Các hành vi vi phạm pháp luật về kiểm soát nguồn gen được thể hiện dưới nhiều dạng khác nhau nhưng tồn tại chủ yếu ở những dạng sau:

– Khai thác ttái phép động vật, thực vật hoang dã.

– Không tuân thủ các quy định trong hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu động vật, thực vật hoang dã và để làm giống.

– Không tuân thù các quy định về nuôi, trồng thử nghiệm.

– Thực hiện hoạt động biến đổi gen và đưa các sàn phẩm của chúng vào sản xuất hoặc môi trường khi chưa được phép.

– Không tuân thủ các quy định về đăng kí và ghi nhãn các sản phẩm đã bị biến đổi gen…

Trách nhiệm pháp lý áp dụng đối vói tổ chức, cá nhân có hành vi vi phạm có thể là trách nhiệm hành chính, trách nhiệm dân sự, trách nhiệm kỉ luật hay trách nhiệm hình sự. Việc áp dụng ưách nhiệm pháp lý với tổ chức, cá nhân vi phạm pháp luật kiểm soát nguồn gen không những buộc tổ chức, cá nhân đó phải gánh chịu những hậu quả pháp lý nhất định (có tính chất trừng phạt) mà còn có tính chất giáo dục đối với họ và những người khác, từ đó ngăn chặn những hành vi vi phạm pháp luật.

1. Trách nhiệm hành chính

Hành vi vi phạm pháp luật chưa tới mức truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật có thể phải chịu ttách nhiệm hành chính. Trách nhiệm hành chính được áp dụng căn cứ vào các nguyên tắc chung của Luật Xử lý vi phạm hành chính năm 2012 và những quy định cụ thể của các nghị định quy định xử phạt vi phạm hành chính trong những lĩnh vực cụ thể, phù hợp với hành vi vi phạm.

+ Đối với hành vi khai thác, mua bán, xuất khẩu… trái phép động vật, thực vật rừng thì áp dụng các điều khoản (từ Điều 8 đến Điều 24) của Nghị định số 157/2013/NĐ-CP của Chính phủ ngày 02/11/2009 về xử phạt vi phạm hành chính ưong lĩnh vực quản lí rừng, bảo vệ rừng và quản lí lâm sản.

+ Đối với hành vi vi phạm pháp luật trong lĩnh vực thuỷ sản thì áp dụng Nghị định số 31/2010/NĐ-CP của Chính phủ ngày 29/3/2010 quy đỉnh về Xử lý vi phạm hành chính trong lĩnh vực thủy sản để Xử lý. Các hành vi làm tổn hại đến nguồn gen thuỷ sinh bị Xử lý theo Nghị định này bao gồm: Vi phạm các quy định về bảo vệ các loài thuỳ sản (Điều 9); vi phạm các quy định về quản lí thuỷ sinh vật ngoại lai (Điều 10).

+ Đối với hành vi vi phạm các quy định trong hoạt động nghiên cứu, sản xuất, nhập khẩu sinh vật biến đổi gen và các sản phẩm của chúng thì áp dụng Điều 47, Điều 48 Nghị định 179/2013/NĐ-CP của Chính phủ ngày 14/11/2013 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.

+ Đối với những hành vi vi phạm trong lĩnh vực kiểm dịch thực vật thì áp dụng Nghị định số 26/2003/NĐ-CP của Chính phủ ngày 19/3/2003 quy định xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ và kiểm dịch thực vật, gồm: Hành vi vi phạm các quy định về phòng, trừ sinh vật gây hại tài nguyên thực vật (Điều 8); hành vi vi phạm các quy định về kiểm dịch thực vật xuất khẩu, nhập khẩu và quá cảnh (Điều 9); hành vi vi phạm các quy định kiểm thực vật nội địa (Điều 10) và hành vi vi phạm các quy định về kiểm dịch thực vật giống cây trồng và sinh vật có ích nhập nội (Điều 11).

2. Trách nhiệm kỷ luật

Trách nhiệm kỉ luật là biện pháp pháp lý do cơ quan có thẩm quyền áp dụng đối với cán bộ, công chức vi phạm kỉ luật, vi phạm các quy tắc và nghĩa vụ trong hoạt động công vụ hoặc vi phạm pháp luật mà chưa đến mức truy cứu trách nhiệm hình sự. Các biện pháp ttách nhiệm kỉ luật gồm có khiển ữách, cảnh cáo, hạ bậc lương, hạ ngạch, cách chức, buộc thôi việc.

3. Trách nhiệm hình sự

Trách nhiệm hình sự là trách nhiệm pháp lý nghiêm khắc nhất áp dụng đối với cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật, xâm hại nghiêm trọng tới nguồn gen và gây hậu quả nghiêm trọng cho con người và môi trường. Trách nhiệm này được quy định râi rác trong các chương khác nhau của Bộ luật hình sự (1999; 2009;2015 và 2017), bao gồm: Điều 175 – Tội vi phạm các quy định về khai thác và bảo vệ rừng; Điều 176 – Tội vi phạm các quy định về quản lí rừng; Điều 187 – Tội làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật; Điều 188 – Tội huỷ hoại nguồn lợi thuỷ sản; Điều 189 – Tội huỷ hoại rừng; Điều 190 Tội vi phạm các quy định về bảo vệ động vật hoang dã nguy cấp quý hiếm được ưu tiên bảo vệ; Điều 191 – Tội vi phạm chế độ bảo vệ đậc biệt đối với khu bảo tồn thiên nhiên, Điều 191a Tội nhập khẩu, phát tán các loài ngoại lai xâm hại.

Luật LVN Group (sưu tầm & biên tập)