Trả lời:

Chào bạn, cảm ơn bạn đã tin tưởng và gửi câu hỏi đề nghị tư vấn luật đến Bộ phận Luật sư của LVN Group tư vấn pháp luật của Công ty Luật LVN Group. Nội dung câu hỏi của bạn đã được đội ngũ Luật sư của LVN Group của Chúng tôi nghiên cứu và tư vấn cụ thể như sau:

1. Hợp đồng là gì ?

Theo quy định tại Điều 385 Bộ luật dân sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 có quy định Hợp đồng là sự thỏa thuận giữa các bên, có thể là giữa hai bên hoặc nhiều bên về việc tiến hành xác lập, thay đổi hoặc thực hiện chấm dứt các quyền, nghĩa vụ dân sự.

Các loại hợp đồng phổ biến?

Các loại hợp đồng phổ biến hiện nay theo quy định của Bộ luật dân sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 , bao gồm:

+ Loại hợp đồng song vụ: là loại hợp đồng mà các bên đều có nghĩa vụ như nhau đối với nhau trong việc thực hiện hợp đồng.

+ Loại hợp đồng đơn vụ: đây là loại hợp đồng mà chỉ có một bên trong hợp đồng có nghĩa vụ thực hiện hợp đồng.

+ Loại hợp đồng chính: là loại hợp đồng mà hiệu lực không bị phụ thuộc vào hợp đồng phụ.

+ Hợp đồng phụ là hợp đồng mà hiệu lực phụ thuộc vào hợp đồng chính.

+ Loại hợp đồng vì lợi ích của người thứ ba: đây là hợp đồng mà các bên thực hiện giao kết trong hợp đồng đều phải tham gia thực hiện nghĩa vụ và người hưởng lợi từ việc thực hiện nghĩa vụ đó là người thứ ba trong hợp đồng.

+ Loại hợp đồng có điều kiện: là loại hợp đồng mà việc thực hiện hợp đồng phụ thuộc vào việc có sự kiện nhất định làm phát sinh, thay đổi hoặc chấm dứt hợp đồng.

 

2. Khái niệm về hợp đồng đơn vụ và hợp đồng song vụ:

2.1 Hợp đồng đơn vụ:

Là hợp đồng làm phát sinh quan hệ nghĩa vụ giữa các bên tham gia hợp đồng mà trong quan hệ nghĩa vụ đó chỉ một bên có nghĩa vụ.

->Là hợp đồng mà chỉ một bên có nghĩa vụ còn một bên có quyền.

– Thông thường, các hợp đồng đơn vụ là các hợp đồng không có đền bù, bởi vì bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ vì lợi ích của bên mang quyền, còn bên mang quyền sẽ không phải thực hiện nghĩa vụ đồng nghĩa không mang lại lợi ích cho phía bên kia.

2.2 Hợp đồng song vụ:

Là hợp đồng làm phát sinh quan hệ nghĩa vụ giữa các bên tham gia hợp đồng mà trong quan hệ nghĩa vụ đó mỗi bên đều có nghĩa vụ đối với nhau. Trong nội dung của loại hợp đồng này,quyền dân sự của bên này đối lập tương ứng với nghĩa vụ của bên kia và ngược lại.

– Theo tinh thần của Điều 274 Bộ luật dân sự năm 2015, sửa đổi bổ sung năm 2017 “Nghĩa vụ là việc mà theo đó, một hoặc nhiều chủ thể (sau đây gọi chung là bên có nghĩa vụ) phải chuyển giao vật, chuyển giao quyền, trả tiền hoặc giấy tờ có giá, thực hiện công việc hoặc không được thực hiện công việc nhất định vì lợi ích của một hoặc nhiều chủ thể khác (sau đây gọi chung là bên có quyền).”thì việc thực hiện nghĩa vụ là vì lợi ích của bên có quyền. Do đó, trong hợp đồng song vụ, việc thực hiện nghĩa vụ của bên này sẽ vì lợi ích của bên kia và ngược lại.

3. Đặc điểm của hợp đồng đơn vụ và hợp đồng song vụ:

Hợp đồng đơn vụ và hợp đồng song vụ được phân loại dựa trên quyền và nghĩa vụ của các bên tham gia hợp đồng. Đặc điểm của hai loại hợp đồng cụ thể như sau:

  • Hợp đồng đơn vụ: Là hợp đồng làm phát sinh quan hệ nghĩa vụ giữa các bên tham gia hợp đồng mà trong quan hệ nghĩa vụ đó chỉ một bên có nghĩa vụ. Họp đồng đơn vụ là “họp đồng mà chỉ một bên có nghĩa vụ,” bên còn lại sẽ không có nghĩa vụ đối ứng trong hợp đồng.

    Bản chất hợp đồng đơn vụ là loại hợp đồng không phục vụ lợi ích của tất cả các bên. Do Bộ luật Dân sự 2015 không đòi hỏi hợp đồng được giao kết phải có tính chất “có đi có lại,” hợp đồng vẫn có thể được giao kết cho dù một bên (hoặc một số bên) không có lợi ích từ việc giao kết hợp đồng. Điều đó thể hiện qua các quy định về họp đồng đơn vụ hoặc hợp đồng không có đền bù. Trong hợp đồng đơn vụ, chỉ có một bên có nghĩa vụ với bên còn lại tham gia hợp đồng và do vậy, thông thường chỉ có một bên có lợi ích từ việc giao kết họp đồng. Pháp luật về hợp đồng cũng công nhận hợp đồng không có đền bù và có thê hiêu là đôi với loại họp đông này thì không yêu câu một bên,phải trả một khoản tiền hoặc lợi ích cho bên còn lại mặc dù bên đó được nhận tài sản theo quy định của hợp đồng. Các loại họp đồng này tương đối thông dụng trên thực tế và được tòa án công nhận.

  • Hợp đồng song vụ: Là hợp đồng làm phát sinh quan hệ nghĩa vụ giữa các bên tham gia hợp đồng mà trong quan hệ nghĩa vụ đó mỗi bên đều có nghĩa vụ đối với nhau. Hợp đồng song vụ là “hợp đồng mà mỗi bên đều có nghĩa vụ đối với nhau. Sự cân bằng về lợi ích trong hợp đồng nhìn chung mang tính chất tương đối, nhưng có thể xác định được. Bản chất hợp đồng song vụ là laoij hợp đồng cân bằng lợi ích của các bên tham gia hợp đồng. Mặc dù Bộ luật Dân sự 2015 và Luật Thương mại 2005 không yêu cầu việc các bên tham gia hợp đồng phải có lợi ích đối ứng, một số luật chuyên ngành hướng tới việc bảo vệ tính cân bằng về lợi ích của họp đồng hoặc bảo vệ quyền lợi của bên yếu thế. Trong trường hợp này, hợp đồng chỉ phục vụ lợi ích của một bên, hoặc họp đồng quy định lợi ích của các bên không cân bằng hoặc không bảo vệ quyền lợi của bên yếu thế có rủi ro bị vô hiệu. Ví dụ của các loại họp đồng này bao gồm họp đồng giữa công ty với người có liên quan, hợp đồng giữa công ty mẹ và công ty con, họp đồng giữa người cung cấp hàng hóa, dịch vụ với người tiêu dùng và hợp đồng lao động.

Như vậy, khi xác định một hợp đồng là đơn vụ hay song vụ phải dựa vào quyền và nghĩa vụ của các bên kể từ thời điểm có hiệu lực của hợp đồng (chính là thời điểm phát sinh quan hệ nghĩa vụ giữa các bên). Vì vậy, có thể cùng loại hợp đồng nhưng ở trường hợp này là hợp đồng song vụ, ở trường hợp khác lại là hợp đồng đơn vụ. Chẳng hạn, hợp đồng cho vay được thỏa thuận là có hiệu lực từ thời điểm các bên cùng ký vào văn bản hợp đồng thì hợp đồng vay này là hợp đồng song vụ vì từ thời điểm đó đã phát sinh một quan hệ nghĩa vụ và trong đó cả bên cho vay và bên vay đều có nghĩa vụ (bên cho vay có nghĩa vụ giải ngân, bên vay có nghĩa vụ trả nợ). Nếu hợp đồng cho vay được thỏa thuận là chỉ có hiệu lực khi bên cho vay đã chuyển tài sản vay cho bên vay thì hợp đồng vay này là hợp đồng đơn vụ vì vào thời điểm hợp đồng có hiệu lực, bên cho vay không còn nghĩa vụ.

4. Ví dụ minh họa cho hợp đồng song vụ và hợp đồng đơn vụ:

4.1 Ví dụ cho hợp đồng đơn vụ:

Ví dụ điển hình của hợp đồng đơn vụ là “hợp đồng tặng, cho tài sản”. Trong hợp đồng này, bên có nghĩa vụ chính là bên tặng, cho tài sản. Nghĩa vụ duy nhất của bên này là tặng hay cho tài sản cho bên còn lại trong hợp đồng. Ở chiều ngược lại, bên nhận tài sản có quyền đối với tài sản mà mình được tặng, cho mà không bị ràng buộc một nghĩa vụ nào với bên còn lại của hợp đồng. Vì đặc điểm như vậy, nếu hợp đồng tặng, cho được giao kết dưới hình thức viết thì chỉ cần lập thành văn bản và giao cho bên có quyền giữ hợp đồng. Trong quá trình thực hiện hợp đồng, bên có nghĩa vụ phải thực hiện nghĩa vụ đúng thời hạn như đã thoả thuận; chỉ được thực hiện trước hoặc sau thời hạn nếu được bên có quyền đồng ý.

4.2 Ví dụ cho hợp đồng song vụ:

Trong hợp đồng song vụ, khi các bên đã thỏa thuận thời hạn thực hiện nghĩa vụ thì mỗi bên phải thực hiện nghĩa vụ của mình khi đến hạn; không được hoãn thực hiện với lý do bên kia chưa thực hiện nghĩa vụ đối với mình, trừ trường hợp quy định tại Điều 411 và Điều 413 của Bộ luật này. Trường hợp các bên không thỏa thuận bên nào thực hiện nghĩa vụ trước thì các bên phải đồng thời thực hiện nghĩa vụ đối với nhau; nếu nghĩa vụ không thể thực hiện đồng thời thì nghĩa vụ nào khi thực hiện mất nhiều thời gian hơn thì nghĩa vụ đó phải được thực hiện trước.

Ví dụ: trong hợp đồng mua bán tài sản, bên bán có nghĩa vụ giao tài sản cho bên mua và nhận tiền, còn bên mua có nghĩa vụ nhận tài sản và trả tiền cho bên bán. Còn trong hợp đồng vận chuyển tài sản thì bên vận chuyển có nghĩa vụ vận chuyển hàng hóa đến đúng nơi quy định hoặc được thỏa thuận, còn bên thuê vận chuyển có nghĩa vụ thanh toán cước phí cho bên vận chuyển. Khi các bên đã thoả thuận thời hạn thực hiện nghĩa vụ thì mỗi bên phải thực hiện nghĩa vụ của mình khi đến hạn; không được hoãn thực hiện với lý do bên kia chưa thực hiện nghĩa vụ đối với mình, trừ trường hợp tài sản của bên kia đã bị giảm sút nghiêm trọng đến mức không thể thực hiện được nghĩa vụ như đã cam kết cho đến khi bên kia có khả năng thực hiện được nghĩa vụ hoặc có người bảo lãnh; hoặc nếu bên thực hiện nghĩa vụ trước chưa thực hiện nghĩa vụ của mình khi đến hạn. Trong trường hợp các bên không thoả thuận bên nào thực hiện nghĩa vụ trước thì các bên phải đồng thời thực hiện nghĩa vụ đối với nhau; nếu nghĩa vụ không thể thực hiện đồng thời thì nghĩa vụ nào khi thực hiện mất nhiều thời gian hơn thì nghĩa vụ đó phải được thực hiện trước.

Từ những phân tích chúng ta có thể thấy rằng để phân biệt hợp đồng đơn vụ và hợp đồng song vụ chúng ta dựa trên quyền và nghĩa vụ của các bên khi tham gia hợp đồng. Với đơn vụ thì chỉ có một bên có nghĩa vụ với bên kia, nghĩa là không có sự đối ứng về quyền và nghĩa vụ. Còn ngược lại với hợp đồng song vụ thì các bên tham gia hợp đồng đều có quyền và nghĩa vụ đối với nhau. Và đây cũng là hai loại hợp đồng rất phổ biến trong các giao dịch dân sự thường ngày mà chúng ta hay gặp.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi. Nếu còn vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại số: 1900.0191 để được giải đáp. Rất mong nhận được sự hợp tác.Trân trọng./.

Bộ phận tư vấn pháp luật Dân sự – Công ty luật LVN Group