Các kỹ năng trong công tác xã hội là gì? Các trau dồi kỹ năng cần thiết

Sự phát triển của kinh tế văn hóa xã hội đạt được nhiều thành tựu đem lại cuộc sống mọi người ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, có một bộ phận không nhỏ các thành viên trong xã hội gặp rất nhiều khó khăn để hòa nhập và phát triển. Họ cần sự trợ giúp của những cá nhân và các tổ chức xã hội. Vậy Các kỹ năng trong công tác xã hội là gì? Các trau dồi kỹ năng cần thiết? Hãy cùng LVN Group nghiên cứu qua nội dung trình bày dưới đây!

1. Nhân viên công tác xã hội có phải là viên chức không?

Căn cứ theo Thông tư 26/2023/TT-BLĐTBXH được ban hành ngày 12/12/2023 về quy định mã số, tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp và xếp lương viên chức chuyên ngành công tác xã hội.

Tại Điều 2 Thông tư 26/2023/TT-BLĐTBXH, chuyên viên công tác xã hội được đề cập như sau:

Chức danh và mã số chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành công tác xã hội

1. Công tác xã hội viên chính Mã số: V.09.04.01;

2. Công tác xã hội viên Mã số: V.09.04.02);

3. Nhân viên công tác xã hội Mã số: V.09.04.03.

Vì vậy, theo hướng dẫn trên thì chuyên viên công tác xã hội là viên chức chuyên ngành công tác xã hội với mã số chức danh là V.09.04.03.

 

2. Tiêu chuẩn chung của chuyên viên công tác xã hội là gì?

Căn cứ nội dung tại Điều 3 Thông tư 26/2023/TT-BLĐTBXH, chuyên viên công tác xã hội cần đáp ứng các tiêu chuẩn chung về đạo đức nghề nghiệp sau:

– Có phẩm chất chính trị, đạo đức tốt; chấp hành chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước;

– Đặt lợi ích của đối tượng là mục tiêu cần thiết nhất trong hoạt động nghề nghiệp, có ý thức bảo vệ lợi ích lâu dài và liên tục cho đối tượng; tôn trọng đời tư, quyền tự quyết và quyền bảo mật của đối tượng; khuyến khích, hỗ trợ đối tượng thực hiện những mục tiêu phù hợp;

– Không lợi dụng mối quan hệ nghề nghiệp để vụ lợi cá nhân ảnh hưởng đến công tác trợ giúp đối tượng;

– Tôn trọng, cởi mở, đoàn kết, đồng cảm và chia sẻ với các đồng nghiệp trong hoạt động nghề nghiệp;

– Thực hiện đúng và trọn vẹn các nghĩa vụ của người viên chức trong hoạt động nghề nghiệp;

– Thường xuyên học tập nâng cao trình độ nghiệp vụ công tác xã hội.

Theo đó, để trở thành chuyên viên công tác xã hội, điều đầu tiên cần phải đáp ứng chính là 06 tiêu chuẩn về đạo đức nghề nghiệp nêu trên.

3. Nhân viên công tác xã hội cần đáp ứng những tiêu chuẩn về trình độ, năng lực nào?

Theo khoản 2 Điều 6 Thông tư 26/2023/TT-BLĐTBXH và khoản 3 Điều 6 Thông tư 26/2023/TT-BLĐTBXH, chuyên viên công tác xã hội bên cạnh đáp ứng các điều kiện chung về đạo đức nghề nghiệp còn cần phải thỏa mãn 02 tiêu chuẩn về trình độ đào tạo, bồi dưỡng và tiêu chuẩn về năng lực chuyên môn, nghiệp vụ.

Căn cứ như sau:

(1) Tiêu chuẩn về trình độ đào tạo, bồi dưỡng

– Tốt nghiệp trung cấp trở lên thuộc các chuyên ngành công tác xã hội, xã hội học, tâm lý học, giáo dục đặc biệt hoặc các chuyên ngành khoa học xã hội phù hợp với nhiệm vụ công tác xã hội

Trường hợp có bằng tốt nghiệp trung cấp trở lên chuyên ngành khác:

+ Phải có chứng chỉ bồi dưỡng nghiệp vụ công tác xã hội do cơ sở đào tạo hoặc đơn vị, tổ chức có thẩm quyền cấp theo chương trình do Bộ Lao động-Thương binh và Xã hội ban hành;

+ Hoặc có chứng chỉ sơ cấp ngành công tác xã hội;

– Có chứng chỉ bồi dưỡng tiêu chuẩn chức danh nghề nghiệp viên chức chuyên ngành công tác xã hội.

(2) Tiêu chuẩn về năng lực chuyên môn, nghề nghiệp

– Có khả năng độc lập, thực hiện thành thạo kỹ năng, nghiệp vụ công tác xã hội trong phạm vi công việc được giao;

– Có kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin cơ bản, sử dụng được ngoại ngữ hoặc tiếng dân tộc thiểu số đối với viên chức công tác ở vùng dân tộc thiểu số theo yêu cầu vị trí việc làm;

– Có khả năng công tác theo nhóm trong quá trình thực hiện nhiệm vụ về công tác xã hội;

– Có kỹ năng giao tiếp đối với đối tượng;

– Có khả năng phát hiện nhu cầu trợ giúp của đối tượng.

Vì vậy, muốn trở thành chuyên viên công tác xã hội cần đáp ứng các tiêu chuẩn nêu trên.

4. 06 Nhiệm vụ của chuyên viên công tác xã hội là gì?

Nhiệm vụ của chuyên viên công tác xã hội được xác định tại khoản 1 Điều 6 Thông tư 26/2023/TT-BLĐTBXH, như sau:

– Chịu trách nhiệm thực hiện một số nghiệp vụ công tác xã hội có yêu cầu đơn giản về lý thuyết, phương pháp và kỹ năng thực hành theo sự phân công;

– Tham gia việc sàng lọc, phân loại và tiếp nhận đối tượng theo sự phân công;

– Thực hiện đánh giá tâm sinh lý, tình trạng sức khỏe, nhân thân và các nhu cầu của đối tượng theo sự phân công;

– Đề xuất kế hoạch và trực tiếp thực hiện kế hoạch trợ giúp cho đối tượng, nhóm đối tượng trong phạm vi cụ thể được giao;

– Tham gia gửi tới, thực hiện các dịch vụ công tác xã hội có yêu cầu đơn giản về lý thuyết, phương pháp và kỹ năng thực hành công tác xã hội trong phạm vi được phân công, gồm:

+ Tư vấn;

+ Tham vấn;

+ Trị liệu;

+ Phục hồi chức năng;

+ Giáo dục;

+ Đàm phán;

+ Hòa giải;

+ Tuyển truyền;

– Tham gia theo dõi và rà soát lại hoạt động can thiệp; đề xuất điều chỉnh kế hoạch trợ giúp nếu cần thiết theo sự phân công;

– Tham gia hỗ trợ đối tượng hòa nhập cộng đồng trong phạm vi được phân công;

– Tham gia thu thập dữ liệu, tổng hợp, phân tích và dự báo sự tiến triển của đối tượng;

– Chịu trách nhiệm trực tiếp về việc thực hiện một số nghiệp vụ công tác xã hội được phân công.

Vì vậy, chuyên viên công tác xã hội cần phải thực hiện theo 09 nhiệm vụ nêu trên.

Từ ngày 28/01/2023, Thông tư 26/2023/TT-BLĐTBXH sẽ chính thức có hiệu lực.

5. Các kỹ năng trong công tác xã hội là gì? Các trau dồi kỹ năng cần thiết

Kỹ năng lắng nghe

Lắng nghe trong công tác xã hội là một quá trình lắng nghe tích cực, đòi hỏi người cán bộ xã hội phải biết quan sát hành vi của đối tượng một cách tinh tế, phải tập trung chú ý cao độ và phải tôn trọng, chấp nhận đối tượng và vấn đề của họ, đổng thời giúp họ nhận biết là đang được quan tâm và chia sẻ. Kỹ năng lắng nghe thể hiện ở khả năng tập trung cao độ tới điều đối tượng trình bày và thể hiện qua hành vi, cử chỉ. Nghe không chỉ bằng tai, mà còn bằng mát và cả bằng tâm của người chuyên viên xã hội.

Kỹ năng quan sát

Quan sát là chú ý đến những đặc điểm của người, vật hay tinh huống trong bôi cảnh của công tác xã hội cá nhân, mục đích là sử dụng những dữ kiện quan sát được dể hiểu đối tượng và hoàn cảnh của đối tượng. Trong hoạt động nghề nghiệp của mình thì không chỉ lời nói (ngôn ngữ) đem lại cho cán bộ xã hội những thông tin về đối tượng, mà ngay cả những cử chỉ không lời của đối tượng cũng có thể mang lại cho cán bộ xã hội những manh mối cần thiết về nội dung chuyển tải của đối tượng.

Để kỹ năng quan sát được thực hiện tốt thì người cán bộ xã hội phải có khả nãng nhận thức tinh tế về các vấn đề của đối tượng, phải biết cách quan sát từ tổng thể về hành vi, diện mạo bên ngoài của đối tượng, đến những đặc điểm tâm lý, đặc biệt là những sắc thái tình cảm xảy ra giữa đối tượng với người khác và với chính cán bộ xã hội.

Kỹ năng giao tiếp

Kỹ năng giao tiếp là năng lực vận dụng có hiệu quả những tri thức, hiểu biết về quá trình giao tiếp, các yếu tố tham gia và ảnh hưởng tới quá trình giao tiếp cũng như sử dụng có hiệu quả các phương tiện giao tiếp, phối hợp hài hoà toàn bộ hành vi, ứng xử, cử chỉ… để giúp chủ thể đạt được mục đích nhất định của hoạt động giao tiếp đó.

Một người cán bộ xã hội chuyên nghiệp thì phải có kỹ năng giao tiếp tốt thể hiện qua việc nhận thức được vấn đề mình đang giao tiếp; giao tiếp được thực hiện trên cơ sở kế hoạch đó định trước; giao tiếp luôn thực hiện nhằm đạt được những mục tiêu nhất định và có định hướng cho mỗi cuộc giao tiếp… Để thực hiện được kỹ năng này thì cán bộ phải xã hội phải có khả năng thiết lập các mối quan hệ, biết cách lắng nghe tích cực, biết phản hồi cảm xúc và nội dung của đối tượng giao tiếp và biết cách thu thập và xử lý thông tin qua việc đặt câu hỏi…

Kỹ năng tham vấn

Tham vấn là quá trình cán bộ xã hội sử dụng những kiến thức, kỹ năng chuyên môn để giúp đối tượng giải quyết hoặc tăng cường khả năng tự giải quyết vấn đề, tăng cường chức năng xã hội của họ.

Mục tiêu của kỹ năng này là giúp đối tượng hiểu được cảm xúc, suy nghĩ của chính họ, hoàn cảnh vấn đề, khám phá và sử dụng những tiềm năng nguồn lực vào giải quyết vấn đề, giúp đối tượng nâng cao khả năng đối phó với vấn đề trong cuộc sống.

Để thực hiện được kỹ năng này thì người cán bộ xã hội phải biết phối hợp và sử dụng nhuẫn nhuyễn các kỹ năng cụ thể như lắng nghe, đặt câu hỏi, thấu hiểu và phản hồi (cảm xúc và nội dung)…

Kỹ năng ghi chép

Khi thực hiện kỹ năng ghi chép, một điều cần thiết là cần phải ghi lại tất cả những gì xảy ra trong tiến trình đó – một nhiệm vụ bắt buộc mà cán bộ xã hội phải lưu tâm. Cán bộ xã hội chuyên nghiệp giúp đối tượng giải quyết được vấn đề khó khăn của họ trong đó có phần là nhờ những ghi chép lại tất cả những gì xảy ra trong quá trình trợ giúp đối tượng.

Mục đích của việc ghi chép là giúp cán bộ xã hội làm cơ sở đánh giá kết quả của sự tương tác giữa cán bộ xã hội và đối tượng, sự thay đổi và tiến bộ hoặc không) của đối tượng trong quá trình giúp đỡ; giúp cán bộ xã hội nhận thức được trình độ, kỹ năng trong công việc chuyên môn của họ; làm cơ sở cho các đơn vị xã hội ra các quyết định về các dịch vụ có liên quan. Vì vậy, để thực hiện kỹ năng này thì cán bộ xã hội phải có trình độ chuyên môn cao; phải có kiến thức, hiểu biết về cá nhân và phải có kỹ nãng giao tiếp tốt.

Các kỹ năng nghề nghiệp trong hoạt động nghề nghiệp của người cán bộ xã hội không tồn tại độc lập mà có mối quan hệ khăng khít, hỗ trợ cho nhau. Người cán bộ xã hội phải biết kết hợp các kỹ năng một cách nhuần nhuyễn để đạt hiệu quả công việc cao nhất.

Trên đây làCác kỹ năng trong công tác xã hội là gì? Các trau dồi kỹ năng cần thiết mà LVN Group muốn giới thiệu đến quý bạn đọc. Hi vọng nội dung trình bày sẽ hỗ trợ và giúp ích cho quý bạn đọc về vấn đề này!