1. Bảng tuần hoàn hoá học là gì?
Bảng tuần hoàn hoá học có tên gọi đầy đủ là Bảng tuần hoàn các nguyên tố hoá học, còn được viết với tên Bảng tuần hoàn Mendeleev, là một phương pháp liệt kê các nguyên tố hoá học thành dạng bảng, dựa trên số hiệu nguyên tử (số prôtn trong hạt nhân), cấu hình electron và các tính chất hoá học tuần hoàn của chúng. Các nguyên tố được biểu diễn theo trật tự số hiệu nguyên tử tăng dần, thường liệt kê cùng với ký hiệu hoá học trong mỗi ô. Dạng tiêu chuẩn của bảng gồm các nguyên tố được sắp xếp thành 18 cột và 7 dòng, với hai dòng kép nằm riêng nằm bên dưới cùng.
Nguồn gốc của bảng tuần hoàn hoá học:
– Năm 1789, nhà khoa học Antoine Lavoisier đã công bố bản danh sách gồm 33 nguyên tố hoá học, trong đó phan chúng thành các nhóm khí, kim loại, phi kim và “đất”. Đây chính là nỗ lực đầu tiên được ghi lại.
Đến năm 1864, Julius Lothar Mayer đưa ra bảng các nguyên tố gồm 44 nguyên tố được xếp theo hoá trị, còn William Odling cũng đưa ra 57 nguyên tố. Trong những năm sau đó, rất nhiều nhà khoa học khác cũng công bố các công trình nghiên cứu về quy luật của các nguyên tố hoá học dựa trên nhiều tiêu chí, tuy nhiên đều không được ghi nhận nhiều trong giới chuyên môn.
Trong khi đó ở nước Anh, John Newlands đã sắp xếp các nguyên tố dựa trên khối lượng nguyên tử của chúng và ghi nhận tính tuần hoàn theo vòng lặp 8 nguyên tố. Vòng lặp này gọi là “quảng tám” giống như các quãng trong âm nhạc.
Còn ở Hoa Kỳ, nhà khoa học Gustavus Hinrichs đã công bố bảng tuần hoàn hoá học dựa trên phổ, khối lượng nguyên tử cũng như tính chất hoá học của các nguyên tố. Tuy vậy, cả hai công bố trên đều bị phản đối trong giới học thuật.
Đến năm 1869, phiên bản của nhà hoá học người Nga Dmitri Mendeleev được công bố và chính thức được công nhận, Bảng tuần hoàn hoá học của ông được sắp xếp dựa trên khối lượng nguyên tử và sự lặp lại các thuộc tính của nguyên tố. Từ đó, phiên bản này trở thành phiên bản phổ biến nhất và được sử dụng chính thức trong các chương trình nghiên cứu, tài liệu cũng như sách giáo khoa trong trường học.
2. Bảng tuần hoàn hoá học lớp 8,9,10…
Trong hoá học lớp 8, các bạn học sinh sẽ được bắt đầu làm quen với môn hoá học, mới tiếp cận với những định nghĩa cơ bản.
Nguyên tố hoá học là tập hợp những nguyên tử cùng loại có cùng prôtn trong hạt nhân, số “p” là số đặc trưng của nguyên tố hoá học. Hoá trị của nguyên tố hoá học được xác định bằng tổng số liên kết hoá học của nguyên tố đó tạo nên trong phân tử.
Bảng 1: Kí hiệu hoá học của một số nguyên tố hoá học thường gặp
Cách viết kí hiệu hoá học:
– Chữ thứ nhất viết in hoa. Ví dụ: Hidro được viết tắt là H
– Chữ thứ hai nếu có thì sẽ viết thường nhỏ hơn, ví dụ: Sắt: Fe, Natri: Na, Canxi: Ca,..
Nguyên tử khối là gì?
Nguyên tử khối là khối lượng của nguyên tử tính bằng đ.v.C
Ví dụ: Na = 23, Al = 27, Fe = 56,…
Có hơn 110 nguyên tố hoá học. 92 nguyên tố tự nhiên, còn lại 18 nguyên tố nhân tạo. Năm 2016 có thêm 4 nguyên tố mới có tên gọi tạm thời là: ununtri, ununseptium và ununoctium, Một nhóm nghiên cứu Nga – Mỹ đã cùng phát hiện ra nguyên tố 115, 117 và 118, trong khi các nhà nghiên cứu Nhật Bản khám phá ra nguyên tố 113. Các nguyên tố này không tìm thấy trong tự nhiên mà được tổng hợp nhân tạo từ phòng thí nghiệm.
Hoá trị là gì?
– Hoá trị là con số biểu thị khả năng liên kết của nguyên tử nguyên tó này với nguyên tử nguyên tố khác. Hoá trị của một nguyên tố được xác định theo hoá trị của H chọn làm đơn vị và hoá trị của O là hai đơn vị.
Cách xác định hoá trị
– Quy ước: Gán cho H hoá trị I, chọn làm đơn vị. Một nguyên tử của nguyên tố khác làm liên kết với bao nhiêu nguyên tử Hiđro thì nói nguyên tố đó có hoá trị bằng bấy nhiêu.
Ví dụ: HCl hoá trị I.
H2O: O hoá trị II
NH3: N hoá trị III
CH4: C hoá trị IV
Bảng tuần hoàn hoá học Mandeleev đầy đủ
Lên lớp 9 và lớp 10 các bạn học sinh được học chuyên sâu hơn về bản tuần hoàn các nguyên tố hoá học, dưới đây là hình ảnh bảng tuần hoàn hoá học đầy đủ nhất:
Cách học thuộc hoá trị đơn giản nhất
Hiện nay, có nhiều bài ca hoá trí đã được ra đời, mục đích là để các bạn học sinh có thể dễ dàng hơn trong việc ghi nhớ hoá trị, dưới đây là một bài ca hoá trị để các bạn học sinh tham khảo như sau:
Kali, Iot, Hidro
Natri với Bạc, Clo một loài, có hoá trị I bạn ơi
Nhớ ghi cho rõ kẻo rồi phân vân
Megie, Chì, kẽm, thuỷ ngân
Canxi, Đồng ấy cũng gần Bari
Cuối cùng thêm chú Oxi
Hoá trị II ấy có gì khó khăn
Bác Nhôm hoá trị III lần
Ghi sâu trí nhớ khi cần có ngay
Cacbon, Silic này đây
Là hoá trik IV không ngày nào quên
Sắt kia kể cũng quen tên
II, III lên xuống thật phiền lắm thay
Nitơ rắc rối nhất đời
I, II, III, IV khi thì là V
Lưu huỳnh lắm lúc chơi khăm
Lúc II, lúc VI khi nằm thứ IV
Photpho nói tới không dư
Nếu ai hỏi đến cứ ừ răng V
Bạn ơi cố gắng học chăm, bài ca hoá trị suốt năm rất cần
Học về các nguyên tố trong bảng tuần hoàn hoá học là điều cần thiết giúp bạn học giỏi hoá. nếu không nắm được bảng tuần hoàn hoá học các bạn học sinh sẽ khó khăn trong việc tiếp cận và học tốt môn hoá, vậy nên khi học các bạn học sinh phải hcọ cách hiểu hoạt động của bảng tuần hoàn ra sao để tìm hiểu về các khái niệm phức tạp hơn trong hoá học sẽ giúp các bạn học sinh hiểu hơn trong quá trình học môn hoá học. Để có thể ghi nhớ kiến thức tốt, các bạn hãy thử ghi nhớ các nguyên tố bằng những biểu tượng khác nhau. Nói chung có thể liên tưởng tốt, giúp rút ngắn thời gian ghi nhớ kiến thức và nhớ lâu hơn giúp bạn học tốt hơn môn hoá.
Hi vọng với thông tin chúng tôi cung cấp trên đây sẽ giúp các bạn nắm được thêm thông tin về bảng tuần hoàn hoá học, chúc các bạn sẽ yêu thích và học tốt môn học này!