là di sản thừa kế của bố bạn. Trong trường hợp bố bạn không để lại di chúc, phần di sản đó sẽ được chia theo pháp luật. Điều 651 Bộ luật dân sự 2015 quy định:

“Điều 651. Người thừa kế theo pháp luật

1. Những người thừa kế theo pháp luật được quy định theo thứ tự sau đây:

a) Hàng thừa kế thứ nhất gồm: vợ, chồng, cha đẻ, mẹ đẻ, cha nuôi, mẹ nuôi, con đẻ, con nuôi của người chết;

b) Hàng thừa kế thứ hai gồm: ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại, anh ruột, chị ruột, em ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là ông nội, bà nội, ông ngoại, bà ngoại;

c) Hàng thừa kế thứ ba gồm: cụ nội, cụ ngoại của người chết; bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột của người chết; cháu ruột của người chết mà người chết là bác ruột, chú ruột, cậu ruột, cô ruột, dì ruột; chắt ruột của người chết mà người chết là cụ nội, cụ ngoại.

2. Những người thừa kế cùng hàng được hưởng phần di sản bằng nhau.

3. Những người ở hàng thừa kế sau chỉ được hưởng thừa kế, nếu không còn ai ở hàng thừa kế trước do đã chết, không có quyền hưởng di sản, bị truất quyền hưởng di sản hoặc từ chối nhận di sản”.

Theo đó, phần di sản đó sẽ thuộc về những người thuộc hàng thừa kế thứ nhất (trong đó có bạn). Nếu tất cả những người thuộc hàng thứa kế thứ nhất đồng ý để bạn nhận số tài sản này thì bạn mới có quyền đứng ra nhận số tài sản đó.

Mọi vướng mắc bạn vui lòng trao đổi trực tiếp với bộ phận Luật sư của LVN Group tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài 24/7 gọi số: 1900.0191 hoặc gửi qua email: Tư vấn pháp luật dân sự miễn phí qua Email để nhận được sự tư vấn, hỗ trợ từ Luật LVN Group.

>> Tham khảo bài viết liên quan: Tư vấn lập di chúc, từ chối, khai nhận, thỏa thuận chia di tài sản thừa kế