Trong thời hạn 10 năm kể từ thời điểm mở thừa kế thì người thừa kế có quyền yêu cầu chia di sản là động sản.

1. Quy định chung về thời hiệu khởi kiện thừa kế

Như vậy, theo quy định trên thì trong thời hạn 30 năm đối với bất động sản và 10 năm đối với động sản là di sản thừa kế chưa chia, thì những người thừa kế hợp pháp của người để lại di sản có quyền yêu cầu chia di sản. Tuy nhiên, nếu hết thời hạn quy định như trên mà những người thừa kể không yêu cầu chia di sản, thì di sản thuộc quyền sở hữu của người thừa kế đang quản lí.

Trường hợp không có người thừa kế quản lí di sản thì di sản thuộc quyền sở hữu của người đang chiếm hữu, người được lợi về tài sản không có căn cứ pháp luật nhưng ngay tình, liên tục, công khai trong thời hạn 10 năm đối với động sản, 30 năm đối với bất động sản thì trở thành chủ sở hữu tài sản đó.

Trường hợp di sản không có người thừa kế quản lí và cũng không có người đang chiếm hữu ngay tình theo Điều 236 Bộ luật dân sự thì di sản thuộc về Nhà nước.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 623 Bộ luật dân sự năm 2015 thì thời hiệu 10 năm để người thừa kế yêu cầu xác nhận tư cách chủ thể có quyền hưởng di sản, có quyền yêu cầu bác bỏ quyền thừa kế của người khác. Thời hạn 10 năm là điều kiện về thời gian để người thừa kế theo di chúc hoặc theo pháp luật yêu cầu xác nhận quyền thừa kế của mình là người có quyền hưởng di sản mà những người thừa kế khác cho rằng người thừa kế này đã vi phạm Điều 621.

Trường hợp người để lại di sản có nghĩa vụ với người khác thì người thừa kế phải thực hiện nghĩa vụ trong phạm vi di sản hưởng. Nghĩa vụ của người thừa kế phải thực hiện trong một thời hạn do luật quy định, hết thời hạn đó người thừa kế không phải thực hiện nghĩa vụ nữa. Hay nói cách khác nghĩa vụ của người thừa kế chấm dứt theo quy định vê thời hiệu miễn trừ nghĩa vụ. Theo khoản 3 Điều 623 Bộ luật dân sự thì thời hiệu yêu cầu người thừa kế thực hiện nghĩa vụ về tài sản của người chết để lại là 03 năm, kể từ thời điểm mở thừa kế.

2. Việc thừa kế của những người có quyền thừa kế di sản của nhau mà chết cùng thời điểm

Xét theo nguyên tắc thì không thể có trường hợp hai người chết cùng một thời điểm. Tuy nhiên trong thực tế xảy ra những trường hợp nhiều người chết trong một tai nạn mà không thể xác định được ai chết trước, ai chết sau. Vì vậy, buộc phải suy đoán họ chết cùng một thời điểm. Nếu hai người thừa kế tài sản của nhau mà được coi là chết cùng một thời điểm thì họ sẽ không được thừa kế của nhau. Di sản của mỗi người được chia cho những người thừa kế của họ. Pháp luật quy định như vậy để việc chia di sản thừa kế được tiến hành bình thường, không ảnh hưởng đến quyền lợi của những người thừa kế khác. Theo quy định tại Điều 619 Bộ luật dân sự năm 2015, con hoặc cháu của người để lại di sản cùng chết vào một thời điểm với người để lại di sản thì cháu hoặc chắt của họ được thừa kế thế vị theo quy định tại Điều 652 Bộ luật dân sự năm 2015.

3. Những người không được hưởng di sản

Trong quan hệ thừa kế, những người là vợ, chồng, con của người chết hoặc những người được chỉ định trong di chúc là những người được hưởng thừa kế của người chết. Tuy nhiên, ttong thực tế có những trường hợp họ đã vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ của mình, có những hành vi ttái pháp luật, trái đạo đức xã hội, trái với thuần phong mĩ tục của Việt Nam, xâm phạm đến danh dự, uy tín, tính mạng, sức khỏe của bố, mẹ, anh, em, vợ, chồng… Người có những hành vi như vậy không xứng đáng được hưởng di sản của người để lại thừa kế. Ke thừa tập quán đó, khoản 1 Điều 621 Bộ luật dân sự năm 2015 quy định về những người không được quyền hưởng di sản gồm:

– Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc về hành vi ngược đãi nghiêm trọng, hành hạ người để lại di sản, xâm phạm nghiêm trọng danh dự, nhân phẩm của người đó.

– Người vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ nuôi dưỡng người để lại di sản.

– Người bị kết án về hành vi cố ý xâm phạm tính mạng người thừa kế khác nhằm ảnh hưởng một phần hoặc toàn bộ phần di sản mà người thừa kể đó có quyền hưởng.

– Người có hành vi lừa dối, cưỡng ép hoặc ngăn cản người để lại di sản trong việc lập di chúc, giả mạo, sửa chữa di chúc, huỷ di chúc nhằm hưởng một phần hoặc toàn bộ di sản trái với ý chí ngưởi để lại di sản.

Nguyên tắc của pháp luật dân sự phải tôn trọng đạo đức truyền thống tốt đẹp của nhân dân ta. Những người có những hành vi trên không còn xứng đáng hưởng di sản của người đã chết bởi những hành vi đó không chỉ ảnh hưởng đến danh dự, quyền lợi của cá nhân mà còn ảnh hưởng đến danh dự của gia đình, dòng họ.

Tuy nhiên, theo quy định tại khoản 2 Điều 621 Bộ luật dân sự năm 2015 thì những người có các hành vi ttên vẫn được hưởng di sàn, nếu người để lại di sản đã biết hành vi của những người đó nhưng vẫn cho ho hưởng di sản theo di chúc.

Luật LVN Group (biên tập)