1. Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc là gì?

Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hiệp Quốc hay Tổ chức Nông lương Liên Hiệp Quốc (viết tắt là FAO, Tiếng anh: Food and Agriculture Organization of the United Nations) được thành lập ngày 16 tháng 10 năm 1945 tại Canada với vai trò là một cơ quan chuyên môn của Liên Hiệp Quốc (UN). Đây là tên của tổ chức lương thực và nông nghiệp liên hợp quốc với mục tiêu và sứ mạnh lớn trong việc thúc đẩy sản xuất lương thực thực phẩm thực hiện mục tiêu chế độ dinh dưỡng cho các quốc gia thành viên và góp phần đẩy lùi nạn đói cũng như công cuộc phát triển kinh tế của những quốc gia trên thế giới

FAO được thành lập ngày 16/10/1945 tại Hội nghị Quebec (Ca-na-đa). Kể từ năm 1981, thế giới đã chọn ngày 16/10 làm Ngày Lương thực Thế giới. FAO là tổ chức chuyên môn của tổ chức Liên hợp quốc. Trụ sở của FAO đặt tại Rôm, Ý.

FAO là tổ chức liên chính phủ. Hiện nay FAO có 183 nước thành viên.

2. Hoạt động của FAO dựa trên nguồn kinh phí nào?

Ngân sách hoạt động của FAO lấy từ hai nguồn: một là nguồn ngân sách thường xuyên (regular budget) do các nước thành viên của FAO đóng góp, hai là nguồn từ Chương trình hỗ trợ tài chính được cấp chủ yếu từ Chương trình phát triển của Liên hợp quốc (UNDP) và Quỹ Uỷ thác (Trust Fund) của các ngân hàng hoặc của một số nước tài trợ. Hiện nay FAO đang phải đối mặt với tình hình tài chính ngày càng hạn hẹp do các nước phát triển giảm mức đóng góp. Năm 1993, nguồn ngân sách thường xuyên của FAO đạt 673,1 triệu USD, đến năm 2003, con số đó chỉ đạt khoảng 650 triệu USD. Do vậy, FAO đã phải kêu gọi các nước thành viên tăng mức đóng góp nhằm nâng ngân sách thường xuyên lên 2,2% – mức để FAO không phải cắt giảm các chương trình hoạt động đã cam kết tại các nước. Mức ngân sách 2006 – 2007 của FAO đã tăng lên 765 triệu USD.

3. Cơ cấu tổ chức của FAO

Đứng đầu FAO là Tổng giám đốc (TGĐ) – hiện nay TGĐ là Ông Giắc Di-úp (Jacques Diouf), quốc tịch Xê-nê-gan. Về cơ cấu, Bộ máy hoạt động của FAO gồm: Đại Hội đồng, Hội đồng và các Uỷ ban chuyên trách. Đại Hội đồng là Cơ quan quyền lực cao nhất, đại biểu là các quốc gia thành viên họp hai năm/một lần để thông qua các chương trình và ngân sách cho các hoạt động của Tổ chức. Hội đồng gồm 49 nước thành viên do Đại Hội đồng bầu (nhiệm kỳ 3 năm). Hội đồng là Cơ quan lãnh đạo của FAO và có nhiệm kỳ 3 năm. Các Uỷ ban chuyên trách (Uỷ ban Nông nghiệp, Lâm nghiệp, Thuỷ sản vv…) có trách nhiệm giúp Hội đồng và Đại Hội đồng các vấn đề thuộc thẩm quyền của mình.

Để thực hiện các mục tiêu của Hội nghị Thượng đỉnh Thế giới về lương thực, FAO đã tiến hành một số cải tổ về cơ cấu tổ chức như thu gọn và sát nhập các vụ ở trụ sở, tăng cường quyền lực và phân cấp cho các văn phòng khu vực và văn phòng quốc gia, lập văn phòng tiểu khu vực, tăng cường các dự án trên thực địa. Với chủ trương “Kỹ thuật của FAO, kinh nghiệm thực tiễn ở khu vực và các nước”, nhìn chung, các hoạt động của FAO đã có hiệu quả hơn.

4. Mục đích và vai trò của FAO

4.1. Mục đích

– Xóa đói

Ở một số quốc gia tính tới thời điểm thành lập tổ chức cho đến nay vẫn còn diễn ra tình trạng nạn đói, FAO nhằm mang đến sự trợ giúp và thực hiện mục tiêu xóa đói ở một số nước có chiến tranh, thiên tai hay bệnh dịch.

– Đẩy lùi và giảm thiểu tình trạng mất an ninh lương thực và suy dinh dưỡng

Mất an ninh lương thực xảy ra ở một số vùng trên thế giới đang bị cạn kiệt nguồn sản xuất lương thực do gặp những thiên tai những khó khăn từ tự nhiên như lũ lụt, hạn hán hay xung đột kéo dài, tổ chức FAO từ đó đặt ra mục tiêu về việc cứu trợ và giúp cải tạo để có nguồn cung dồi dào năng lượng thực phẩm.

Từ đó hạn chế và đẩy lùi tình trạng suy dinh dưỡng thường gặp ở trẻ em, nhất là với những quốc gia, vùng, lãnh thổ đang gặp phải tình trạng mất an ninh lương thực thực phẩm. Ngoài ra FAO cũng thực hiện những cảnh báo riêng về tình trạng mất an ninh lương thực ở một số vùng, quốc gia và lãnh thổ trên phạm vi toàn thế giới.

– Cải thiện năng suất nông nghiệp

Tìm hiểu một trong những mục tiêu chính của FAO là gì có thể kể đến mục tiêu cải thiện năng suất nông nghiệp với sự phối hợp chặt chẽ với FAO và các thành viên nước tham gia, trong đó tổ chức FAO sẽ đưa ra những trợ giúp cụ thể để giúp cải thiện năng suất nông nghiệp mang đến những tiêu chuẩn dinh dưỡng của các nước nông nghiệp trên toàn thế giới.

– Sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý

Một trong những nguyên nhân chính gây ra những cảnh báo và tình trạng mất an ninh lương thực ở một số vùng thuộc về yếu tố tự nhiên hay biến đổi khí hậu gây nên tình trạng bão lụt, hạn hán hay thiên tai kéo dài, hoạt động sản xuất lương thực cần có sự cải thiện trước tiên về mặt cốt lõi, trong đó mục tiêu của FAO đưa ra là giúp sử dụng các nguồn tài nguyên thiên nhiên một cách hợp lý bao gồm các thành tố như đất, nước, khí hậu hay nguồn gen có lợi cho thế hệ hiện tại và tương lai.

4.2. Vai trò

Song hành với mục tiêu đề ra cho kế hoạch đường dài ở hiện tại và tương lại của tổ chức, FAO cũng đóng vai trò quan trọng với toàn thế giới nói chung và với Việt Nam nói riêng khi thực hiện tốt sứ mệnh và trọng trách của mình, mang đến những thành quả quan trọng không thể thiếu.

– Nâng cao đời sống và chế độ dinh dưỡng của người dân ở các quốc gia thành viên

Đối với những quốc gia khi tham gia và gia nhập tổ chức lương thực liên hợp quốc FAO sẽ có được quyền lợi trong việc thúc đẩy và phát triển chế độ dinh dưỡng của người dân, vai trò của tổ chức này bao gồm việc nâng cao đời sống và chế độ dinh dưỡng, thực hiện những vai trò cụ thể để thúc đẩy và phát triển sản xuất cũng như cung cấp lương thực.

– Đóng vai trò quan trọng trong việc sản xuất lương thực và nông sản

Một trong những vai trò khác của FAO không thể không kể đến việc tạo hiệu quả trong quá trình sản xuất với những đề xuất và dự án cụ thể ở từng quốc gia thành viên, với những nước nông nghiệp, vai trò của tổ chức FAO gần như rõ ràng hơn bao giờ hết trong sự phát triển và đẩy mạnh nguồn cung lương thực thực phẩm.

– Giải phóng con người khỏi nạn đói

Đúng như với tên gọi và tôn chỉ của tổ chức, tất cả các mục tiêu về an ninh dinh dưỡng hay cung cấp lương thực và đề xuất dự án cải thiện nguồn cung cấp lương thực cũng là một trong những mục tiêu thực hiện cho vai trò của tổ chức là giải phong con người trên mọi vùng, quốc gia hay lãnh thổ thoát khỏi nạn đói.

5. Một số lĩnh vực hợp tác của FAO:

– Trong khuôn khổ các dự án UNDP, ngoài UNDP và nước nhận viện trợ, FAO tham gia như một thành viên thứ ba. Trong mối quan hệ này, FAO vừa là cơ quan điều hành dự án, vừa là cơ quan hỗ trợ kỹ thuật và cung cấp chuyên gia cho dự án.

– Hợp tác thông qua Chương trình hợp tác kỹ thuật: Đây là sự hỗ trợ của FAO dưới hình thức dự án trợ giúp các nước thành viên. Mỗi dự án trị giá khoảng từ 250.000 USD đến 500.000 USD, trích từ nguồn ngân sách thường xuyên của FAO. Chương trình hợp tác kỹ thuật cung cấp vốn và kỹ thuật dưới các hình thức như chuyên gia, dịch vụ tư vấn và cung cấp trang thiết bị cho dự án. Khoảng 60% dự án loại này hỗ trợ trực tiếp cho các nước nhận viện trợ và 40% cho các chương trình quốc tế khác. Đặc trưng của dự án c ủa Chương trình hợp tác kỹ thuật là không cần tổ chức các đoàn đánh giá khi dự án kết thúc. Trung bình thời gian thực hiện dự án là một năm, tuy nhiên, ngoại lệ có dự án kéo dài nhưng không được quá hai năm.

– Hợp tác thông qua Quỹ uỷ thác của FAO, là nguồn viện trợ nước ngoài của các chính phủ, các ngân hàng và các tổ chức trên thế giới thông qua FAO thực hiện và quản lý.

– Hợp tác thông qua Sáng kiến Chương trình lương thực truyền thông (TeleFood)
Sáng kiến này được FAO đưa ra năm 1997, theo đó, hàng năm FAO phát động thực hiện sáng kiến nhằm huy động thêm nguồn tài chính cho các dự án chống đói nghèo; thông qua các hoạt động truyền thông giúp nâng cao nhận thức của người dân về nạn đói nghèo trên thế giới. Nguồn vốn cho mỗi dự án thuộc loại này khoảng 10.000 USD/dự án.

– Hợp tác thông qua chương trình đặc biệt về an ninh lương thực (SPFS-Special Programme for Food Security), Chương trình này hiện đang được triển khai ở 69 quốc gia nhằm nâng cao năng lực cho các nhóm nông dân và các hộ nghèo thành thị, giúp họ vuợt qua những trở ngại, có đuợc cơ hội trong việc giải quyết vấn đề an ninh lương thực bền vững.

– Hợp tác thông qua Chương trình hợp tác giữa các nước đang phát triển, gọi tắt là hợp tác Nam-Nam. Mục đích của Chương trình là khuyến khích sự giúp đỡ lẫn nhau giữa các nước đang phát triển, cho phép nước nhận dự án cơ hội tiếp cận kinh nghiệm của các nước đang phát triển khác thông qua việc sử dụng chuyên gia của chính các nước đang phát triển thực hiện dự án. Nội dung chủ yếu của Chương trình hợp tác Nam-Nam là nước đang phát triển này cung cấp kinh nghiệm, chuyên gia trong các lĩnh vực nông, lâm, ngư nghiệp vv .. cho các nước đang phát triển khác. Chương trình được đánh giá cao vì chi phí cho chuyên gia thấp, dễ chia sẻ kinh nghiệm vì các nước đang phát triển thường có điều kiện và trình độ phát triển tương tự nhau.

6. Quan hệ hợp tác Việt Nam với FAO

Việt Nam lập quan hệ hợp tác với FAO từ năm 1975. Đến năm 1978, FAO chính thức mở Văn phòng đại diện tại Hà Nội. Trong thời gian đó, quan hệ hợp tác ngày càng phát triển theo chiều hướng tích cực. Hỗ trợ của FAO đã góp phần thúc đẩy sản xuất nông nghiệp ở Việt Nam một cách có hiệu quả và thu được những thành tựu to lớn. Cho đến nay, FAO đã giúp Việt Nam thực hiện hơn 100 dự án, tập trung vào các lĩnh vực lập chính sách, chuyển giao công nghệ trong nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản, an ninh lương thực, dinh dưỡng. Tổng số tiền viện trợ cho Việt Nam trị giá trên 100 triệu USD.

Kể từ năm 1997 đến nay, Việt Nam đã ký thoả thuận hợp tác ba bên với 6 nước: Senegal, Bê-nanh, Madagasca, Cộng hoà Công gô, Lào, Mali. Trong thời gian trên, hơn 300 chuyên gia Việt Nam đã sang công tác tại các nước đó. Nhìn chung, các dự án hợp tác ba bên đã phát huy hiệu quả. Các chuyên gia và kỹ thuật viên Việt Nam đã xây dựng được nhiều mô hình phù hợp, thiết thực, góp phần giải quyết một số khó khăn trong việc thực hiện chương trình an ninh lương thực các nước đối tác.

Dự án của FAO tại Việt Nam hiện nay

-Trong những năm qua, FAO đã phối hợp với Tổ chức Y tế thế giới, Tổ chức Dịch tễ thế giới và một số chính phủ viện trợ khẩn cấp về tài chính và kỹ thuật giúp ta kiểm soát và dập dịch cúm gia cầm. FAO đã xây dựng hai dự án: một là Dự án trợ giúp khẩn cấp nhằm khống chế dịch cúm gia cầm độc lực cao”, trị giá 390.000 USD; hai là Chương trình viện trợ khẩn cấp để kiểm soát dịch cúm gia cầm tại CPC, Lào, Indonesia và Việt Nam với tổng trị giá 1,6 triệu USD trong đó Việt Nam được khoảng 400.000 USD.

-Dự án TCP “Xây dựng năng lực khuyến nông trình diễn và hỗ trợ phát triển nông-lâm kết hợp tại tỉnh Quảng Nam”, với kinh phí 1.661.000 USD do Chính phủ Ý tài trợ qua FAO.

-FAO hỗ trợ 2 dự án TCP cho Viện Chiến lược phát triển và Bộ Kế hoạch amp; Đầu tư để nghiên cứu hỗ trợ Quy hoạch tổng thể phát triển đồng bằng sông Cửu Long và các tỉnh trung du miền núi phía Bắc, trị giá khoảng 800.000 USD.

Có thể khẳng định quan hệ Việt Nam-FAO đang phát triển thuận lợi. FAO đánh giá cao vai trò của Việt Nam trong Chương trình hợp tác Nam-Nam và tiếp tục dành cho Việt Nam các dự án TCP nhằm khắc phục thiên tai, hạn hán và phòng chống dịch bệnh gia cầm. Hiện nay, mặc dù FAO đang gặp khó khăn về tài chính và phải tập trung giúp đỡ các nước kém phát triển (LDCs) và các nước có thu nhập thấp và thiếu hụt lương thực nhưng FAO vẫn dành cho Việt Nam sự giúp đỡ tập trung vào 4 lĩnh vực.

+ An ninh lương thực và Dinh dưỡng:

+ Phát triển Nông nghiệp bền vững:

+ Thủy sản:

+ Lâm nghiệp và Quản lý rừng đầu nguồn: