1. Khái niệm về trái phiếu Chính phủ

Căn cứ Nghị định 01/2011/NĐ-CP của Chính phủ Quy định về phát hành trái phiếu chính phủ, trái phiếu được Chính phủ bảo lãnh và trái phiếu chính quyền địa phường thì:

– Trái phiếu Chính phủ được hiểu là loại trái phiếu do Bộ Tài chính phát hành

– Chính phủ dùng trái phiếu để huy động vốn cho ngân sách nhà nước hoặc huy động vốn cho chương trình, dự án đầu tư cụ thể thuộc phạm vi đầu tư của nhà nước.

Hay nói cách khác, trái phiếu Chính phủ là cách mà Nhà nước dùng để vay vốn cho ngân sách. Khi đó, Nhà nước có trách nhiệm phải thanh toán nợ và thực hiện những quyền lợi cho người sở hữu trái phiếu đó.

 

2. Phân loại trái phiếu Chính phủ

Theo quy định của pháp luật hiện hành, căn cứ vào kỳ hạn và mục đích sử dụng thì trái phiếu chính phủ được chia thành 03 loại như sau:

– Tín phiếu kho bạc: Đây là loại trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn 13 tuần, 26 tuần hoặc 52 tuần và đồng tiền phát hành là đồng Việt Nam. Các kỳ hạn khác của tín phiếu kho bạc do Bộ Tài chính quyết định tùy theo nhu cầu sử dụng vốn và tình hình thị trường nhưng không vượt quá 52 tuần.

– Trái phiếu kho bạc: là loại trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn từ 01 năm trở lên và đồng tiền phát hành là đồng tiền Việt Nam hoặc ngoại tệ tự do chuyển đổi.

– Công trái xây dựng Tổ quốc: là loại trái phiếu Chính phủ có kỳ hạn từ 01 năm trở lên, đồng tiền phát hành là đồng Việt Nam và được phát hành nhằm huy động nguồn vốn để đầu tư xây dựng những công trình quan trọng quốc gia và các công trình thiết yếu khác phục vụ sản xuất, đời sống, tạo cơ sở vật chất, kỹ thuật cho đất nước. 

 

3. Mục đích phát hành trái phiếu Chính phủ

Căn cứ vào khoản 1 Điều 4 Nghị định 01/2011/NĐ-CP, trái phiếu Chính phủ được phát hành với các mục đích như sau:

– Đầu tư phát triển kinh tế – xã hội thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách trung ương theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước

– Bù đắp thiếu hụt tạm thời của ngân sách nhà nước từ vay trái phiếu ngắn hạn

– Cơ cấu lại khoản nợ, danh mục nợ Chính phủ

– Cho doanh nghiệp, tổ chức tài chính, tín dụng, chính quyền địa phương vay theo quy định của pháp luật

– Các mục đích khác nhằm bảo đảm an ninh tài chính quốc gia.

 Các khoản tiền được thu từ việc phát hành trái phiếu thì phải được tập trung về ngân sách trung ương và được sử dụng đúng mục đích khi bắt đầu phát hành theo quy định của Luật Ngân sách nhà nước và các văn bản pháp luật khác có liên quan.

 

4. Đặc điểm của trái phiếu Chính phủ

– Chủ thể phát hành trái phiếu Chính phủ: Các loại trái phiếu Chính phủ luôn được Bộ Tài chính phát hành. Sau khi phát hành, Bộ Tài chính sẽ ủy quyền xuống cho Kho bạc nhà nước để phát hành trái phiếu dưới dạng đấu thầu. Bộ Tài chính khi phát hành tài chính phải đảm bảo quản lý, sử dụng vốn trái phiếu đúng quy định, đúng mục đích, hiệu quả và bố trí nguồn vốn trả nợ đầy đủ, đúng hạn.

– Mệnh giá phát hành của trái phiếu Chính phủ:  Mệnh giá trái phiếu Chính phủ do Chủ thể phát hành quyết định, cụ thể là Bộ tài chính. Mệnh giá phát hành của trái phiếu là một trăm nghìn (100.000) đồng hoặc là bội số của một trăm nghìn (100.000) đồng.

– Đồng tiền phát hành, đồng tiền thanh toán: Đối với trái phiếu Chính phủ, đồng tiền phát hành, đồng tiền thanh toán là đồng Việt Nam. Đối với trường hợp trái phiếu Chính phủ phát hành trong nước bằng ngoại tệ thì đồng tiền phát hành, đồng tiền thanh toán sẽ là ngoại tệ tự do chuyển đổi thực hiện theo đề án được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

– Hình thức trái phiếu: Trái phiếu Chính phủ có thể được phát hành dưới hình thức chứng chỉ, bút toán ghi sổ hoặc dữ liệu điện tử. Đối với mỗi đợt phát hành thì Bộ Tài chính sẽ quyết định cụ thể về hình thức trái phiếu tùy theo hoàn cảnh thực tế, mục đích sử dụng .

– Đối tượng mua trái phiếu Chính phủ bao gồm: Người Việt Nam sống trong nước hoặc làm việc tại nước ngoài, người nước ngoài đang sống và làm việc tại Việt Nam; Các doanh nghiệp Việt Nam bao gồm mọi lĩnh vực, công ty bảo hiểm, công ty tài chính, tổ chức thương mại, ngân hàng thương mại, quỹ đầu tư,…; Những công ty hoặc tổ chức có vốn đầu tư nước ngoài hiện đang hoạt động tại Việt Nam nếu được Bộ Tài chính chấp thuận; Toàn thể người dân. Ngoài ra, tổ chức của Việt Nam không được sử dụng kinh phí do ngân sách nhà nước cấp để mua và nắm giữ trái phiếu Chính phủ.

– Lãi suất trái phiếu Chính phủ: Trái phiếu Chính phủ được coi là ít rủi ro hơn so với các loại hình đầu tư khác, nhưng lãi suất của trái phiếu Chính phủ cũng thấp hơn. Lãi suất trái phiếu Chính phủ do chủ thể phát hành quyết định trong khung lãi suất do Bộ Tài chính quy định. Lãi suất trái phiếu Chính phủ gồm 02 là: lãi suất cố định, lãi suất thả nổi. Cụ thể:

+ Lãi suất cố định: là loại lãi suất được tính theo tỷ lệ phần trăm cố định. Tức là, người sở hữu trái phiếu Chính phủ sẽ nhận được khoản tiền lãi giống nhau vào mỗi năm hoặc mỗi tháng.

+ Lãi suất thả nổi: đây là loại lãi suất được trả trong các kỳ có sự khác nhau và được điều chỉnh phụ thuộc vào thi trường trái phiếu. Loại lãi suất này cũng được chia làm 02 loại: lãi suất tăng dần (tăng trong một khoảng thời gian nhất định) và lãi suất có thể điều chỉnh (lãi suất gắn với lãi suất thị trường, ví dụ: tín phiếu kho bạc).

Từ sự phân tích về hai loại lãi suất trên, có thể nhận thấy đầu tư vào trái phiếu Chính phủ có lãi suất cố định là phương án an toàn hơn so với trái phiếu Chính phủ có lãi suất thả nổi. Tuy nhiên, đi kèm với sự an toàn thì lợi tức của trái phiếu có lãi suất cố định có thể thấp hơn. Do dó, việc lựa chọn loại trái phiếu có lãi suất như thế nào sẽ phụ thuộc vào nhu cầu của mỗi cá nhân đầu tư.

 

5. Ưu điểm, nhược điểm của trái phiếu Chính phủ

Ưu điểm 

– Trái phiếu Chính phủ do Chính phủ phát hành nên đây là phương thức đầu tư có mức độ tin cậy cao, ổn định. Do đó, khi tham gia vào môi trường đầu tư này, các nhà đầu tư sẽ nhận được sự đảm bảo của Nhà nước và cả Ngân hàng Nhà nước.

– So với gửi tiền tiết kiệm ngân hàng thì trái phiếu Chính phủ có lãi suất tốt hơn, không chỉ thế phương thức này còn an toàn và ít rủi ro hơn.

– Thông tin liên quan đến trái phiếu Chính phủ được niêm yết công khai, cập nhật liên tục mỗi ngày trên Cổng thông tin điện tử của Sở giao dịch chứng khoán nên công dân muốn tìm hiểu thông tin về trái phiếu Chính phủ cũng sẽ dễ dàng, nhanh chóng hơn.

– Chủ thể được mua và nắm giữ trái phiếu Chính phủ được chọn lọc dựa trên quy định của pháp luật.

– Tiền lãi mà cá nhân đầu tư nhận được từ việc đầu tư trái phiếu Chính phủ sẽ không phải chịu thuế thu nhập cá nhân.

– Khi tham gia đầu tư trái phiếu Chính phủ sẽ là một cách để cá nhân đầu tư đa dạng hóa các danh mục đầu tư cũng như đa dạng hóa nguồn tiền của mình để hạn chế rủi ro xảy ra cho tài sản đầu tư của mình.

Nhược điểm

– Lợi tức từ việc đầu tư trái phiếu Chính phủ tương đối thấp so với việc đầu tư vào thị trường chứng khoán, bất động sản hoặc các cơ hội đầu tư khác. Cũng chính vì lợi tức thấp nên đối tượng tham gia mua và nắm giữ trái phiếu Chính phủ thường là những người lớn tuổi, sắp nghỉ hưu hoặc các cá nhân muốn một nơi an toàn để tích trữ số tiền của mình.

– Quy trình thực hiện hoạt động mua và nắm giữ trái phiếu Chính phủ khá phức tạp vì phải trải qua tuần tự các thủ tục do pháp luật quy định. Và không phải nhà đầu tư nào cũng có thể hiểu và đủ điều kiện để mua trái phiếu Chính phủ.

Bên cạnh những ưu điểm nổi bật thì trái phiếu Chính phủ vẫn có những nhược điểm mà các nhà đầu tư quan tâm. Từ việc để ý những nhược điểm ấy, các nhà đầu tư sẽ tránh được những rủi ro có thể xảy ra trong quá trình đầu tư của mình.

Trên đây là tư vấn của chúng tôi. Nếu còn có vướng mắc chưa rõ hoặc cần hỗ trợ pháp lý, bạn vui lòng liên hệ bộ phận tư vấn pháp luật trực tiếp qua tổng đài, gọi ngay tới số: 1900.0191 để được giải đáp.