Giới thiệu về triều đại nhà Trần? Những thành tựu về phát triển kinh tế của triều đại nhà Trần? Những thành tựu về phát triển văn hóa của triều đại nhà Trần? Những thành tựu về phát triển giáo dục của triều đại nhà Trần? Ý nghĩa của những thành tựu của triều đại nhà Trần?
Lịch sử kinh tế, văn hóa và giáo dục của các triều đại nhà Trần là những trang lịch sử rực rỡ của dân tộc ta và còn ý nghĩa mãi đến tận bây giờ. Dưới đây là bài viết tham khảo về Sự phát triển kinh tế và văn hóa, giáo dục thời Trần mời bạn đọc theo dõi.
1. Giới thiệu về triều đại nhà Trần:
Nhà Trần là một triều đại Việt Nam cai trị Đại Việt từ năm 1225 đến năm 1400. Triều đại được thành lập khi hoàng đế Trần Thái Tông lên ngôi sau sự giúp đỡ của chú của ông là Trần Thủ Độ. Vị hoàng đế cuối cùng của nhà Lý triều đại là Trần Thiếu Đế, người bị buộc phải thoái vị năm 1400, khi mới 5 tuổi để nhường ngôi cho ông ngoại là Hồ Quý Ly.
Nhà Trần đã đánh bại hai cuộc xâm lược của Nguyên Mông , đáng chú ý nhất là trong Trận sông Bạch Đằng quyết định năm 1288.
2. Những thành tựu về phát triển kinh tế của triều đại nhà Trần:
Để khôi phục lại nền kinh tế đất nước vốn đã bị tàn phá nặng nề trong thời kỳ rối ren cuối triều đại nhà Lý, Hoàng đế Trần Thái Tông đã quyết định cải cách hệ thống thuế khóa của quốc gia bằng cách ban hành một sắc thuế thân mới (Thuế thân), đánh vào mỗi người theo diện tích đất canh tác sở hữu.
Ví dụ, một nông dân sở hữu một hoặc hai mẫu, tương đương với 3.600 đến 7.200 mét vuông phải trả một quan mỗi năm, trong khi người khác có tới bốn mẫu phải trả hai quan. Bên cạnh các loại thuế cá nhân, nông dân có nghĩa vụ nộp thuế đất bằng các đơn vị đo lường lúa được tính theo phân loại đất.
Các mặt hàng thủ công mỹ nghệ, bông, lụa, thổ cẩm phát triển nhanh trong thời kỳ này. Một số mặt hàng này đã được xuất khẩu sang Trung Quốc, trong khi việc khai thác bạc, vàng, thiếc và chì làm tăng hoạt động chế tác đồ trang sức. Xưởng đúc tiền đồng do chính quyền nhà Trần thành lập, các xưởng vũ khí, xưởng cung đình và các cơ sở luyện đồng cũng vậy. Giáo dục và văn học phần lớn được hỗ trợ từ những cải tiến trong công nghệ in và khắc các tấm gỗ.
Ngành công nghiệp đóng tàu mở rộng nơi sản xuất, có rất nhiều thuyền lớn được làm. Thăng Long sau đó trở thành trung tâm thương mại của nhà nước với nhiều chợ được thành lập. Một đại sứ Mông Cổ vào thế kỷ 13 đã đề cập rằng các khu chợ được tổ chức hai lần một tháng, với “rất nhiều hàng hóa”, và cứ 5 dặm lại có một khu chợ trong thời kỳ này.
Dưới thời trị vì của Trần Thánh Tông, các thành viên của gia tộc Trần và hoàng tộc được Hoàng đế yêu cầu tận dụng tối đa các khoản cấp đất của họ bằng cách thuê người nghèo canh tác. Đất canh tác của Đại Việt hàng năm bị lũ sông hủy hoại nên để nông nghiệp ổn định hơn, năm 1244 Trần Thái Tông ra lệnh cho đắp một hệ thống đê mới dọc theo sông Hồng. Những nông dân phải hy sinh đất của họ để đắp đê được đền bù bằng giá trị của đất. Hoàng đế cũng bổ nhiệm một quan chức riêng để kiểm soát hệ thống.
Đến cuối đời Trần, Hồ Quý Ly nắm quyền tuyệt đối trong triều đình, ông bắt đầu thực hiện tư tưởng cải cách nền kinh tế Đại Việt. Sự thay đổi đáng kể nhất trong thời gian này là việc thay thế tiền đồng bằng tiền giấy vào năm 1396. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử Việt Nam tiền giấy được sử dụng trong giao dịch. Hoàng đế thiết lập các trạm buôn bán tại thị trấn ven biển Vân Đồn, nơi các thương nhân Trung Quốc từ Quảng Đông và Phúc Kiến sẽ chuyển đến để tham gia buôn bán.
3. Những thành tựu về phát triển văn hóa của triều đại nhà Trần:
3.1 Về văn học:
Văn học thời Trần được đánh giá là vượt trội so với văn học thời Lý cả về chất lượng và số lượng. Chính quyền từ nhà Lý, các vua Trần và các vương hầu, hầu tước luôn đặc biệt coi trọng văn hóa, nhất là văn học.
Hai trường phái văn học quan trọng thời Trần là văn học yêu nước và văn học Phật giáo. Để kỷ niệm chiến thắng của Đại Việt chống lại cuộc xâm lược của Nguyên Mông lần thứ hai, tể tướng Trần Quang Khải đã sáng tác một bài thơ, tên là Tụng giá hoàn kinh (Trở về kinh), được coi là một trong những ví dụ điển hình của văn học yêu nước Việt Nam trong thời đại nhà Trần. Tinh thần yêu nước trong văn học thời Trần còn được thể hiện qua bài Hịch tướng sĩ do tướng quân Trần Quốc Tuấn viết, là tác phẩm Hịch phổ biến nhất trong văn học Việt Nam.
Ngoài các thành viên của gia tộc Trần, còn có một số quan lại và các học giả nổi tiếng với các tác phẩm yêu nước như Trương Hán Siêu, một tác giả lỗi lạc của thể phú hay danh tướng Phạm Ngũ Lão với bài thơ nổi tiếng Thuật hoài niệm. Vì Phật giáo thực sự là quốc giáo của đời Trần nên văn học đời Trần có nhiều tác phẩm thể hiện tinh thần Phật giáo và Thiền học, tiêu biểu là các tác phẩm của Phật hoàng Trần Nhân Tông và các thiền sư Trúc Lâm.
Ngoài văn học do tầng lớp thượng lưu sáng tạo, truyện kể dân gian mang tính thần thoại, truyền thuyết, truyện ma cũng được sưu tầm trong Việt Điện U Linh Tập của Lý Tế Xuyên và Lĩnh Nam chích quái của Trần Thế Pháp. Hai bộ sưu tập này có giá trị to lớn không chỉ về văn hóa dân gian mà còn về lịch sử sơ khai của Việt Nam.
Văn học thời Trần có một vai trò đặc biệt trong lịch sử văn học Việt Nam với sự ra đời và phát triển của chữ Quốc ngữ viết bằng chữ nôm. Trước thời Trần, tiếng Việt chỉ được sử dụng trong sử sách truyền miệng hoặc tục ngữ. Dưới thời vua Trần Nhân Tông, lần đầu tiên nó được sử dụng như ngôn ngữ thứ hai trong các văn tự chính thức của triều đình, bên cạnh tiếng Hán. Chính Hàn Thuyên , một vị quan của Nhân Tông, người đã bắt đầu sáng tác các tác phẩm văn học của mình bằng tiếng Việt, với bài thơ viết bằng chữ Nôm được ghi chép sớm nhất vào năm 1282. Ông được coi là người tiên phong đưa chữ nôm vào văn học. Sau Hàn Thuyên, chữ Nôm dần được các nho sĩ nhà Trần sử dụng trong sáng tác văn học Việt Nam, như Chu Văn An với Quốc ngữ thi tập hay Hồ Quý Ly với tác phẩm Quốc ngữ thi nghĩa giải thích Shi Jing bằng tiếng Việt. Thành tựu của văn học Việt ngữ thời Trần là cơ sở quan trọng cho sự phát triển của ngôn ngữ này và văn học Việt Nam sau này.
3.2. Về âm nhạc và văn hóa:
Triều đại nhà Trần được coi là thời kỳ vàng son của âm nhạc và văn hóa. Mặc dù lúc bấy giờ nó vẫn bị coi là một thú vui đáng xấu hổ, nhưng sân khấu đã phát triển nhanh chóng vào cuối thời Trần với vai diễn Lý Nguyên Cát (Li Yuan Ki), một người lính Trung Quốc bị bắt và được ân xá vì tội giết người tài năng trong nhà hát. Lý Nguyên Cát đã du nhập nhiều đặc điểm của sân khấu Trung Quốc vào nghệ thuật biểu diễn của Đại Việt như cốt truyện, trang phục, vai diễn và các màn nhào lộn. Vì lý do đó, Lý Nguyên Cát theo truyền thống được coi là người sáng lập nghệ thuật hát tuồng ở Việt Nam.
Để ăn mừng chiến thắng quân Mông Cổ xâm lược năm 1288, Trần Quang Khải và Trần Nhật Duật đã tạo ra Múa bài bông (múa bài bông) cho một lễ hội lớn kéo dài ba ngày ở Thăng Long. Điệu múa này được lưu truyền đến nay và vẫn được biểu diễn trong các lễ hội địa phương ở khu vực phía Bắc.
4. Những thành tựu về phát triển giáo dục của triều đại nhà Trần:
Mặc dù Phật giáo được coi là quốc giáo của triều đại nhà Trần, nhưng nền giáo dục Nho học đã bắt đầu lan rộng khắp đất nước. Chương trình giảng dạy chính trong thời gian này là Tứ thư và Ngũ kinh, Bắc sử, lúc đầu chỉ được dạy ở các chùa Phật giáo và dần dần được đưa vào học tại các lớp học riêng do các quan về hưu hoặc Nho sĩ tổ chức.
Người thầy nổi tiếng nhất thời Trần có lẽ là Chu Văn An, làm quan trong triều từ thời Trần Minh Tông đến thời Trần Dụ Tông, đồng thời là Thái sư của Thái tử Trần Vượng. Dưới triều Trần Thánh Tông, hoàng đế cũng cho phép anh trai mình là Trần Ích Tắ , một vị hoàng tử nổi tiếng thông minh và hiểu biết, mở trường học riêng tại cung của hoàng tử. Một số quan lại nổi tiếng của triều đình tương lai như Mạc Đĩnh Chi và Bùi Phóng đã được đào tạo tại trường này.
Trường học chính thức của triều đại nhà Trần, Quốc học viện, được thành lập vào tháng 6 năm 1253 để dạy Tứ thư và Ngũ kinh cho học sinh hoàng gia (thái học sinh). Trường quân sự, Giảng võ đường, tập trung giảng dạy về chiến tranh và diễn tập quân sự, được khai giảng vào tháng 8 cùng năm. Cùng với trường quân sự này, Võ Miếu đầu tiên được xây dựng ở Thăng Long để thờ Khương Tử Nha và các danh tướng khác.
Danh hiệu cao quý nhất của kỳ thi là tam khôi (tam khôi), gồm ba thí sinh đứng nhất, nhì và ba trong kỳ thi với các tên lần lượt là trạng nguyên (狀元, trạng nguyên mẫu mực), bảng nhãn (榜眼, mắt đặt cạnh) và thám hoa (探花, tuyển chọn nhân tài ). Tam khôi đầu tiên của nhà Trần là trạng nguyên Nguyễn Hiền, lúc đó mới 12 tuổi, bảng nhãn Lê Văn Hưu, người sau này trở thành sử quan nhà Trần và thám hoa Đặng Ma La .
Năm 1304, Hoàng đế Trần Anh Tông quyết định chuẩn hóa kỳ thi bằng bốn vòng khác nhau, trong đó các ứng cử viên được loại bỏ từng bước thông qua các bài kiểm tra kinh điển, kinh điển Nho gia, biên soạn văn bản hoàng gia và cuối cùng là biện luận và lập kế hoạch. Quá trình kiểm tra này đã bị Hoàng đế Trần Thuận Tông hủy bỏ vào năm 1396 dưới áp lực của Hồ Quý Ly, người đã thay thế chế độ kiểm tra truyền thống bằng phiên bản mới như một phần của cải cách triệt để hệ thống hành chính và xã hội của ông.
Trong suốt 175 năm tồn tại, nhà Trần đã tổ chức 14 khoa thi hội gồm 10 khoa thi chính và 4 khoa thi phụ. Nhiều người đỗ khoa thi này sau này đã trở thành quan lại nổi tiếng trong triều hay các nho sĩ nổi tiếng như Lê Văn Hưu, tác giả của bộ sử ký Đại Việt sử ký , Mạc Đĩnh Chi, sứ thần nhà Trần đi sứ nhà Nguyên. hay Nguyễn Trung Ngạn , một trong những vị quan quyền lực nhất dưới thời Trần Minh Tông.
5. Ý nghĩa của những thành tựu của triều đại nhà Trần:
Sự phát triển trên các lĩnh vực này của triều đại nhà Trần là minh chứng cho giai đoạn phát triển hùng mạnh của thời kì lịch sử trung đại Việt Nam, là nguồn sức mạnh đoàn kết để nhân dân ta thắng lợi trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm Nguyên Mông. Đặc biệt Thành tựu của văn học, kinh tế và giáo dục thời Trần là cơ sở quan trọng cho sự phát triển của thời kì lịch sử Việt Nam giai đoạn sau này.