Di sản văn hóa bao gồm tài sản văn hóa (như các tòa nhà, cảnh quan, di tích, sách, tác phẩm nghệ thuật và các hiện vật), văn hóa phi vật thể (như văn hóa dân gian, truyền thống, ngôn ngữ và kiến thức) và di sản tự nhiên (bao gồm cảnh quan có tính văn hóa cần thiết và đa dạng sinh học).
Một trong những địa điểm du lịch lý tưởng trên thế giới có thể kể đến các di tích văn hóa của các quốc gia, các địa phương trên Thế giới. Tuy nhiên, không phải tất cả mọi người đều hiểu rõ về khái niệm này. Trong nội dung trình bày hôm nay, chúng tôi sẽ gửi tới tới quý bạn đọc một số nội dung liên quan đến vấn đề Di sản tư liệu là gì?
Di sản tư liệu là gì?
1. Di sản tư liệu là gì?
Di sản tư liệu là những di sản văn hoá được thể hiện dưới dạng tư liệu có giá trị, đó có thể là sách, báo, một cuốn phim, giọng nói, bút tích… Di sản tư liệu thế giới là thuật ngữ được Chương trình Ký ức thế giới của UNESCO sử dụng từ năm 1992 nhằm ghi nhận và bảo vệ các di sản quý giá trên toàn thế giới.
2. Các di sản tư liệu thế giới
– Mộc bản triều Nguyễn (được công nhận năm 2009)
Đây là di sản tư liệu thế giới đầu tiên của Việt Nam được UNESCO công nhận, gồm 34.618 tấm chữ Hán-Nôm được khắc ngược trên gỗ để in ra các sách tại Việt Nam vào thế kỷ XIX và đầu thế kỷ XX. Các bản khắc mộc bản đã giúp lưu lại những tác phẩm chính văn, chính sử do triều Nguyễn biên soạn, các sách kinh điển và sách lịch sử. Nội dung của khối tài liệu mộc bản triều Nguyễn rất phong phú và đa dạng, phản ánh mọi mặt về xã hội Việt Nam dưới triều Nguyễn.
Ngoài giá trị về mặt sử liệu, Mộc bản còn có giá trị về nghệ thuật, kỹ thuật chế tác, đánh dấu sự phát triển của nghề khắc ván in ở Việt Nam.
– Bia Tiến sĩ tại Văn Miếu-Quốc Tử Giám (được công nhận năm 2011)
82 bia tiến sĩ tương ứng với 82 khoa thi, có niên đại từ 1484 – 1780, ghi tên các vị đỗ đại khoa tại các khoa thi. Đây là những bản tư liệu gốc duy nhất hiện còn ở Văn Miếu – Quốc Tử Giám, được coi là một trong những di sản văn hóa vô giá của cha ông để lại. Đó cũng là những tư liệu chân thực, phản ánh bức tranh sinh động về chế độ đào tạo và tuyển dụng nhân tài ở Việt Nam, kéo dài hơn 300 năm dưới thời Lê – Mạc. Hệ thống 82 bia tiến sĩ còn là những tác phẩm nghệ thuật độc đáo, phản ánh nghệ thuật điêu khắc của nhiều triều đại phong kiến Việt Nam. Mỗi bài ký trên bia là một áng văn chương mẫu mực, thể hiện tư tưởng triết học, sử học, những quan điểm về giáo dục, đào tạo và trọng dụng nhân tài.
Tháng 3/2010, 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám được tổ chức UNESCO công nhận là Di sản tư liệu thế giới khu vực châu Á – Thái Bình Dương. Tháng 7/2011, 82 bia tiến sĩ lại được công nhận là Di sản tư liệu thế giới trên phạm vi toàn cầu. Tháng 5/2012, toàn bộ di tích Văn Miếu – Quốc Tử Giám được Chính phủ công nhận là di tích quốc gia đặc biệt. Đến tháng 1/2015, 82 bia tiến sĩ tại Văn Miếu – Quốc Tử Giám được Chính phủ công nhận là Bảo vật Quốc gia.
– Châu bản triều Nguyễn (được công nhận năm 2017)
Châu bản triều Nguyễn là một loại hình tài liệu Hán-Nôm, bao gồm các văn bản hành chính hình thành trong hoạt động quản lý nhà nước của triều Nguyễn (1802-1945): văn bản do các Hoàng đế ban hành, văn bản do các đơn vị trong hệ thống chính quyền đệ trình lên Hoàng đế phê duyệt bằng mực son và một số văn kiện ngoại giao. Đây là khối tài liệu hành chính duy nhất còn lưu giữ được của một vương triều phong kiến, có giá trị nổi bật về nội dung bởi những thông tin phong phú, phản ánh toàn bộ lịch sử, đời sống kinh tế xã hội, con người Việt Nam thời kỳ bấy giờ. Một trong những giá trị nổi bật của Châu bản triều Nguyễn là những tư liệu đặc biệt cần thiết góp phần khẳng định chủ quyền của Việt Nam tại 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa.
Năm 2014, Châu bản triều Nguyễn đã được UNESCO công nhận là Di sản tư liệu khu vực Châu Á-Thái Bình Dương. Năm 2017, UNESCO lại tiếp tục công nhận Châu bản triều Nguyễn của Việt Nam là di sản tư liệu thế giới.
3. Bảo tồn phát huy giá trị di sản tư liệu
Di sản tư liệu là thuật ngữ được sử dụng trong Chương trình Ký ức thế giới do UNESCO khởi xướng từ năm 1992 nhằm chỉ những tư liệu, tài liệu có giá trị đặc biệt và có tầm ảnh hưởng rộng lớn trên thế giới. Di sản tư liệu còn được xem là những bảo vật, tài sản cần thiết của quốc gia mà qua đó có thể hiểu được lịch sử, văn hóa, kinh tế, chính trị, xã hội của từng dòng họ, vùng, miền, đất nước…
Theo Phó giám đốc Bảo tàng Hải Phòng Đỗ Xuân Trung cho biết, di sản tư liệu là hồn phách của dân tộc, kho báu giá trị về tri thức, lịch sử, văn hóa của từng vùng đất, địa phương. Tư liệu quý khi được đánh giá đúng mức, giao ngành Văn hóa quản lý, các tư liệu đó sẽ có cơ hội được khai thác, quảng bá và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa vốn có. Để làm được việc này, đòi hỏi thành phố triển khai nghiên cứu, rà soát tổng thể các tư liệu có giá trị di sản để có hướng bảo tồn, phát huy.
Trong thời gian gần đây, ngành Văn hóa và các nhà sử học bắt đầu quan tâm nghiên cứu, sưu tầm di sản tư liệu như: nhà sử học Ngô Đăng Lợi, nhà nghiên cứu văn hóa Nguyễn Đình Chỉnh, nhà sưu tập ảnh kiến trúc Pháp cổ Phạm Tuệ…, nhưng vẫn mang tính cá nhân, nhỏ lẻ.
Cuối năm 2020, tại Hội thảo khoa học “Bảo tồn và phát huy giá trị di sản lịch sử – văn hóa trong phát triển bền vững” do Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam tổ chức tại Hải Phòng, nhà sử học Dương Trung Quốc đề cập đến di sản tư liệu, cụ thể là lưu trữ ảnh, làm sử liệu về quá trình phát triển và văn hóa đặc thù của thành phố Cảng. Tại Hội thảo, Nhà sử học Dương Trung Quốc cho biết, ông giúp nhà sưu tập Phạm Tuệ sắp xếp, chú thích hệ thống ảnh tư liệu về công trình kiến trúc Pháp tại Hải Phòng để lưu giữ cho các thế hệ sau tự hào về quê hương. Tuy nhiên, để thực sự quan tâm, bảo tồn, phát huy tổng thể di sản tư liệu cần có cơ sở pháp lý giúp các đơn vị liên quan, các nhà khoa học thực hiện công tác bảo tồn, phát huy di sản tư liệu.
Điều đó, đồng nghĩa với việc vấn đề quản lý di sản tư liệu phải được đưa vào Luật Di sản văn hóa. Vì vậy, ngành Văn hóa – Thể thao thành phố, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sớm đề xuất sửa đổi, bổ sung Luật Di sản văn hóa phù hợp thực tiễn, để tránh mai một di sản tư liệu.
Theo Phó trưởng phòng Phụ trách Phòng Di sản (Sở Văn hóa và Thể thao) Đỗ Đình Tuân, hiện nay, Sở Văn hóa và Thể thao đang thực hiện Đề án Số hóa di sản và Đề án số hóa hiện vật của Bảo tàng Hải Phòng. Đây là việc làm cụ thể, thiết thực để kịp thời lưu giữ, bảo quản, phát huy các giá trị di sản thành hệ thống, trong đó có các tư liệu quý có giá trị lịch sử, văn hóa. Song, sau khi số hóa, các di sản tư liệu không chỉ được lưu giữ hình ảnh, thông tin trong các máy tính, hay “tủ khóa then cài” mà phải được trưng bày, giới thiệu nhiều hơn tới người dân thành phố và du khách bởi khi di sản tư liệu “sống” thì mới có thể bảo tồn, phát huy giá trị vốn có của nó.
Trên đây là toàn bộ thông tin liên quan đến câu hỏi Di sản tư liệu là gì? mà LVN Group đã chia sẻ đến quý bạn đọc. Hy vọng rằng với những thông tin trên, quý bạn đọc có thể áp dụng được trong cuộc sống và công việc. Mọi thông tin câu hỏi, vui lòng liên hệ với chúng tôi; LVN Group với đội ngũ chuyên viên với nhiều năm kinh nghiệm trong nghề sẽ hỗ trợ quý bạn đọc một cách chuyên nghiệp và nhanh chóng nhất. Công ty Luật LVN Group – Đồng hành pháp lý cùng bạn.