Để có thể tiến hành trao đổi và mua bán chứng khoán, các nhà đầu tư sẽ tìm đến nhau thông qua một môi trường giao dịch tập trung. Và môi trường này được gọi với cái tên quen thuộc mà bất cứ ai chơi chứng khoán đều biết, đó là sàn chứng khoán. Sàn chứng khoán có thể tưởng tượng nó như một phiên chợ ở đời sống thực tiễn, nơi đây diễn ra các hoạt động trao đổi, mua bán và chuyển nhượng các loại chứng khoán khác nhau (cổ phiếu, trái phiếu, chứng chỉ quỹ, chứng quyền, chứng chỉ lưu ký…) giữa các nhà đầu tư, người mua và người bán. Bên cạnh đó thì sàn chứng khoán cũng cung cấp một số hỗ trợ như phát hành và thu hồi lại chứng khoán, là nơi trung gian để tổ chức phát hành thực hiện nghĩ vụ nợ hoặc vốn cho nhà đầu tư chi trả cổ tức, lãi tức…
Và sàn chứng khoán cũng chính là một trong những yếu tố then chốt quyết định đến sự thành công của các nhà đầu tư trên thị trường chứng khoán. Những sàn giao dịch chứng khoán uy tín, an toàn và minh bạch sẽ giúp các nhà đầu tư thu lại được những kết quả lớn khi tham gia giao dịch chứng khoán. Hiện nay có thể kể đến các sàn chứng khoán uy tín ở Việt Nam như HOSE (Sở giao dịch chứng khoán Thành phố Hồ Chí Minh), HNX (sàn giao dịch chứng khoán Hà Nội), Sàn giao dịch chứng khoán FPT, Sàn giao dịch chứng khoán SSI, Sàn giao dịch chứng khoán UPCOM…
1. Tìm hiểu về sàn UPCOM
1.1. Sàn UPCOM là gì?
Như đã nêu ở phần tổng quan thì sàn UPCOM là một loại sàn giao dịch chứng khoán online, tên tiếng anh là Unlisted Public Company Market – thị trường của những công ty đại chúng chưa niêm yết. UPCOM là sàn chứng online nơi diễn ra các giao dịch của những cổ phiếu, trái phiếu,… chưa đủ tiêu chuẩn niêm yết tại hai sàn lớn là HOSE và sàn HNX. Về nguyên tắc, để tham gia giao dịch trên sàn giao dịch chứng khoán, các cổ phiếu do các công ty phát hành, các sản phẩm hợp tác đầu tư, trái phiếu hay chứng chỉ quỹ đều cần phải niêm yết trên sàn giao dịch chứng khoán đó. Và tại mỗi sàn giao dịch chứng khoán khác nhau sẽ có những yêu cầu khác nhau về điều kiện được niêm yết các loại chứng khoán. Nhìn chung thì các công ty, doanh nghiệp sẽ cần phải đảm bảo rất nhiều yếu tố để có thể tham gia hoạt động giao dịch trên sàn chứng khoán. Khi đã đáp ứng được các yêu cầu đó thì các công ty sẽ được hoạt động và giao dịch cổ phần của mình tại đó.
Với nguyên tắc như vậy thì sàn giao dịch chứng khoán UPCOM sinh ra là dành cho những công ty (Công ty cổ phần hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn) chưa được niêm yết khi phát hành chứng khoán ra công chúng do không đủ điều kiện niêm yết trên sàn HOSE, HNX hoặc chưa được đăng ký cổ phiếu. Lúc này chứng khoán sẽ được giao dịch trên sàn UPCOM hay còn gọi là thị trường UPCOM. Nơi đây được xem là sàn trung chuyển chứng khoán khuyến khích các công ty chưa niêm yết tham gia đầu tư với sự minh bạch, công khai. Sàn UPCOM chịu sự quản lý trực tiếp bởi sở giao dịch chứng khoán Hà Nội (HNX).
Trên sàn UPCOM, cổ phiếu sẽ được chia thành ba nhóm lớn dựa trên quy mô của doanh nghiệp phát hành:
+ UpCom Large: Đây là nhóm tập hipwj những cổ phiếu của tổ chức phát hành có vốn chủ sở hữu ít nhất là 1 nghìn tỷ đồng
+ UpCom Medium: Gồm những cổ phiếu thuộc công ty có vốn chủ sở hữu từ 300 đến dưới 1 nghìn tỷ đônhf
+ UpCom Small: Đối với các cổ phiếu của công ty có vốn chủ sở hữu từ 10 tỷ đến dưới 300 tỷ đồng.
Như vậy có thể thấy những công ty càng lớn, cổ phiếu của họ sẽ càng có giá trị và duy trì tăng trưởng trong dài hạn, ít biến động. Các công ty nhỏ hơn mặc dù giá trị cổ phiếu thấp nhưng thu nhập của cổ đông sẽ có sự đột phá nhanh chóng.
1.2. Cách giao dịch trên sàn UPCOM
Để có thể trở thành một nhà đầu tư thành công, một người chơi chứng khoán hoàn hảo trên sàn UPCOM thì chúng ta cần phải nắm chắc cách thức vận hành của loại sàn này. Cụ thể:
Thời gian giao dịch:
Điều đầu tiên cần quan tâm đến là sàn UPCOM sẽ mở giao dịch vào khoảng thời gian nào.
+ Đối với phương thức khớp lệnh liên tục: Trong một ngày, sàn UPCOM chỉ diễn ra duy nhất một phiên giao dịch vào buổi sáng (9h đến 11h30) và một phiên giao dịch vào buổi chiều (13h30 đến 15h)
+ Đối với phương thức giao dịch thỏa thuận: sẽ không có quy định về số lần đăt lệnh cũng như thời gian, chỉ cần đảm bảo thực hiện khi sàn đang hoạt động
Cần lưu ý, sàn UPCOM sẽ không mở cửa và thứ 7 và Chủ Nhật hàng tuần. Vào các ngày lễ, sàn sẽ thực hiện việc nghỉ lễ theo quy định của Luật lao động năm 2019
Hình thức giao dịch:
+ Hình thức thỏa thuận điện tử: Ở hình thức này, hai bên đại diện giao dịch sẽ tiến hành nhập lệnh cùng các điều kiện đã xác định. Sau đó lựa chọn lệnh đối ứng phù hợp đáp ứng mục đích thực hiện giao dịch
+ Hình thức thảo thuận thông thường: Bên mua và bên bán sẽ tự thỏa thuận về giá và khối lượng với nhau từ trước. Sau đó công ty chứng khoán sẽ thực hiện kết quả giao dịch lên hệ thống.
Nguyên tắc khớp lệnh:
Sàn UPCOM thực hiện hai nguyên tắc khớp lệnh sau đây:
+ Ưu tiên về thời gian: Nếu có cùng mức giá thì ai đặt lệnh trước sẽ được ưu tiên thực hiện trước
+ Ưu tiên về giá: Nếu bạn là người bán, giá bán thấp hơn sẽ được xếp trước. Nếu bạn là người mua, giá mua cao hơn sẽ được xếp trước.
Việc đặt giá mua hoặc bán sẽ thay đổi trong biên độ cộng trừ 15% so với giá tham chiếu trên thị trường. Người tham gia có thể đặt ở mức giá trần/ sàn hoặc sát trần/ sàn tùy theo đánh giá khả năng sinh lời của lần đặt lệnh này.
Đơn vị giao dịch và giá tham chiếu:
Cổ phiếu của sàn UPCOm được chia thành 2 lô khác nhau gồm:
+ Lô chẵn: giao dịch với khối lượng là 100 cổ phiếu/ trái phiếu và bội số của 100
+ Lô lẻ: giao dịch với khối lượng từ 1 đến 99 cổ phiếu/ trái phiếu. Thông thường rất ít khi nhà đầu tư sẽ mua lẻ cổ phiếu. Trừ trường hợp đây là loại cổ phiếu hiếm trên thị trường. Cho nên, giao dịch lô lẻ sẽ có tính thanh khoản thấp, chỉ khớp lệnh khi bạn bán lô lẻ và có người mua lô lẻ. Sẽ không bao giờ xảy ra việc lô lẻ khớp với lô chẵn.
Vì lô lẻ rất ít khi được giao dịch trên thị trường nên ở tài khoản giao dịch chứng khoán, người chơi sẽ không thấy được hiển thị về lô lẻ. Lúc này nhà đầu tư phải tự hiểu rằng nếu khối lượng giao dịch cổ phiếu hôm đó là 960.087 tức là chỉ có 87 lệnh được khớp ở lô lẻ.
Lưu ý đối với giao dịch thỏa thuận sẽ không có quy định về đơn vị giao dịch. Giao dịch theo lô lẻ và giao dịch thỏa thuận sẽ không được thực hiện vào ngày đầu tiên giao dịch cổ phiếu mới niêm yết hoặc cổ phiếu mới trở lại sau 25 ngày tạm ngừng giao dịch. Chỉ khi xác lập được giá tham chiếu từ kết quả của phương thức khớp lệnh liên tục thì giao dịch lô lẻ và giao dịch thỏa thuận mới được phép thực hiện.
Lệnh giao dịch trên sàn UPCOM
Lệnh giới hạn là lệnh duy nhất áp dụng trên sàn UPCOM. Đây là lệnh mà nhà đầu tư muốn mua cổ phiếu giá bao nhiêu thì đặt giá bất nhiêu, trong phạm vi giá trần và giá sàn.
Lệnh sẽ có hiệu lực ngay khi được nhập vào hệ thống. Lệnh hết hạn khi bị hủy bỏ hoặc kết thúc phiên giao dịch.
Việc hủy lệnh giới hạn chỉ có hiệu lực đối với lệnh gốc chưa được khớp, tức là chưa diễn ra giao dịch hoặc phần còn lại của lệnh gốc chưa thực hiện. Nếu muốn sửa khối lượng giảm, thì thứ tự ưu tiên của lệnh vẫn giữ nguyên. Còn sửa khối lượng tăng, thì thứ tự ưu tiên được tính kể từ khi lệnh sửa được nhập vào, thứ tự cũ bị xóa bỏ. Các nhà đầu tư cần lưu ý quy định này khi muốn sửa lệnh hoặc hủy lệnh khi mà lệnh vẫn đang có hiệu lực.
2. Điểm khác biệt khi giao dịch trên sàn UPCOM
Hiện nay tại Việt Nam có rất nhiều loại sàn giao dịch chứng khoán uy tín như sàn giao dịch chứng khoán SSI, OTC, VCB, VnDIrect… Vậy tại sao sàn chứng khoán UPCOM có thể chiếm được lòng tin của các nhà đầu tư hơn cả? Đó là do sự khác biệt bởi chính đặc điểm của sàn giao dịch đem lại giúp cho các nhà đầu tư có thể kiếm lời cao. Có thể kể đến một số cỏ phiếu có giá trị cao hiện đang được giao dịch trên sàn UPCOM như:
+ Cổ phiếu công ty SDI – Công ty Cổ phần và phát triển Đô thị Sài Đồng: đây là công ty đang quản lý rất nhiều dự án khủng của Vingroup như Vinhomes Riverside, Vinhomes Gardenia…
+ Công ty Cổ phần Masan và Công ty tiêu dùng Masan – Các công ty con của tập đoàn Masan
Với khối lượng giao dịch là 100 cổ phiếu hoặc trái phiếu đối với giao dịch khớp lệnh đã tạo điều kiện thuận lợi để nhà đầu tư có thể mua được chứng khoán của công ty. Sàn UPCOM được các nhà đầu tư, doanh nghiệp ưa chuộng bởi các đặc điểm khác biệt sau đây:
+ Thứ nhất việc huy động vốn rất dễ dàng bởi sàn UPCOM không quá khắt khe về quy định khi niêm yết
+ Thứ hai, sàn UPCOM được sự quản lý và giám sát chặt chẽ bởi Sở giao dịch chứng khoán Hà NỘi (HNX). Do đó nhà đầu tư tham gia sàn UPCOM sẽ được bảo vệ quyền lợi cũng như đảm bảo về sự minh bạch, thông tin rõ ràng, hạn chế rủi ro, cam lết mang lại được sự an toàn và uy tín cho người tham gia. Cũng vì vậy mà sàn UPCOM được đánh giá tổ hơn so với sàn OTC
+ Thứ ba, khi tham gia giao dịch trên sàn UPCOM, nhà đầu tư có thể dễ dàng tra cứu các thông tin về doanh nghiệp qua hệ thống thông tin của Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội. Đồng thời người mua và người bán trên sàn UPCOM sẽ dễ dàng giao dịch cổ phiếu tập trung qua hệ thống giao dịch của HNX hơn bởi sự liên kết chặt chẽ giữa hai sàn, mọi giao dịch tập trung diễn ra nhanh chóng và dễ dàng hơn cho đôi bên
+ Thứ tư là việc niêm yết trên sàn UPCOM giúp các công ty tiếp cận được nhiều nhà đầu tư và các công ty cũng thường lựa chọn sàn UPCOM để đo lường mức độ tăng trưởng của cổ phiếu phát hành, ngoài ra còn tạo đòn bẩy để việc thực hiện niêm yết trên sàn HOSE và HNX về sau.
+ Thứ năm là mức giá chứng khoán trên sàn UPCOM sẽ thấp hơn mức giá chứng khoán trên các sàn khác như HOSE, HNX… Từ đây người mua có thể mua được các mã chứng khoán tốt với giá rẻ hơn rất nhiều.
Được đánh giá là thị trường đầu cơ hiệu quả, những nhà đầu tư có nhiều kinh nghiệm, đầy đủ kiến thức sẽ hoàn toàn có cơ hội thành công trên sàn UPCOM. Và tất nhiên thì mỗi sàn chứng khoán sẽ đều có những mặt lợi và hạn chế khác nhau và sàn UPCOM cũng không phải ngoại lệ. Mặc dù tính rủi ro của UPCOM cao nhưng tiềm năng sinh lời cũng vô cùng nhanh chóng với tỷ suất lợi nhuận hấp dẫn. Đây lại là yếu tố thu hút những nhà đầu tư ưa mạo hiểm tham gia sàn chứng khoán này.
Trên đây là toàn bộ thông tin về Sàn UPCOM là gì? Đặc điểm khác biệt khi giao dịch trên UPCOM? Nếu còn bất kỳ vướng mắc nào về vấn đề trên hoặc cần giải đáp pháp lý liên quan đến lĩnh vực chứng khoán, quý độc giả hãy vui lòng gọi tới số điện thoại: 1900.0191 để được Luật sư bên Công ty Luật LVN Group hỗ trợ và tư vấn trực tiếp. Rất mong nhận được sự hợp tác! Luật LVN Group xin trân trọng cảm ơn!