Đấu thầu quốc tế
Khái niệm
Đấu thầu quốc tế trong tiếng Anh là International Bidding.
Đấu thầu quốc tế là một phương thức giao dịch đặc biệt theo đó người mua công bố trước yêu cầu về hàng hóa và dịch vụ kèm theo các điều kiện mua bán để nhiều người cạnh tranh với nhau giành quyền gửi tới hàng hóa và dịch vụ đó qua việc người mua trao hợp đồng cho người gửi tới có giá cả và điều kiện hợp lí nhất.
Vì vậy, đặc điểm cơ bản của đấu thầu là giao dịch mua bán đặc biệt thường được qui định trước về mặt thời gian, địa điểm, hàng hóa và có qui chế riêng gọi là qui chế đấu thầu.
Đấu thầu có nhiều người bán nhưng chỉ có một người mua nên người mua chiếm ưu thế và có lợi hơn. Đối tượng được tổ chức đấu thầu thường là những hàng hóa đảm bảo tiêu chuẩn, có giá trị lớn, công nghệ cao và có thể thay thế.
Đấu thầu trong mua sắm như vậy đảm bảo sự công bằng, minh bạch và hiệu quả nên được sử dụng khá rộng rãi. Đặc biệt, trong trường hợp người có vốn hay cấp vốn không phải là người mua và người sử dụng thì cách thức đấu thầu đảm bảo được sự minh bạch, quyền và nghĩa vụ của các bên một cách tối ưu nhất.
Các loại hình đấu thầu quốc tế
Đấu thầu quốc tế có rất nhiều loại khác nhau có thể chia theo các căn cứ sau đây:
– Căn cứ vào đối tượng có đấu thầu xây lắp, đấu thầu mua sắn thiết bị, đấu thầu quản lí, đấu thầu tư vấn,…
– Căn cứ vào phạm vi có đấu thầu mở rộng, đấu thầu hạn chế hay chỉ định thầu.
– Căn cứ vào cách thức bỏ thầu có cách thức đấu thầu một túi hồ sơ và đấu thầu hai túi hồ sơ.
– Căn cứ vào cách tổ chức đấu thầu có đấu thầu một giai đoạn và đấu thầu nhiều giai đoạn.
Ưu, nhược điểm của giao dịch tiến hành đấu thầu quốc tế
Ưu điểm
Đấu thầu quốc tế là phương thức giao dịch đặc biệt với những qui trình, thể lệ, nguyên tắc cho những người tham dự cạnh tranh chào hàng nên giúp ích cho người mời thầu có điều kiện thuận lợi nhất trong giao dịch.
Bên mời thầu có độ an toàn cao khi giao dịch mua bán bằng cách thức đấu thầu, họ được quyền lựa chọn và cân nhắc các chuyên gia tư vấn trong các lĩnh vực liên quan đến mua bán hàng hóa.
Hơn nữa, ưu điểm của đấu thầu quốc tế còn giúp cho các đơn vị quản lí, đơn vị cấp vốn,… tránh được thất thoát trong mua bán và xây dựng cơ bản. Các nhà tham dự thầu cũng được an toàn hơn do người mua là thực sự và được đảm bảo về khả năng thanh toán cao hơn.
Do đó, đấu thầu quốc tế ngày càng trở nên phổ biến và phát triển mạnh mẽ. Những cuộc đấu thầu minh bạch và công khai luôn được đánh giá cao và giúp cho cả bên hưởng lợi từ các công trình và sản phẩm hàng hóa đó ủng hộ.
Nhược điểm
Đấu thầu quốc tế cũng có những hạn chế nhất định. Đặc biệt là chi phí tổ chức và mở thầu khá tốn kém nên thường áp dụng cách thức đấu thầu trong mua bán đối với những hàng hóa, công trình có giá trị cao.
Thậm chí, chi phí của các bên tham dự cũng là những vấn đề được cân nhắc khi tham gia đấu thầu mặc dù cách thức đấu thầu là rất an toàn về tài chính cho họ.
Một nhược điểm nữa của cách thức đấu thầu và khó kiểm soát sự thông thầu giữa các nhà thầu và giữa nhà thầu với nhà tham dự thầu.
Các trường hợp tổ chức đấu thầu quốc tế
Theo quy định tại Điều 15, Luật Đấu thầu năm 2013 thì việc tổ chức đấu thầu quốc tế để lựa chọn nhà thầu chỉ được thực hiện khi đáp ứng một trong các điều kiện sau đây:
– Nhà tài trợ vốn cho gói thầu có yêu cầu tổ chức đấu thầu quốc tế
– Gói thầu mua sắm hàng hóa mà hàng hóa đó trong nước không sản xuất được hoặc sản xuất được nhưng không đáp ứng được yêu cầu về kỹ thuật, chất lượng, giá cả. Trường hợp hàng hóa thông dụng, đã được nhập khẩu và chào bán tại Việt Nam thì không tổ chức đấu thầu quốc tế
– Gói thầu gửi tới dịch vụ tư vấn, dịch vụ phi tư vấn, xây lắp , hỗn hợp mà nhà thầu trong nước không có khả năng đáp ứng yêu cầu thực hiện gói thầu.
– Dự án đầu tư theo cách thức đối tác công tư, dự án đầu tư có sử dụng đất, trừ trường hợp hạn chế đầu tư theo hướng dẫn của pháp luật về đầu tư.
Vì vậy có thể thấy rằng đấu thầu quốc tế chỉ được tổ chức trong một số trường hợp mà thường là chỉ khi nhà thầu Việt Nam không thể thực hiện được gói thầu thì mới tổ chức đấu thầu quốc tế.
– Ở trường hợp thứ nhất sẽ tổ chức đấu thầu khi nhà tài trợ cho đấu thầu yêu cầu tổ chức đấu thầu quốc tế. Khi một nhà tài trợ họ bỏ vốn ra để đầu tư cho một dự án họ mong muốn đạt được kết quả cao nhất, muốn tìm được đươc một nhà thầu có đủ năng lực để hoàn thành tốt dự án. Khi xét thấy cần tổ chức đấu thầu quốc tế họ muốn mở rộng phạm không chỉ những dành cơ hội cho những nhà thầu trong nước mà còn cả các nhà thầu nước ngoài.
– Ở các trường hợp khác đấu thầu quốc tế chỉ tổ chức khi các nhà thầu không có đủ năng lực, không đáp ứng được yêu cầu về tài chính hoặc hàng hóa sản xuất ra không đáp ứng được yêu cầu của gói thầu. Vì vậy có thể thấy các trường hợp đấu thầu quốc tế rất hạn chế. Luật đấu thầu với ý nghĩa là công cụ mua sắm công của nhà nước sẽ dành sân chơi cho các nhà thầu trong nước nhiều hơn, Nhà thầu quốc tế chỉ được tham dự khi các nhà thầu trong nước không có đủ khả năng thực hiện gói thầu. Xuất phát từ yếu tố khả năng cạnh trạnh của các nhà thầu trong nước còn thấp hơn các nhà thầu nước ngoài, nhằm mục đích tạo cơ hội cho các nhà thầu trong nước và bảo vệ thị trường trong nước Luật đấu thầu chỉ quy định tổ chức đấu thấu quốc tế trong một số trường hợp đặc biệt.
– Trong trường hợp đối với các dự án đầu tư theo cách thức công tư, được hiểu là có sự hợp tác giữa Nhà nước và tư nhân. Trong trường hợp này Nhà nước kêu gọi sự đầu tư từ các nhà đầu tư, họ có đủ vốn, đủ năng lực để thực hiện những gói thầu, những dự án này thường mang lại lợi ích cao bởi các chủ đầu tư là tư nhân họ bỏ vốn của mình ra để thực hiện dự án sau đó khai thác một thời gian bàn giao lại cho nhà nước. Nhà nước vừa không phải bỏ vốn đầu tư vừa mang lại được lợi ích cho nhân dân. Vì vậy trong trường hợp này có thể tổ chức đấu thầu quốc tế.
– Nhà thầu nước ngoài khi trúng thầu thực hiện gói thầu tại Việt Nam phải tuân thủ theo các quy định của Chính phủ Việt Nam về quản lý nhà thầu nước ngoài như các quy định về đăng ký hoạt động tại địa phương nơi thực hiện gói thầu; phải bảo đảm việc tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam về thủ tục nhập khẩu, xuất khẩu hàng hóa, xuất cảnh, nhập cảnh, đăng kí tạm trú, nộp thuế và các hoạt động khác thực hiện trên lãnh thổ Việt Nam trong suốt thời gian thực hiện hợp đồng.
– Đây có thể xem như là những quy định hạn chế của pháp luật Việt Nam đối với nhà thầu nước ngoài và cũng là quy định cần thiết xuất phát từ lợi ích quốc gia, bảo hộ các nhà thầu trong nước vốn yếu thế hơn so với nhà thầu nước ngoài, đồng thời có tính đến khả năng tranh thủ trình độ, kinh nghiệm quản lý, công nghệ tiên tiến của nước ngoài ứng dụng vào hoạt động triển khai thực hiện các gói thầu.