Những phương thức cơ bản của Tòa án và Viện kiểm sát để thực hiện việc giám sát đối với hoạt động thi hành án?

3. Các phương thức kiểm sát của Viện kiểm sát khi kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động thi hành án

3.1 Nhiệm vụ và quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân khi thực hiện công tác kiểm sát thi hành án

1. Ra quyết định thi hành bản án đúng quy định của pháp luật;
2. Tự kiểm tra việc thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật và những bản án, quyết định được thi hành án ngay theo quy định của pháp luật và thông báo kết quả kiểm tra cho Viện kiểm sát nhân dân;
3. Thi hành bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật và những bản án, quyết định được thi hành ngay theo quy định của pháp luật;
4. Cung cấp hồ sơ, tài liệu, vật chứng có liên quan đến hoạt động thi hành án.
5. Trực tiếp kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong việc thì hành án của Cơ quan thi hành án cùng cấp và cấp dưới, Chấp hành viên, các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân có liên quan và việc giải quyết kháng cáo, khiếu nại, tốcáo đối với việc thi hành án;
6. Tham gia việc xét giảm thời hạn chấp hành hình phạt, xóa án tích;
7. Đề nghị miễn chấp hành hình phạt theo quy định của pháp luật.
8. Kháng nghị với Tòa án nhân dân, Cơ quan thì hành án cùng cấp và cấp dưới, Chấp hành viên, cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm trong việc thi hành án; yêu cầu đình chỉ việc thi hành án, sửa đổi hoặc bãi bỏ quyết định có vi phạm pháp luật trong việc thi hành án, chấm dứt việc làm vi phạm pháp luật trong việc thi hành án; nếu có dấu hiệu tội phạm thì khởi tố về hình sự, trong trường hợp do pháp luật quy định thì khởi tố về dân sự”.

Trên đây là các nhiệm vụ và quyền hạn của Viện kiểm sát nhân dân khi thực hiện công tác kiểm sát thi hành án. Các quyền hạn nói trên đồng thời là trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân khi nhận được các yêu cầu, kháng nghị của Viện kiểm sát. Bên cạnh các quyền hạn của Viện kiểm sát khi thực hiện công tác kiểm sát thi hành án, một nội dung quan trọng của hoạt động thi hành án hình sự là việc cải tạo, giáo dục người bị phạt tù ở trong các trại giam lại là đối tượng kiểm sát của công tác kiểm sát việc tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù. Để kiểm sát được vấn đề này, tại Điều 27 và 28 Luật tổ chức Viện kiểm sát nhân dân còn quy định khi kiểm sát việc tuân theo pháp luật đối với việc quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù, các Viện kiểm sát nhân dân có các quyền hạn như sau:

1. Thường kỳ và bất thường trực tiếp kiểm sát trại giam.
2. Kiểm tra hồ sơ tài liệu của cơ quan cùng cấp và cấp dưới có trách nhiệm quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù; gặp, hỏi người chấp hành án phạt tù về việc bị giam giữ.
3. Tiếp nhận và giải quyết khiếu nại, tố cáo về việc quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù.
4. Yêu cầu cơ quan cùng cấp và cấp dưới quản lý nơi tạm giữ, tạm giam, quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù kiểm tra những nơi đó và báo cáo kết quả kiểm tra cho Viện kiểm sát nhân dân biết.
5. Yêu cầu cơ quan cùng cấp, cấp dưới và người có trách nhiệm thông báo tình hình quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù, trả lời về quyết định, biện pháp hoặc việc làm vi phạm pháp luật trong việc quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù.
6. Kháng nghị với cơ quan cùng cấp và cấp dưới yêu cầu đình chỉ việc thi hành, sửa đổi hoặc bãi bỏ quyết định có vi phạm pháp luật trong việc quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù, chấm dứt việc làm vi phạm pháp luật và yêu cầu xử lý người có vi phạm pháp luật.
7. Quyết định trả tự do ngay cho người đang chấp hành án phạt tù không có căn cứ và trái pháp luật.
8. Khi phát hiện có dấu hiệu tội phạm trong việc quản lý và giáo dục người chấp hành án phạt tù thì khởi tố hoặc yêu cầu cơ quan điều tra khởi tố về hình sự’.

Các quyền hạn nói trên bảo đảm cho Viện kiểm sát có thể nhanh chóng, kịp thời phát hiện các vi phạm pháp luật của các cơ quan, đơn vị và ngưồi có liên quan trong việc thi hành các bản án và quyết định của Tòa án để áp dụng các biện pháp khắc phục cũng như yêu cầu xử lý người có vi phạm pháp luật.

3.2 Các phương thức thực hiện hoạt động kiểm sát việc thi hành các bản án và quyết định của Tòa án

Thông qua các quy định của pháp luật hiện hành cũng như trong thực tiễn kiểm sát việc thi hành các bản án và quyết định của Tòa án cho thấy các Viện kiểm sát chủ yếu sử dụng các phương thức sau đây để giám sát việc thi hành án:

– Phương thức kiểm sát trực tiếp là phương thức chủ yếu, cơ bản có hiệu quả. Đặc điểm của việc thực hiện phương thức này là việc các Viện kiểm sát cử các Kiểm sát viên hoặc tổ công tác sang các cơ quan, tổ chức, đơn vị có trách nhiệm thi hành án để trực tiếp kiểm tra, giám sát việc tuân theo pháp luật của họ hoặc cử Kiểm sát viên trực tiếp giám sát hoạt động thi hành án của các Chấp hành viên. Trong khi thực hiện phương thức này, việc cử tổ công tác sang trực tiếp kiểm sát tại cơ quan đơn vị có hình thức như một cuộc thanh tra, kiểm tra nhưng bản chất của nó không phải là như vậy. Các cuộc kiểm tra, thanh tra là biện pháp của người quản lý để phục vụ cho hoạt động quản lý. Khi kiểm tra hoặc thanh tra, chủ thể thanh tra, kiểm tra, quản lý không chỉ có quyền phát hiện vi phạm pháp luật mà còn có những quyền hành chính nhất định trong việc xử lý các vi phạm. Đối với phương thức kiểm sát trực tiếp của Viện kiểm sát, Viện kiểm sát không có quyền hành chính đối với cơ quan, tổ chức, đơn vị và cá nhân bị kiểm sát.

– Phương thức kiểm sát gián tiếp: đây là phương thức mà khi tiến hành các hoạt động kiểm sát việc tuân theo pháp luật trong hoạt động thi hành án, các Viện kiểm sát sử dụng những biện pháp gián tiêp, không cần các Kiểm sát viên trực tiếp giám sát hoạt động thi hành án. Ví dụ: sử dụng sổ sách theo dõi thi hành án, sử dụng quyền yêu cầu bằng văn bản để yêu cầu cơ quan, tổ chức hữu quan kiểm tra hoạt động thi hành án và báo cho Viện kiểm sát được biết. Phương thức kiểm sát gián tiếp là phương thức khá linh hoạt và có những hiệu quả nhất định.