Có thể thấy, Thụ lý vụ án dân sự là công việc đầu tiên của Tòa án trong quá trình giải quyết vụ án dân sự, là cơ sở pháp lý phát sinh quan hệ pháp luật tố tụng. Việc Tòa án quyết định thụ lý vụ án dân sự hay trả lại đơn khởi kiện sẽ ảnh hưởng rất lớn đến quyền và lợi ích hợp pháp của các bên. Vậy, khi nhận thông báo thụ lý của Tòa bị đơn, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan cần làm gì? Để làm rõ hơn vấn đề trên, bạn đọc cân nhắc nội dung trình bày dưới đây.
1. Khái niệm thụ lý vụ án dân sự
Theo quy định tại điều 167 Bộ luật tố tụng dân sự, sau khi nhận được đơn khởi kiện và các chứng cứ, tài liệu kèm theo thì Tòa án phải vào sổ nhận đơn và xem xét. Trong trường hợp thấy vụ án thuộc thẩm quyền của mình thì Tòa án phải báo cho người khởi kiện biết để họ nộp tiền tạm ứng án phí. Sau khi người khởi kiện nộp tiền tạm ứng án phí thì Tòa án quyết định nhận giải quyết và vào sổ thụ lý vụ án dân sự
Thụ lý là hoạt động của Tòa án có thẩm quyền bắt đầu tiếp nhận các vụ việc để tiến hành xem xét và giải quyết các yêu cầu, tranh chấp của các chủ thể có yêu cầu trong lĩnh vực Dân sự.
Còn trong lĩnh vực hình sự, thụ lý là hoạt động của Tòa án tiếp nhận thụ lý vụ án khi Viện kiểm sát có quyết định truy tố bị can và chuyển hồ sơ sang cho Tòa án có thẩm quyền giải quyết.
Trong dân sự thì thụ lý vụ án được coi là cơ sở đầu tiên để Tòa án có thẩm quyền bắt đầu thực hiện quá trình giải quyết vụ án dân sự.
Sau khi thụ lý vụ án, Thẩm phán phải triệu tập các đương sự đến Tòa án để xác minh và hòa giải đối với những việc pháp luật quy định không được hòa giải thì phải khẩn trương hoàn thiện hồ sơ để đưa vụ án ra xét xử tại phiên tòa.
2. Người có quyền và nghĩa vụ liên quan là gì ?
Theo khoản 4, Điều 68, Bộ Luật Tố tụng dân sự năm 2015 thì:
“Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự là người tuy không khởi kiện, không bị kiện, nhưng việc giải quyết vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ nên họ được tự mình đề nghị hoặc các đương sự khác đề nghị và được Tòa án chấp nhận đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.
Trường hợp việc giải quyết vụ án dân sự có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của một người nào đó mà không có ai đề nghị đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan thì Tòa án phải đưa họ vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan”.
Vì vậy, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến vụ án dân sự là người tham gia tố tụng vào vụ án dân sự đã phát sinh giữa nguyên đơn và bị đơn.
Theo đó, Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có thể là người có yêu cầu đọc lập, họ được tự mình yêu cầu Tòa án bảo vệ quyền, lợi ích của mình, tách riêng, độc lập và không phụ thuộc với những yêu cầu của đương sự khác tham gia tố tụng. Thường những người này cho đối tượng hay phần đối tượng tranh chấp giữa nguyên đơn, bị đơn là thuộc về mình. Cũng đặc điểm này mà người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có đủ điều kiện pháp lý để kiện vụ án dân sự riêng, song vụ án phát sinh giữa nguyên đơn và bị đơn, nên việc tham gia vào vụ án dân sự giữa nguyên đơn và bị đơn tạo điều kiện thuận lợi cho việc Tòa án bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của họ.
Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan còn có thể là người có yêu cầu không độc lập, họ không được tự mình yêu cầu bảo vệ quyền, lợi ích cho mình, yêu cầu phụ thuộc vào việc tham giá tố tụng, vào yêu cầu của nguyên đơn hay bị đơn. Chính vì vậy, họ không thể khởi kiện để Toàn án giải quyết quyền lợi cho riêng họ.
3. Nhận thông báo thụ lý của Tòa bị đơn, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan cần làm gì?
Điều 73, Bộ luật Tố tụng dân sự 2015, như sau:
“1. Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền, nghĩa vụ sau đây:
a) Các quyền, nghĩa vụ quy định tại Điều 70 của Bộ luật này;
b) Có thể có yêu cầu độc lập hoặc tham gia tố tụng với bên nguyên đơn hoặc với bên bị đơn.
Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập và yêu cầu độc lập này có liên quan đến việc giải quyết vụ án thì có quyền, nghĩa vụ của nguyên đơn quy định tại Điều 71 của Bộ luật này. Trường hợp yêu cầu độc lập không được Tòa án chấp nhận để giải quyết trong cùng vụ án thì người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền khởi kiện vụ án khác.
Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nếu tham gia tố tụng với bên nguyên đơn hoặc chỉ có quyền lợi thì có quyền, nghĩa vụ của nguyên đơn quy định tại Điều 71 của Bộ luật này”.
Vì vậy, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan vụ án dân sự có trọn vẹn các quyền, nghĩa vụ của đương sự tham gia vào vụ án dân sự được quy định trọn vẹn tại Điều 70 của Bộ Luật Tố tụng Dân sự.
Quyền và nghĩa vụ của đương sự được thể hiện ở các lĩnh vực sử dụng các biện pháp pháp lý để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp trước Tòa án; quyết định quyền, lợi ích của mình trong tố tụng dân sự; thi hành bản án, quyết định của Tòa án, thực hiện các yêu cầu của Tòa án; khiếu nại, tố cáo các hành vi trái pháp luật của cá nhân, đơn vị, tổ chức trong quá trình tố tụng. Việc thực hiện các quyền và nghĩa vụ của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trong vụ án dân sự có ý nghĩa nhất định đối với quá trình giải quyết vụ việc dân sự và thi hành án dân sự.
Bên cạnh đó, tùy vào vị trí tố tụng, người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan là người có yêu cầu độc lập hoặc tham gia tố tụng với bên nguyên đơn hoặc bị đơn mà họ cũng có các quyền và nghĩa vụ riêng. Theo quy định tại Điều 73, Bộ luật Tố tụng Dân sự, nếu người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập mà yêu cầu độc lập này có liên quan đến việc giải quyết vụ án thì có quyền, nghĩa vụ tương tự nguyên đơn (quy định tại Điều 71). Họ còn có quyền khởi kiện vụ án khác nếu yêu cầu độc lập của họ không được Tòa án chấp nhận để giải quyết một vụ án. Trong trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nếu tham gia tố tụng với bên nguyên đơn hoặc chỉ có quyền lợi thì có quyền và nghĩa vụ tương đương nguyên đơn; nếu tham gia tố tụng cùng với bên bị đơn hoặc chỉ có nghĩa vụ thì có quyền và nghĩa vụ tương ứng với bên bị đơn.