1. Dụ dỗ người chưa thành niên phạm pháp là gì?

Dụ dỗ người chưa thành niên phạm pháp là lôi kéo người chưa thành niên ( người dưới 18 tuổi) thực hiện hoặc tham gia vào các hoạt động phạm pháp. Dụ dỗ người chưa thành niên phạm pháp là hành vi nguy hiểm cho xã hội, xâm phạm trật tự công cộng cũng như sự phát triển bình thường của người chưa thành niên. Người phạm tội này đã lợi dụng tâm lí tuổi trẻ (nhẹ dạ, bồng bột, hiếu kì…) rủ rê, mua chuộc, kích động… người chưa thành niên tham gia vào các hoạt động phạm tội hoặc vi phạm pháp luật.

2. Quy định về hành vi dụ dỗ người chưa thành niên phạm pháp thành niên theo Bộ luật Hình sự 2015

Theo Điều 325 Bộ luật Hình sự 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 quy định

“Điều 325. Tội dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người dưới 18 tuổi phạm pháp

1. Người nào đủ 18 tuổi trở lên mà thực hiện một trong các hành vi sau đây, thì bị phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Rủ rê, lôi kéo, mua chuộc, kích động hoặc xúi giục người dưới 18 tuổi phạm tội hoặc sống sa đọa;

b) Đe dọa, uy hiếp, dùng vũ lực hoặc có hành vi khác ép buộc người dưới 18 tuổi phạm tội hoặc sống sa đọa;

c) Chứa chấp người dưới 18 tuổi phạm pháp.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tù từ 03 năm đến 07 năm:

a) Có tổ chức;

b) Đối với 02 người trở lên;

c) Đối với người dưới 13 tuổi;

d) Chứa chấp, rủ rê, lôi kéo, mua chuộc, kích động, xúi giục, đe dọa, uy hiếp, dùng vũ lực hoặc có hành vi khác ép buộc người dưới 18 tuổi thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

đ) Tái phạm nguy hiểm.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 10.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng.”

Như vậy, các hành vi phạm tội này có cùng đối tượng tác động là người dưới 18 tuổi.

Điều 325 quy định ba tội độc lập: tội dụ dỗ người dưới 18 tuổi phạm pháp, tội ép buộc người dưới 18 tuổi phạm pháp và tội chứa chấp người dưới 18 tuổi phạm pháp.

– Hành vi dụ dỗ người dưới 18 tuổi phạm pháp là hành vi rủ rê, lôi kéo, mua chuộc, kích động hoặc xúi giục người dưới 18 tuổi hoạt động phạm tội hoặc sống sa đọa. Hành vi phạm tội này có thể được thực hiện bằng các thủ đoạn dưới những hình thức khác nhau như cho ăn cơm, uống bia rượu, hút thuốc lá, hứa hẹn cho tiền hoặc cho quà, kích thích sự ham muốn vật chất…để người dưới 18 tuổi nghe theo tham gia vào hoạt động phạm tội hoặc sống sa đọa hay nói cách khác, hành vi dụ dỗ của người phạm tội là nguyên nhân dẫn đến người dưới 18 tuổi tham gia vào hoạt động phạm tội hoặc sống sa đọa.

– Hành vi ép buộc người dưới 18 tuổi phạm pháp là hành vi đe dọa, uy hiếp, dùng vũ lực hoặc có những hành vi khác ép buộc người dưới 18 tuổi hoạt động phạm tội hoặc sống sa đọa có nghĩa là hành vi đe dọa dùng vũ lực hoặc uy hiếp tinh thần để buộc người dưới 18 tuổi phải nghe theo thực hiện hoạt động phạm tội hoặc sống sa đọa.

– Chứa chấp người dưới 18 tuổi phạm pháp là hành vi cung cấp cho người dưới 18 tuổi phạm pháp chỗ ở có nghĩa là tạo điều kiện cho họ phạm pháp. Người dưới 18 tuổi sử dụng điều kiện về chỗ ở mà người chứa chấp đã tạo ra cho họ trong khi thực hiện hành vi phạm pháp mà không nhất thiết phải là hành vi phạm tội.

– Tội phạm được coi là hình thành từ thời điểm người phạm tội đã thực hiện một trong các hành vi nêu trên.

Điều 325 BLHS năm 2015 quy định 2 khung hình phạt sau:

– Khung cơ bản, có mức phạt tù từ 01 năm đến 05 năm.

– Khung tăng nặng thứ nhất, có mức phạt tù từ 03 năm đến 07 năm áp dụng cho trường hợp phạm tội sau:

+ Có tổ chức là hành thức đồng phạm có sự cấu kết chặt chẽ giữa những người cùng thực hiện tội phạm được quy định trong khoản 2 Điều 17 BLHS năm 2015;

+ Đối với 02 người trở lên;

+ Đối với người dưới 13 tuổi;

+ Chứa chấp, rủ rê, lôi kéo, mua chuộc, kích động, xúi dục, đe dọa, uy hiếp, dùng vũ lực hoặc có hành vi khác ép buộc người dưới 18 tuổi thực hiện tội phạm rất nghiêm trọng hoặc tội phạm đặc biệt nghiêm trọng;

+ Tái phạm nguy hiểm.

Ngoài hình phạt chính nêu trên người phạm tội này còn có thể bị áp dụng hình phạt bổ sung là phạt tiền từ 10 triệu đồng đến 100 triệu đồng.

3. Các yếu tố cấu thành tội dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp người chưa thành niên phạm pháp.

3.1. Mặt khách quan:

Mặt khách quan của tội phạm này có một trong các hành vi sau:

– Có hành vi dụ dỗ người chưa thành niên hoạt động phạm tội, sống sa đọa.

– Có hành vi ép buộc người thành niên hoạt động phạm tội, sống sa đọa.

– Có hành vi chứa chấp người chưa thành niên hoạt động phạm tội, sống sa đọa.

Lưu ý: Người chưa thành niên là người chưa đủ 18 tuổi.

– Hoạt động phạm tội: Được hiểu là các hoạt động (hành vi) để thực hiện tội phạm cụ thể nào đó như: cưốp tài sản, vận chuyển trái phép chất ma túy…

– Sống sa đọa: Được hiểu là sống buông thả, sa vào các tệ nạn như hút, chích, ma túy, mại dâm…

– Người chưa thành niên phạm pháp: Là người chưa thành niên đã hoặc đang thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật. Hành vi vi phạm pháp luật đó có thể là chưa đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm để truy cứu trách nhiệm hình sự (như trộm cắp vặt mà giá trị tài sản chưa đến 500.000 đồng) nhưng cũng có thể đã đủ dấu hiệu cấu thành tội phạm nhưng chưa bị phát hiện, chưa bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

3.2. Khách thể của tội phạm

– Tội phạm xâm phạm vào chế độ giáo dục chăm sóc và bảo vệ những người chưa thành niên xâm phạm vào trật tự an toàn xã hội.

– Người chưa thành niên nói trong điều luật là người dưới 18 tuổi, là người chưa phát triển toàn diện về thể chất, tâm sinh lý và đang trong quá trình hình thành nhân cách, cần được chăm sóc, giáo dục để họ phát triển lành mạnh. Hành vi dụ dỗ ép buộc, chứa chấp người chưa thành niên, đưa người chưa thành niên vào con đường phạm tội.

3.3. Mặt chủ quan của tội phạm

Tội phạm được thực hiện dưới hình thức lỗi cố ý. Người phạm tội nhận thức được người mà mình dụ dỗ, ép buộc hoặc chứa chấp là những người chưa thành niên phạm pháp nhưng vẫn thực hiện hành vi vi động cơ vụ lợi hoặc động cơ cá nhân khác.

3.4. Chủ thể phạm tội

Tội phạm được thực hiện bởi những người có đủ năng lực trách nhiệm hình sự và đạt độ tuổi theo luật định.

– Tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự:

Người từ đủ 16 tuổi trở lên phải chịu trách nhiệm hình sự về mọi tội phạm, trừ những tội phạm mà Bộ luật này có quy định khác.

Người từ đủ 14 tuổi đến dưới 16 tuổi phải chịu trách nhiệm hình sự về tội phạm rất nghiêm trọng, tội phạm đặc biệt nghiêm trọng quy định tại một trong các điều 123, 134, 141, 142, 143, 144, 150, 151, 168, 169, 170, 171, 173, 178, 248, 249, 250, 251, 252, 265, 266, 286, 287, 289, 290, 299, 303 và 304 của Bộ luật này.”

4. Thực trạng người chưa thành niên vi phạm pháp luật trong giai đoạn hiện nay

Những năm qua, lực lượng Công an nhân dân đã tham mưu với cấp ủy, chính quyền các cấp chỉ đạo các cơ quan, ban, ngành huy động sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị liên tục triển khai các chương trình, kế hoạch, biện pháp phòng ngừa, đấu tranh, kiềm chế sự gia tăng các loại tội phạm. Năm 2013, lực lượng Công an đã điều tra, khám phá 44.033 vụ phạm tội về trật tự xã hội, với 88.259 đối tượng, đạt tỷ lệ 74,49% cao hơn 1,09% so với năm 2012; triệt phá 2.640 băng, nhóm tội phạm; 6 tháng đầu năm 2014, đã điều tra, khám phá 22.002 vụ phạm tội về trật tự xã hội với 45.261 đối tượng, đạt tỷ lệ 75,58%, cao hơn 0,1% so với cùng kỳ năm 2013; triệt phá 1.469 băng, nhóm tội phạm, trong đó có nhiều băng, nhóm tội phạm nguy hiểm và đặc biệt nguy hiểm.

Sáu tháng đầu năm 2014, phát hiện 29.111 vụ phạm tội về trật tự xã hội, tăng 2,21% so với cùng kỳ năm 2013. Tuy nhiên, các loại tội phạm nghiêm trọng đều giảm như: giết người, cướp tài sản giảm 28,89%; giết người giảm 8,37%; cướp tài sản giảm 21,71%; chống người thi hành công vụ giảm 24,22%… Nhưng tính chất tội phạm rất nghiêm trọng, đáng lo ngại là tội phạm do người ở lứa tuổi vị thành niên gây ra khá phức tạp; 06 tháng đầu năm 2014 đã phát hiện 4.029 vụ, 6.018 đối tượng chưa thành niên phạm tội, chiếm 13,8% số vụ, 13,3% số đối tượng phạm tội về trật tự xã hội. Đáng chú ý một số vụ án do thanh, thiếu niên tụ tập thành băng, nhóm sử dụng dao, lê, mã tấu, kiếm đâm chém, giết người, cướp tài sản hoặc giải quyết mâu thuẫn bột phát, nhất thời, có vụ gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng.

Nguyên nhân chủ yếu là:

+ Tình hình kinh tế còn khó khăn, số doanh nghiệp giải thể, ngừng hoạt động tiếp tục gia tăng kéo theo nhiều người lao động mất việc làm tạo áp lực lớn đến các vấn đề xã hội.

+ Tâm sinh lý lứa tuổi thanh, thiếu niên phát triển chưa hoàn thiện, dễ bị lôi kéo, dụ dỗ, kích động tham gia vào những việc làm sai trái, dễ nảy sinh tội phạm và vi phạm pháp luật.

+ Nhiều gia đình chưa quan tâm đúng mực vào việc quản lý, giáo dục hoặc áp đặt cách giáo dục không phù hợp, thậm chí còn dung túng, bao che, giấu giếm hành vi phạm tội và vi phạm pháp luật của con em.

+ Việc tổ chức quản lý, giáo dục đạo đức, pháp luật, bồi dưỡng nhân cách cho học sinh, sinh viên của một số nhà trường chưa được chú trọng.

+ Sự phối hợp giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong quản lý, giáo dục con em chưa thực sự chặt chẽ, thường xuyên, còn mang tính hình thức.

+ Tác động tiêu cực của các ấn phẩm đồi trụy, trò chơi bạo lực trên Internet (game online) đối với thanh, thiếu niên đang trong giai đoạn phát triển về nhận thức.

+ Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về xử lý thanh, thiếu niên vi phạm còn bất cập, mức hình phạt với tội phạm do người chưa thành niên gây ra còn nhẹ, chưa đủ tính răn đe.

5. Một số giải pháp phòng, chống tội phạm do người ở tuổi vị thành niên

– Tham mưu với cấp ủy, chính quyền các cấp chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể tiếp tục thực hiện nhiệm vụ thật nghiêm túc nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của cả hệ thống chính trị và toàn dân trong công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo đảm an ninh, trật tự.

– Phối hợp chặt chẽ với các ban, ngành, đoàn thể triển khai thực hiện có hiệu quả các chương trình, kế hoạch, nghị quyết liên tịch về phòng ngừa, đấu tranh chống tội phạm do người ở tuổi vị thành niên gây ra, như: Thông tư liên tịch giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo và Bộ Công an về công tác bảo vệ an ninh, trật tự trong trường học; Nghị quyết Liên tịch giữa Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam và Bộ Công an về quản lý giáo dục con em trong gia đình không phạm tội và tệ nạn xã hội; Nghị quyết liên tịch giữa Bộ Công an với Trung ương Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh về phòng ngừa, ngăn chặn tội phạm và tệ nạn xã hội trong thanh, thiếu niên… Chú trọng thực hiện các biện pháp giải quyết tình trạng thanh, thiếu niên lang thang, mắc tệ nạn xã hội, vi phạm pháp luật và phạm tội.

– Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục, nâng cao nhận thức của người dân về vị trí, tầm quan trọng của công tác phòng ngừa tội phạm do người ở tuổi vị thành niên gây ra. Nội dung tuyên truyền phù hợp với từng đối tượng, lứa tuổi, vùng, miền, dân cư, giúp các tầng lớp nhân dân hiểu được tâm lý thanh, thiếu niên để chủ động phòng ngừa, phát hiện, ngăn chặn tội phạm do người ở tuổi vị thành niên gây ra.

– Tăng cường các biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục, quản lý đối với thanh, thiếu niên tại gia đình, nhà trường, địa phương để chủ động giáo dục, ngăn ngừa tội phạm từ cơ sở. Triển khai xây dựng và nhân rộng các mô hình về phòng, chống tội phạm trong thanh, thiếu niên, như “Khu nội trú sinh viên an toàn, văn minh, không có tội phạm và tệ nạn xã hội”, “Uống nước nhớ nguồn”, “Thắp sáng ước mơ hoàn lương”…

– Triển khai các cao điểm tấn công, trấn áp tội phạm, tiếp tục xây dựng và nhân rộng mô hình tổ công tác phối hợp 03 lực lượng (Cảnh sát giao thông, Cảnh sát cơ động, Cảnh sát hình sự) ở Công an đơn vị, địa phương nhằm trấn áp quyết liệt các băng, nhóm tội phạm nguy hiểm hoạt động đâm thuê, chém mướn, giết người, cướp, cướp giật tài sản… do người ở tuổi vị thành niên gây ra; triệt xóa các tụ điểm phức tạp về tội phạm và tệ nạn xã hội; phối hợp với Viện kiểm sát, Tòa án đưa ra xét xử kịp thời các vụ án điểm nhằm răn đe tội phạm.