Khiếu nại về hàng hóa là đòi bồi thường hư hỏng, mất mát hàng hóa.

Phân chia trách nhiệm bồi thường hàng hóa là việc xác định tránh nhiệm, phân chia trách nhiệm bồi thường, khiếu nại hàng hóa giữa các bên. 

Chẳng hạn như giữa chủ tàu và người thuê tàu định hạn theo hợp đồng thuê tàu định hạn mẫu NYPE 1946. Theo đó hai bên đồng ý áp dụng thỏa thuận “Inter-Club New York Produce Exchange Agreement” năm 1970, bổ sung 1984 với trách nhiệm bồi thường khiếu nại hàng hóa được phân chia giữa chủ tàu và người thuê tàu định hạn trên cơ sở nguyên nhân gây ra tổn thất hư hỏng hàng hóa. Nếu hàng hóa hư hỏng vì tàu không đủ khả năng đi biển thì chủ tàu phải bồi thường cho chủ hàng 100% thiệt hại. Ngược lại, nếu nguyên nhân là do bốc dỡ hàng cẩu thả thì người thuê định hạn phải tự gánh chịu. Nếu hàng hóa bị thiếu hụt thì trách nhiệm bồi thường cho chủ hàng được phân chia đều giữa chủ tàu và người thuê định hạn. Theo đánh giá của nhiều chủ tàu và người thuê tàu định hạn, thỏa thuận này tương đối hoàn chỉnh. Vì vậy khi thương lượng ký kết hợp đồng, các bên không nên tùy tiện sửa đổi vì dễ phá vỡ nguyên tắc phân chia trách nhiệm bồi thường hàng hóa hư hỏng đã được ấn định. Hơn nữa, dễ gặp khó khăn khi giải quyết vụ việc cụ thể sau này và có thể ảnh hưởng tới những điều khoản khác có liên quan trong hợp đồng.

Luật LVN Group phân tích chi tiết về cách hiểu hai khái niệm này dưới góc nhìn pháp lý cụ thể như sau:

 

1. Khiếu nại về hàng hóa là gì?

* Khiếu nại là gì?

Trong đời sống xã hội hiện nay, khiếu nại là hoạt động diễn ra khá thường xuyên và phổ biến. Theo nghĩa chung nhất, khiếu nại được hiểu là việc cá nhân hay tổ chức yêu cầu cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm sửa chữa một việc làm mà họ cho là không đúng, đã, đang hoặc sẽ gây thiệt hại đến quyền, lợi ích chính đáng của họ. Hiện nay, các quy định pháp luật hiện hành không đưa ra khái niệm rõ ràng về khiếu nại mà sẽ tùy vào từng loại khiếu nại, tùy từng lĩnh vực pháp luật và các văn bản hướng dẫn tương ứng sẽ đưa ra các khái niệm khác nhau về khiếu nại.

Tuy nhiên, căn cứ vào các quy định của pháp luật về khiếu nại, có thể hiểu một cách khái quát thì khiếu nại là việc cá nhân, cơ quan, tổ chức theo thủ tục do pháp luật quy định, đề nghị cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền xem xét lại quyết định, hành vi của cơ quan, tổ chức, của người có thẩm quyền trong cơ quan, tổ chức khi có căn cứ cho rằng quyết định hoặc hành vi đó là trái pháp luật, xâm phạm quyền, lợi ích hợp pháp của mình.

* Khiếu nại về hàng hóa là gì? 

Theo đó trong hoạt động giao thương mua bán, khi phát sinh những mâu thuẫn (bất đồng hay xung đột) về quyền lợi và nghĩa vụ giữa các bên trong việc xác lập giao dịch mua bán hàng hóa thì bên có quyền lợi và nghĩa vụ bị xâm phạm có quyền khiếu nại đối với giao dịch này.

Như vậy có thể hiểu, khiếu nại về hàng hóa chính là việc bên mua hàng hóa hoặc bên sử dụng dịch vụ yêu cầu bên bán hoặc bên cung cấp dịch vụ phải ghi nhận, khắc phục và bồi thường các thiệt hại xảy ra (nếu có) đối với giao dịch giữa họ. Nói một cách đơn giản, bên mua hoặc bên sử dụng dịch vụ sẽ yêu cầu về trách nhiệm bồi thường thiệt hại của đối với bên gây thiệt hại đối với việc hàng hóa bị hư hỏng, mất mát hoặc giao không đúng chủng loại.

 

2. Quyền khiếu nại về hàng hóa được thực hiện như thế nào? 

Hiện nay, theo quy định của Luật thương mại năm 2005 (sửa đổi bổ sung 2017, 2019) thì mọi hành vi vi phạm đều là đối tượng điều chỉnh của chế định khiếu nại trong thương mại.

Theo đó, bên nhận hàng sẽ được quyền khiếu nại về hàng hóa nếu việc giao hàng không tuân thủ đúng như những cam kết trong hợp đồng. Tuy nhiên, do tính chất của hành vi vi phạm trong các loại hợp đồng và ảnh hưởng của chúng đến quan hệ hợp đồng là khác nhau, nên Luật thương mại 2005 đặt ra quy định các thời hạn khiếu nại khác nhau.

Cụ thể, thời hạn khiếu nại trong Luật thương mại 2005 (sửa đổi bổ sung 2017, 2019) được quy định tại Điều 318 thì thời hạn khiếu nại về hàng hóa sẽ do các bên thỏa thuận, nếu các bên không có thoả thuận thì thời hạn khiếu nại được quy định như sau:

– Ba tháng, kể từ ngày giao hàng đối với khiếu nại về số lượng hàng hóa;

– Sáu tháng, kể từ ngày giao hàng đối với khiếu nại về chất lượng hàng hóa; trong trường hợp hàng hóa có bảo hành thì thời hạn khiếu nại là ba tháng, kể từ ngày hết thời hạn bảo hành;

– Chín tháng, kể từ ngày bên vi phạm phải hoàn thành nghĩa vụ theo hợp đồng hoặc trong trường hợp có bảo hành thì kể từ ngày hết thời hạn bảo hành đối với khiếu nại về các vi phạm khác.

Bên cạnh đó, hàng hóa kém chất lượng phải được bên bán đổi trả, giao lại theo đúng chất lượng cam kết. Trường hợp đã hết thời hạn giao hàng theo thỏa thuận thì dù có giao lại hàng đúng chất lượng thì bên mua có quyền nhận hay từ chối nhận hàng. 

 

3. Các trường hợp thực hiện khiếu nại về hàng hóa

Hiện nay khi xảy ra những mâu thuẫn (bất đồng hay xung đột) về quyền lợi và nghĩa vụ giữa các bên trong việc xác lập giao dịch mua bán hàng hóa thì bên có quyền lợi và nghĩa vụ bị xâm phạm có quyền khiếu nại đối với giao dịch này. 

Theo đó, thông thường việc khiếu nại chất lượng hàng hóa được thực hiện trong 2 trường hợp sau:

– Thứ nhất là hai bên vẫn mong muốn thực hiện đúng thỏa thuận hợp đồng, việc khiếu nại chỉ để bên bán đảm bảo quyền lợi cho bên mua mà thôi. Trường hợp này để tránh tranh chấp các bên nên thỏa thuận rõ nghĩa vụ của các bên và thời hạn giao lại hàng nếu có.

– Thứ hai là bên mua khiếu nại khi đang tranh chấp hoặc đang có ý định chậm thanh toán tiền nợ. Đây là nội dung phổ biến khách hàng yêu cầu Luật sư của LVN Group hỗ trợ tư vấn và giải quyết. Hành vi giao hàng không đúng chất lượng là hành vi vi phạm cơ bản nghĩa vụ của hợp đồng nên trách nhiệm phát sinh từ việc này rất lớn.

 

4. Phân chia trách nhiệm bồi thường về hàng hóa

* Phân chia trách nhiệm bồi thường tổn thất đối với hàng hóa theo thương mại quốc tế (Cargo claim)

Cargo Claim hay còn được gọi một cách đầy đủ là Claim for loss and damage of cargo, được hiểu là sự đòi bồi thường tổn thất về hàng hóa (chở trên tàu).

Cụ thể, phân chia trách nhiệm bồi thường về hàng hóa sẽ là việc xác định tránh nhiệm, phân chia trách nhiệm bồi thường, khiếu nại hàng hóa giữa các bên, chẳng hạn như giữa chủ tàu và người thuê tàu định hạn theo hợp đồng thuê tàu định hạn mẫu NYPE 1946.

Theo đó hai bên đồng ý áp dụng thỏa thuận “Inter-Club New York Produce Exchange Agreement” năm 1970, bổ sung 1984 với trách nhiệm bồi thường khiếu nại hàng hóa được phân chia giữa chủ tàu và người thuê tàu định hạn trên cơ sở nguyên nhân gây ra tổn thất hư hỏng hàng hóa. Nếu hàng hóa hư hỏng vì tàu không đủ khả năng đi biển thì chủ tàu phải bồi thường cho chủ hàng 100% thiệt hại.

Ngược lại, nếu nguyên nhân là do bốc dỡ hàng cẩu thả thì người thuê định hạn phải tự gánh chịu. Nếu hàng hóa bị thiếu hụt thì trách nhiệm bồi thường cho chủ hàng được phân chia đều giữa chủ tàu và người thuê định hạn. Theo đánh giá của nhiều chủ tàu và người thuê tàu định hạn, thỏa thuận này tương đối hoàn chỉnh. Vì vậy khi thương lượng ký kết hợp đồng, các bên không nên tùy tiện sửa đổi vì dễ phá vỡ nguyên tắc phân chia trách nhiệm bồi thường hàng hóa hư hỏng đã được ấn định. Hơn nữa, dễ gặp khó khăn khi giải quyết vụ việc cụ thể sau này và có thể ảnh hưởng tới những điều khoản khác có liên quan trong hợp đồng.

* Phân chia trách nhiệm bồi thường về hàng hóa theo pháp luật Việt Nam

Cụ thể, trách nhiệm của các bên về giao hàng hóa không đúng theo thỏa thuận như trong hợp đồng được căn cứ theo Điều 40 Luật thương mại 2005 (sửa đổi, bổ sung 2017) quy định:

– Trừ trường hợp các bên có thoả thuận khác, trách nhiệm đối với hàng hóa không phù hợp với những thỏa thuận từ trước trong hợp đồng được quy định như sau:

– Bên bán không chịu trách nhiệm về bất kỳ khiếm khuyết nào của hàng hóa nếu vào thời điểm giao kết hợp đồng bên mua đã biết hoặc phải biết về những khiếm khuyết đó;

– Trừ trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, trong thời hạn khiếu nại theo quy định của Luật này, bên bán phải chịu trách nhiệm về bất kỳ khiếm khuyết nào của hàng hóa đã có trước thời điểm chuyển rủi ro cho bên mua, kể cả trường hợp khiếm khuyết đó được phát hiện sau thời điểm chuyển rủi ro;

– Bên bán phải chịu trách nhiệm về khiếm khuyết của hàng hóa phát sinh sau thời điểm chuyển rủi ro nếu khiếm khuyết đó do bên bán vi phạm hợp đồng.

Mọi vướng mắc, chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý khác bạn vui lòng liên hệ bộ phận Luật sư của LVN Group tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài điện thoại 24/7, gọi ngay tới số: 1900.0191 hoặc gửi email trực tiếp tại: Tư vấn pháp luật qua Email để được giải đáp. Cảm ơn quý khách hàng đã quan tâm theo dõi bài viết của Luật LVN Group./.