Phân tích hình tượng cây xà nu trong tác phẩm Rừng xà nu

1. Dàn ý phân tích hình tượng cây xà nu trong tác phẩm Rừng xà nu:

Mở bài: giới thiệu tác giả, tác phẩm

Thân bài: 

Đây là hình tượng trung tâm xuyên suốt toàn bộ tác phẩm, góp phần thể hiện tư tưởng chủ đề của tác phẩm.

Gợi màu sắc, không gian của núi rừng Tây Nguyên, gắn với cuộc sống thường nhật và những sự kiện trọng đại của dân làng Xô Man:

Dân làng Xô Man dùng gỗ cọ, lấy khói nhuộm bảng đen để học chữ, ngọn lửa xà nu soi sáng từng nhà.

Đuốc đuốc soi sáng để mọi người chuẩn bị vũ khí xuất phát.

Cả một rừng xà nu vươn mình che chở, bảo vệ làng khỏi bom đạn của quân thù, hàng nghìn cây cối, không một cây nào là không bị thương.

Hình ảnh cây xà nu mang vẻ đẹp tương xứng, song hành với các thế hệ cách mạng nối tiếp nhau của dân làng Xô Man.

Những cây cổ thụ tượng trưng cho lớp người già như ông Mết: không bị gió bão quật ngã, giống như bà Mết là chỗ dựa tinh thần cho cả làng.

Những cây xà nu trưởng thành như Tnú, Mai, Dít: vết đạn mau lành như trên thân thể cường tráng (hình ảnh lưng Tnú bị chém ngang nhưng cũng mau lành thành sẹo).

Xà nu mới mọc tượng trưng cho hình ảnh người thiếu niên như Heng : “Xà nu mới mọc trong lòng đất nhọn như mũi tên, như lưỡi lê”, như cậu bé Heng dũng cảm đi theo cha, theo anh trai.

Nhận xét: Một thế hệ ngã xuống, một thế hệ khác đứng lên đấu tranh giành tự do “cạnh một cây xà nu đổ là 4,5 cây xà nu con lên”.

– Nỗi đau mà cây thông phải chịu đựng cũng được người dân nơi đây trải qua: “có những cây bị cứa ngang thân… vết thương rỉ máu nhựa cây rồi dần dần bầm tím và đông lại thành những cục máu lớn…”:

+ Như hình ảnh anh Xút, bà Nhan bị chặt đầu treo lên cây sung

+ Mai và con bị tra tấn bằng thanh sắt đến chết

+ Hình ảnh 10 đầu ngón tay của Tnu bị đốt cháy bằng nhựa xà nu chỉ còn 2 đốt.

– Là hình ảnh ẩn dụ đặc sắc về sức sống bất diệt, tinh thần bất khuất, quật cường của dân làng Xô Man trong phong trào đấu tranh vũ trang.

+ Cả ngọn đồi trăm cây gắn bó như cộng đồng người Tây Nguyên đoàn kết đánh giặc.

+ Cả khu rừng rộng lớn sẽ không bao giờ khuất phục: “cây mẹ đổ, cây con mọc, nó sẽ giết chết khu rừng này”.

+ Cây xà nu sinh sôi nảy nở, khao khát ánh nắng như con người Tây Nguyên chân chất khao khát tự do.

• Kết cấu đầu cuối tương ứng: mở đầu và kết thúc truyện là hình ảnh rừng xà nu bạt ngàn tạo nên không gian đậm chất sử thi cho tác phẩm.

Kết bài: Đánh giá lại giá trị nội dung và giá trị nghệ thuật

2. Bài phân tích hình tượng Xà nu hay nhất: 

2.1. Bài mẫu 1 – Bài phân tích hình tượng Xà nu hay nhất:

Rừng xà nu là tác phẩm tiêu biểu của nhà văn Nguyễn Trung Thành. Bài văn là cả một câu chuyện dài về phong trào đồng khởi của nhân dân làng Xô Man ở Tây Nguyên. Họ sẵn sàng chiến đấu, hi sinh cả tính mạng để chống lại kể thù tàn bạo, chống lại kẻ thù. Trong cuộc chiến đó, rừng xa nu như một người bạn thân thiết, cùng nhân dân vào sinh ra tử.

Vào thời điểm đó…, cách mạng miền Nam đang trải qua những năm dài đen tối, đầy cam go, thử thách. Giặc kéo đến, lùng sục, phục kích, không đêm nào chó, súng không sủa trong rừng. Làng bị bao vây, dân làng bắt bớ, khủng bố dã man. Đầu ông chảy máu, tang tóc và đau đớn: Giặc treo anh Xút lên cây sung đầu làng; Chúng giết bà Nhan, cắt đầu treo lên! Cùng chung số phận đau thương với dân làng Xô Man, rừng xà nu nằm trong tầm đại bác của quân thù. Chúng bắn cả ngày lẫn đêm, sáng sớm và chiều tối, hoặc khi đứng trong bóng tối, hoặc lúc nửa đêm gà gáy sáng. Bi kịch bao trùm rừng xà nu. Hàng ngàn cây xanh “không cây nào không bị thương”. Đạn địch cắt xuyên thân, “đạn lao như vũ bão”; Nhựa cây tích tụ, tích tụ “đen lại và đặc lại thành những cục máu đông lớn”. Rừng xà nu bị thiệt hại nhiều như con người. Bao nhiêu cây non bị trúng đạn địch, vết thương “lở loét” năm mười ngày cây chết!

Gần 20 lần người viết nhắc đến rừng xà nu, đồi xà nu, cây xà nu, cành xà nu, ngọn và lá xà nu, nhựa xà nu, khói lửa xà nu. ,… Mỗi lần xuất hiện, cây xà nu lại mang một dáng vẻ khác nhau, tất cả đều tượng trưng cho khí phách hiên ngang của dân làng Xô Man, của núi rừng Tây Nguyên.

 Nếu như cây xà nu có bóng cây trải rộng cả cánh đồng và lòng người tượng trưng cho sự thủy chung son sắt, nhựa cây hương thơm “thơm ngào ngạt” bóng nhờn “. Nguyễn Trung Thành đã ba lần tạo ra những so sánh độc đáo, tráng lệ ca ngợi tầm vóc của cây xà nu: có khi ngọn cây như mũi tên chọc thẳng lên trời, có khi cây xà nu chỉ chỏ ra khỏi mặt. Mảnh đất “nhọn như trái lê”, có lúc rừng xà nu “ ưỡn ngực lớn che chở cho xóm làng”. Rõ ràng là hình ảnh cây rắn mang tầm vóc và khí phách của một chiến binh thực thụ trong máu lửa.

Khu rừng ấy có lúc được miêu tả dưới con mắt của Tnú vào buổi chiều và buổi sáng, khi anh về thăm làng và khi anh lại ra đi. Sau ba năm, anh về quê, thăm làng mạc, gặp lại rừng rắn như gặp lại bạn chiến đấu, anh hãnh diện và tự hào mải mê ngắm nhìn: “Đứng trên ngọn đồi xavan ấy nhìn ra xa, phóng tầm mắt chẳng thấy gì ngoài những ngọn đồi xà nu nối tiếp nhau đến tận chân trời”. Buổi sáng hôm anh lên đường đó, Mết và Dít đã tiễn anh với bao nhiêu nuối tiếc và nhớ mong.

Hình ảnh rừng xà nu đã làm cho nhiều ý nghĩ gợi lên trong đầu về chiến tranh nhân dân, về giai cấp nhân dân, biểu tượng của rừng xà nu về những hy sinh, công lao của người dân Tây Nguyên. trong chiến tranh. Chính vì thế khi có cơ hội thấy Tnú: “Mày có đi qua rừng sú gần nước lớn không? Nó còn sống, không có cây nào. Không có gì khỏe hơn cây xà nu của xứ ta. Cây mẹ đổ, cây con mọc, đó chúng nó phá hết rừng xà nu này!”.

Rừng xà nu là tượng trưng cho cảm hứng lãng mạn và sử thi, là một tác phẩm đã khẳng định được tài năng của Nguyễn Trung Thành, cũng như đã phản ánh được giá trị hiện thực một cách sâu sắc.

2.2. Bài mẫu 2 – Bài phân tích hình tượng Xà nu hay nhất:

Tây Nguyên – vùng đất hùng vĩ, thơ mộng, ấm áp, tình người mà kiên cường, bất khuất, từ lâu đã trở thành nguồn cảm hứng sáng tác cho biết bao văn nghệ sĩ. Ai cũng tìm thấy ở mảnh đất này một biểu tượng đẹp đẽ để tâm hồn cất cánh, ngòi bút thăng hoa. Đọc Rừng xà nu, không chỉ những nhân vật như ông già Mết, Tnú, Dít, Mai gây cho ta ấn tượng sâu sắc mà còn có cây xà nu – một hình tượng đặc sắc bao trùm toàn bộ truyện ngắn này. Chính cây xà nu đã góp phần xây dựng thành công vẻ đẹp hùng vĩ và chất sử thi lãng mạn cho câu chuyện về dân làng Xô Man bất khuất, can trường. Để rồi từ đó hình ảnh, phẩm chất của con người Tây Nguyên cũng được hiện lên một cách rõ nét trong cuộc chiến chống giặc cứu nước. Không phải ngẫu nhiên mà Nguyễn Trung Thành miêu tả rừng một cách cụ thể, chi tiết bằng ngôn ngữ đầy chất thơ, bằng những “lời có cánh” với một tình cảm nồng nàn tha thiết như người ta thấy trong tác phẩm của ông.

Cuộc đời của Tnú, chính là đại diện cho vẻ đẹp của con người Tây Nguyên, bất khuất, kiên trung không sợ khó khăn gian khổ. Trong bất cứ tình huống nào, lòng yêu nước và ý chí căm thù giặc cũng là luôn cháy bỏng trong trái tim những con người ở Xô man.

Hình ảnh cây xà nu hiện lên trong tác phẩm đầy chất thơ hùng tráng. Mở đầu và kết thúc câu chuyện là hình ảnh “hàng ngàn cây xà nu ” “sinh sôi nảy nở”, “rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn che chở cho làng”, “xa ngút tầm mắt, chẳng thấy gì ngoài những ngọn đồi của xà nhà chạy theo đường chân trời. Rừng cây là biểu tượng của con người, cây cối được miêu tả như một con người đối đáp với con người, gợi lên những biểu tượng về cuộc đời, số phận và phẩm giá của con người – những thế hệ dân làng Xô man thời chống Mỹ cứu nước.

Cây xà nu ưa ánh sáng và không khí, “chắp nắng lên rất nhanh”, Tnú cũng vậy, như dân làng Xô Man yêu tự do. Rừng xà nu như làng Xô Man đã chịu nhiều đau thương vì sự tàn ác của giặc: “Cả khu rừng bạt ngàn không một cây nào là không bị thương. Có cây bị đốn hạ đến nửa thân, lao vun vút như vũ bão. Ở vết thương, nhựa chảy ra, tràn ra, có mùi thơm ngào ngạt, lấp lánh dưới nắng hè oi ả, rồi dần dần bầm tím, đen kịt và đông lại thành những cục máu lớn. Nhưng nó có sức sống rất mãnh liệt, không gì có thể tiêu diệt được: “Bên cạnh một cây vừa đổ, bốn năm cây con đã mọc lên, ngọn cây xanh mướt, hình mũi tên hướng thẳng lên trời” , cũng như bao thế hệ dân làng Xô Man lần lượt đứng lên. Quyết hy sinh, có Tnú, có Mai: Mai ngã xuống giữa cuộc đời căng tràn nhựa sống, rồi Dít lớn nhanh không tưởng, trở thành bí thư chi bộ, chính trị viên xã: rồi các em Heng, các thế hệ sau của Dít cũng lớn lên, nối tiếp chiến đấu.

Cây xà nu gắn liền với con người và cuộc sống làng quê. Xà nu không chỉ hiện diện ở đầu và cuối, nó còn hiện diện xuyên suốt câu chuyện về Tnú và làng Xô Man. Nâu hiện diện trong cuộc sống hàng ngày như đã có từ ngàn đời nay của dân làng: Lửa trong bếp; ngọn lửa nơi đình làng quây quần dân làng, ngọn đuốc xà nu cháy sáng rừng đêm; khói bảng đen cho anh Quyết  và Mai học chữ..; Xà Nu cũng tham gia vào những sự kiện quan trọng của cuộc đời chống Mỹ: ngọn đuốc cháy sáng trên tay bà Mết và dân làng vào rừng lấy dao, giáo, rựa , để chuẩn bị cho chiến tranh cuộc nổi dậy, và vào ban đêm, dân làng Xô man thức dậy, dưới ánh đuốc, mài giũa vũ khí của họ; giặc đốt tay Tnú bằng giẻ tẩm xà phòng…; Cũng chính ngọn đuốc ấy đã thắp sáng đêm cả làng nổi dậy, soi rõ xác mười tên giặc nằm rải rác quanh đống lửa lớn giữa sân làng…

Cây còn là nhân chứng cho sự giác ngộ, sự hy sinh thầm lặng, lòng dũng cảm, ý chí kiên cường của dân làng Xô Man: “Đứng bên triền đồi bên dòng nước lớn. Suốt đêm nghe cả rừng Xô Man lao xao, rung chuyển. Và lửa cháy khắp rừng.” Ánh sáng của con rắn soi sáng cho lời khuyên của Quyết: “Người sống phải di chuyển, đánh dấu, kéo lê. Rìu, tên, dây treo… Một ngày nào đó họ sẽ phải dùng đến chúng”. Ngọn lửa của nhựa xà nu đã thử thách ý chí và lòng dũng cảm của Tnú: “Không gì bằng nhựa xà nu.. Mười ngón tay đã hóa thành mười ngọn đuốc… Máu anh mặn chát nơi đầu lưỡi.” Lòng căm thù trong anh bùng cháy như một thanh nhựa nhọn để “bàn tay hận thù” trở thành “bàn tay báo thù” bóp chết quân thù.

Câu chuyện cụ Mết kể thật hào hùng. Những đêm kể chuyện dưới ánh lửa bập bùng chắc cũng giống như những đêm các già làng thường kể về sử thi Tây Nguyên. Đó là nơi giai điệu sử thi của Khu rừng xà nu bắt nguồn. Cây xà nu gắn liền với quá khứ hào hùng, hiện tại và mọi sinh hoạt, phong tục, đời sống văn hóa của người Tây Nguyên, làm nên câu chuyện làng Xô Man đánh Mỹ lung linh sắc màu huyền thoại như Đăm San, ..

Có thể nói hình tượng  xà nu là mô típ chủ đạo của tác phẩm. Cây xà nu trở thành biểu tượng cho cuộc sống và phẩm chất của dân làng Xô Man. Đó là một sáng tạo nghệ thuật độc đáo của Nguyễn Trung Thành. Nhà văn đã lựa chọn hình ảnh cây mâm xôi và gán cho nó những ý nghĩa mới, những vẻ đẹp mới để xây dựng nên bức tranh hùng tráng chống Mỹ cứu nước của những con người kiên cường, bất khuất nơi núi rừng Tây Nguyên.

3. Bài văn phân tích hình tượng cây xà nu đạt điểm cao nhất: 

Nguyễn Trung Thành là nhà văn của Tây Nguyên, ông viết rất hay, sâu sắc và chân thực về con người và Tây Nguyên hùng vĩ. Truyện ngắn “Rừng xà nu” là tác phẩm tiêu biểu của Nguyễn Trung Thành khi ca ngợi chất sử thi Tây Nguyên. Đặc biệt, tác giả đã xây dựng thành công hình ảnh cây xà nu mang đậm bản chất, tính cách cho con người sinh sống trên mảnh đất này.

Xuyên suốt tác phẩm “Rừng xà nu” là hình ảnh cây xà nu, có thể coi đó là hình ảnh trung tâm, làm nền và cũng là nguồn cảm hứng vô tận để tác giả miêu tả thành công từng nhân vật. Xà nu là loài cây phổ biến ở núi rừng Tây Nguyên, sống dai, kiên cường, bất khuất. Nhắc đến rừng xà nu, người ta sẽ nghĩ đến những con người Tây Nguyên bất khuất, không chịu khuất phục, luôn hướng về bảo vệ nền độc lập của mình.

Hình ảnh cây xà nu được tác giả lấy để đặt tên nhan đề, mở đầu truyện và kết thúc cũng là hình ảnh cây vông bao la. Không phải ngẫu nhiên mà tác giả lấy hình ảnh này, chắc hẳn tác giả có dụng ý riêng. Nó vừa thể hiện sự hùng vĩ của thiên nhiên Tây Nguyên, vừa khẳng định ý chí kiên cường của con người Tây Nguyên.

Trước hết, cây nêu là biểu tượng của núi rừng Tây Nguyên, gắn liền với cuộc sống của người Tây Nguyên. Cây xà nu gắn liền với cuộc sống của dân làng Xô man, sự trưởng thành của mỗi thế hệ người Tây Nguyên đều gắn liền với hình ảnh cao quý này. Đó là Tnu, Mai, bà Mết và bé Heng. Những con người ấy, để bảo vệ dân làng, bảo vệ Tây Nguyên, đã phải đánh đổi, hy sinh rất nhiều. Xà nu là loài cây vươn thẳng, vươn mình ra ánh sáng, cũng giống như con người Tây Nguyên luôn hướng về phía trước dù khó khăn, thử thách đến đâu. Dường như con rắn là linh hồn của Tây Nguyên, nó đã ăn sâu vào tiềm thức của mỗi người.

Không chỉ vậy, cây còn tham gia ghi dấu nhiều sự kiện lịch sử của dân làng Xô man. Ngọn đuốc rắn dẫn đường cho dân làng Tây Nguyên, mười đầu ngón tay của Tnu bị đốt bằng nhựa rắn. Cây nêu đã ăn sâu vào tâm khảm mỗi người, tượng trưng cho tinh thần, ý chí của người Tây Nguyên. Người ta vẫn nhắc đi nhắc lại trong mỗi câu chuyện rằng “không gì bằng cây xà nu”, dù có bị đốt cháy đến đâu, nó vẫn kiên cường trước bão táp.

Xà nu là hình ảnh ẩn dụ chỉ người dân Tây Nguyên. Hình ảnh cả khu rừng bị bắn và đốt cũng giống hình ảnh dân làng Xô man bị áp bức, bóc lột dã man. Những mất mát, đau thương cứ chồng chất khiến tiếng than thở cứ nối dài, không nguôi. Dù bị đạn tàn phá nhưng cây vông vẫn kiên cường, chịu đựng; Cũng như hình ảnh Mai, Tnu dù bị hành hạ nhưng vẫn vùng vẫy, chiến đấu đến cùng bằng sức sống ngoan cường của mình.

Xà nu và người Tây Nguyên dường như có mối quan hệ đồng điệu, gắn bó chặt chẽ với nhau. Đây cũng là dụng ý của tác giả khi xây dựng hình ảnh mạnh mẽ như vậy.

Người dân Tây Nguyên luôn khát khao hòa bình, cuộc sống ấm no hạnh phúc. Tác giả đã gửi gắm niềm mong mỏi đó qua hình ảnh cánh đồng lúa bao la, bát ngát.

Xà nu là loại cây có khả năng sinh trưởng tốt, bền bỉ và dẻo dai. Bao nhiêu thế hệ đồng bào Tây Nguyên đã ngã xuống, bao thế hệ khác đã nối tiếp và phát huy tinh thần chiến đấu. Những thế hệ người già như cụ Mết, rồi Tnu và cuối cùng là bé Heng, tất cả họ đều có những khát khao cháy bỏng về tương lai.

Chắc hẳn bạn đọc sẽ chú ý đến hình tượng nhân vật Tnu. Cây nêu và Tnu là hai hình ảnh song song, đi đôi với nhau để nâng đỡ nhau, làm nổi bật nhau.

Nguyễn Trung Thành với tình yêu Tây Nguyên, sự quan sát tinh tế của mình đã khắc họa thành công hình ảnh cây xà nu có sức ảnh hưởng người đọc từ đầu đến cuối tác phẩm. Xà nu khiến người ta có cái nhìn ngưỡng mộ về mảnh đất và con người Tây Nguyên.