1. Ngân hàng nhà nước là gì?

Ngân hàng Nhà nước là pháp nhân, có vốn pháp định thuộc sở hữu nhà nước, có trụ sở chính tại Thủ đô Hà Nội.

Ngân hàng Nhà nước thực hiện chức năng quản lý nhà nước về tiền tệ, hoạt động ngân hàng và ngoại hối (sau đây gọi là tiền tệ và ngân hàng); thực hiện chức năng của Ngân hàng trung ương về phát hành tiền, ngân hàng của các tổ chức tín dụng và cung ứng dịch vụ tiền tệ cho Chính phủ.

 

2. Lãi suất cơ bản là gì?

2.1. Khái niệm lãi suất

Điều 468 Bộ luật dân sự 2015 quy định lãi suất vay do các bên thoả thuận. Trường hợp các bên có thoả thuận về lãi suất thì lãi suất theo thoả thuận không được vượt quá 20%/năm của khoản tiền vay, trừ trường hợp luật khác có liên quan quy định khác. Căn cứ tình hình thức tế và theo đề xuất của Chính phủ, Uỷ ban thường vụ Quốc hội quyết định điều chỉnh mức lãi suất nói trên và báo cáo Quốc hội tại kỳ họp gần nhất. Trường hợp lãi suất theo thoả thuận vượt quá lãi suất giới hạn được quy định thì mức lãi suất vượt quá không có hiệu lực.

Trường hợp các bên có thoả thuận về việc trả lãi, nhưng không xác định rõ lãi suất và có tranh chấp về lãi suất được xác định bằng 50% mức lãi suất giới hạn quy định tại thời điểm trả nợ.

Lãi suất là một trong những công cụ thực hiện chính sách tiền tệ quốc gia. Ngân hàng Nhà nước công bố lãi suất tái cấp vốn, lãi suất cơ bản và các loại lãi suất khác để điều hành chính sách tiền tệ, chống cho vay nặng lãi.

Trong trường hợp thị trường tiền tệ có diễn biến bất thường, Ngân hàng Nhà nước quy định cơ chế điều hành lãi suất áp dụng trong quan hệ giữa các tổ chức tín dụng với nhay và với khách hàng, các quan hệ tín dụng khác.

 

2.2. Lãi suất cơ bản là gì?

Lãi suất cơ bản là lãi suất thấp nhất được ngân hàng thương mại chủ lực áp dụng đối với các khoản vạy dành cho các doanh nghiệp là khách hàng lớn. Đây là các đối tượng khách hàng ít có khả năng vỡ nợ nên ngân hàng có thể tính lãi suất cho các doanh nghiệp này với tỷ lệ thấp hơn tỷ lệ được tính cho các khách hàng có khả năng vỡ nợ cao hơn khi vay tiền.

Lãi suất cơ bản chỉ áp dụng cho đồng Việt Nam, do Ngân hàng Nhà nước công bố. Lãi suất cơ bản được xác định dựa trên cơ sở lãi suất thị trường liên ngân hàng, lãi suất nghiệp vụ thị trường mở của Ngân hàng Nhà nước, lãi suất huy động đầu vào của tổ chức tín dụng và xu hướng biến động cung – cầu vốn.

Ý nghĩa của lãi suất cơ bản:

– Lãi suất cơ bản là cơ sở hoặc điểm tham chiếu để xác định hết các khoản lãi suất cho vay khác đối với người vay, mặc dù nó có thể không được liệt kê cụ thể như là một thành phần tỷ lệ lãi suất được tính. 

– Lãi suất cơ bản đóng vai trò như một khoản bồi thường lại cho các rủi ro mà bên cho vay phải chịu dựa trên những thông tin lịch sử tín dụng người đi vay và những khoản giao dịch tài chính khác được cung cấp.

– Lãi suất cơ bản là cơ sở mà các tổ chức tín dụng khác dùng làm căn cứ ấn định lãi suất kinh doanh.

Pháp luật quy định các tổ chức tín dụng sẽ lấy lãi suất cơ bản để điều chỉnh lãi suất cho vay. Theo đó, lãi suất cho vay của tổ chức tín dụng không được vượt quá 1,5 lần lãi suất cơ bản.

Bên cạnh đó, các ngân hàng thương mại còn căn cứ vào lãi suất cơ bản để điều chỉnh lãi suất huy động (lãi suất tiền gửi). Lãi suất cơ bản tăng thì lãi suất huy động và lãi suất cho vay tăng và ngược lại. Ngân hàng sẽ điều chỉnh lãi suất huy động và lãi suất cho vay để xây dựng phương hướng hoạt động của ngân hàng.

– Lãi suất cơ bản là công cụ được Nhà nước sử dụng để điều chỉnh chính sách tiền tệ nhằm hướng đến những mục tiêu bình ổn giá cả, qua đó thúc đẩy tăng trưởng và định hướng hoạt động tín dụng.

– Lãi suất cơ bản còn là yếu tố quyết định biến động của giá cả chứng khoán.

 

3. Mức lãi suất cơ bản của ngân hàng nhà nước hiện nay

Lãi suất cơ bản được nhắc đến trong Luật Ngân hàng nhà nước có hiệu lực từ ngày 01/10/1998, tuy nhiên lãi suất cơ bản được công bố chính thức lần đầu vào ngày 02/08/2000 tại Quyết định 242/2000/QĐ-NHNN. Theo đó, tại thời điểm lần đầu được công bố, mức lãi suất cơ bản của ngân hàng nhà nước là 8%/năm.

Từ ngày 05/8/2000 đến ngày 31/5/2002, mức lãi suất cơ bản được cộng với biên độ từ 0,3 – 0,5%/tháng để làm cơ sở tính lãi suất cho vay đồng Việt Nam của các tổ chức tín dụng. Đến tháng 06/2008, Ngân hàng nhà nước ban hành Quyết định 1317/QĐ-NHNN quy định về mức lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam, mức lãi suất cơ bản tăng lên 14%/năm (mức cao nhất từ trước đến nay).

Sau một thời gian áp dụng mức lãi suất trên, do nhiều biến động của thị trường tài chính và tiền tệ nên mức lãi suất cơ bản 14%/năm không còn phù hợp với tình hình thực tiễn, gây khó khăn cho các doanh nghiệp. Để khắc phục tình trạng này, ngày 27/10/2010, Ngân hàng nhà nước ban hành Quyết định 2561/QĐ-NHNN quy định lại về mức lãi suất cơ bản của ngân hàng nhà nước, theo đó mức lãi suất cơ bản được giảm xuống còn 8%/năm.

Đến ngày 29/11/2010, Ngân hàng nhà nước tiếp tục ban hành Quyết định 2868/QĐ-NHNN tiếp tục ban hành QUyết định 2868/QĐ-NHNN để chiều chỉnh mức lãi suất cơ bản lên 9%/năm. Đây là mức lãi suất cơ bản được Ngân hàng Nhà nước công bố và áp dụng đến nay.

Vì vậy, mức lãi suất cơ bản của ngân hàng nhà nước năm 2023 vẫn được áp dụng theo Quyết định 2868/QĐ-NHNN ngày 29 tháng 11 năm 2010 của Thống đốc Ngân hàng Nhà nước, theo đó mức lãi suất cơ bản bằng đồng Việt Nam là 9,0%/năm.

Trên đây là một số vấn đề pháp lý liên quan đến mức lãi suất cơ bản của ngân hàng nhà nước mà Luật LVN Group cung cấp cho Quý khách hàng. Để được hỗ trợ tư vấn cụ thể hơn, Quý khách hàng vui lòng liên hệ tới Chúng tôi qua số tổng đài 1900.0191.  Trân trọng!