Nhiệm vụ cụ thể của các nhân viên công tác xã hội trong bệnh viện

Sự phát triển của kinh tế văn hóa xã hội đạt được nhiều thành tựu đem lại cuộc sống mọi người ngày càng tốt hơn. Tuy nhiên, có một bộ phận không nhỏ các thành viên trong xã hội gặp rất nhiều khó khăn để hòa nhập và phát triển. Họ cần sự trợ giúp của những cá nhân và các tổ chức xã hội. Vậy Nhiệm vụ cụ thể của các chuyên viên công tác xã hội trong bệnh viện là gì? Hãy cùng LVN Group nghiên cứu qua nội dung trình bày dưới đây!

1. Lịch sử hình thành và phát triển nghề công tác xã hội trong bệnh viện

Công tác xã hội (CTXH) trong bệnh viện lần đầu tiên xuất hiện ở Anh vào cuối thế kỉ 19 (năm 1895) và sau đó xuất hiện ở Mỹ vào đầu thế kỷ 20 (năm 1905). Lúc đầu, chuyên viên xã hội trong bệnh viện chỉ có vai trò là “chuyên viên phát chẩn”, sau đó là phòng dịch vụ xã hội với nhiệm vụ gửi tới các dịch vụ trợ giúp cho người bệnh (vào năm 1905-1913). Dần dần, chuyên viên xã hội trong bệnh viện đã được chuyên nghiệp hóa và được gọi là chuyên viên xã hội y tế. Nhân viên xã hội y tế có 06 hoạt động chủ yếu: Quản lý trường hợp về mảng y – xã hội, ghi chép dữ liệu, giảng dạy về sức khỏe, theo dõi bệnh nhân, điều chỉnh mức phí và mở rộng dịch vụ y tế bằng cách chuyển người bệnh đến các nhà dưỡng bệnh, đơn vị phúc lợi xã hội hay các cơ sở y tế khác. Nghề CTXH trong bệnh viện có vai trò đặc biệt cần thiết trong việc tạo dựng mối quan hệ hài hòa giữa tinh thần và thể chất của người bệnh, người nhà người bệnh với chuyên viên y tế. Xem lại lịch sử phát triển nghề CTXH trong bệnh viện cho thấy sự tương đồng với quá trình hình thành và phát triển nghề CTXH trong bệnh viện ở Việt Nam.

Năm 2010 đánh dấu bước ra đời của ngành CTXH nước ta khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 32/2010/QĐ-TTg phê duyệt “Đề án phát triển nghề CTXH ở Việt Nam, giai đoạn 2010 – 2020” (gọi tắt là Đề án 32). Đề án tập trung vào việc phát triển nghề CTXH thông qua việc ban hành các văn bản pháp luật mở đường cho sự hình thành và phát triển ngành CTXH ở Việt Nam. Nói đến ngành CTXH trong bệnh viện, năm 2015 đánh dấu bước phát triển của ngành khi Bộ Y tế ban hành Thông tư số 43/2015/TT-BYT quy định về nhiệm vụ và cách thức tổ chức thực hiện nhiệm vụ CTXH của bệnh viện đã khẳng định được vai trò của nghề CTXH tại bệnh viện. Thông tư cũng đã quy định vai trò, nhiệm vụ của nhiên viên CTXH trong bệnh viện.

2. Nhiệm vụ của chuyên viên CTXH trong bệnh viện theo pháp luật Việt Nam

Nhiệm vụ của chuyên viên CTXH trong bệnh viện được thể hiện rất rõ nét và cụ thể trong Thông tư số 43, trong đó có đề cập đến một số nhiệm vụ như:

Hỗ trợ, tư vấn giải quyết các vấn đề về CTXH cho người bệnh và người nhà người bệnh trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh (sau đây gọi chung là người bệnh): đón tiếp, chỉ dẫn, gửi tới thông tin, giới thiệu về dịch vụ khám bệnh, chữa bệnh của bệnh viện cho người bệnh; nắm bắt thông tin về tình hình sức khỏe, hoàn cảnh khó khăn của người bệnh, xác định mức độ và có phương án hỗ trợ về tâm lý, xã hội và tổ chức thực hiện; hỗ trợ khẩn cấp các hoạt động CTXH cho người bệnh là nạn nhân của bạo hành, bạo lực gia đình, bạo lực giới, tai nạn, thảm họa; hỗ trợ về tâm lý, xã hội, tư vấn về pháp lý, giám định pháp y, pháp y tâm thần;  hỗ trợ, tư vấn cho người bệnh về quyền, lợi ích hợp pháp và nghĩa vụ của người bệnh, các chương trình, chính sách xã hội về bảo hiểm y tế, trợ cấp xã hội trong khám bệnh, chữa bệnh…

Thông tin, truyền thông và phổ biến, giáo dục pháp luật: Xây dựng kế hoạch truyền thông giáo dục sức khỏe cho người bệnh và tổ chức thực hiện kế hoạch sau khi được phê duyệt; cập nhật và tổ chức phổ biến các chính sách, pháp luật của Nhà nước có liên quan đến công tác khám bệnh, chữa bệnh, hoạt động của bệnh viện cho chuyên viên y tế, người bệnh và người nhà người bệnh;…

Vận động tiếp nhận tài trợ: Thực hiện hoạt động từ thiện và vận động, tiếp nhận tài trợ về kinh phí, vật chất để hỗ trợ người bệnh có hoàn cảnh khó khăn.

Mặt khác còn có một số hoạt động khác như hỗ trợ chuyên viên y tế; đào tạo, bồi dưỡng chuyên viên y tế, người công tác về CTXH; tổ chức đội ngũ cộng tác viên làm CTXH của bệnh viện; tổ chức các hoạt động từ thiện, CTXH của bệnh viện tại cộng đồng (nếu có).

Căn cứ quy mô giường bệnh, điều kiện về nhân lực, kinh phí và phạm vi hoạt động chuyên môn, giám đốc bệnh viện quyết định thành lập một trong các cách thức tổ chức thực hiện nhiệm vụ CTXH của bệnh viện: 1. Phòng CTXH thuộc bệnh viện; 2. Tổ CTXH thuộc Khoa khám bệnh hoặc Phòng điều dưỡng hoặc Phòng kế hoạch tổng hợp của bệnh viện.

3. Thực hiện nhiệm vụ công tác xã hội trên thực tiễn

Việc triển khai chính sách CTXH khá chậm trên thực tiễn: Mặc dù Đề án 32 đã được Thủ tướng ký ban hành từ năm 2010, tuy nhiên, đến năm 2015, Bộ Y tế mới ban hành Thông tư 43 để hướng dẫn nhiệm vụ và phát triển ngành CTXH. Đây được xem là một trong những nguyên nhân khiến ngành CTXH trong bệnh viện chậm phát triển về quy mô cũng như chất lương dịch vụ. Về tổ chức mạng lưới CTXH chỉ có một số bệnh viện tuyến trung ương đã triển khai hoạt động CTXH với sự tham gia của đội ngũ chuyên viên y tế kiêm nhiệm và tình nguyện viên nhằm hỗ trợ bác sĩ trong phân loại bệnh nhân, tư vấn, giới thiệu dịch vụ chuyển tiếp, hỗ trợ chăm sóc cho người bệnh…góp phần giảm bớt khó khăn trong quá trình tiếp cận và sử dụng dịch vụ khám chữa bệnh. Một số mô hình tổ chức của hoạt động CTXH trong bệnh viện và tại cộng đồng cũng đã được hình thành trong thực tiễn như: phòng CTXH, phòng Chăm sóc khách hàng, tổ Từ thiện xã hội…thuộc bệnh viện hay nhóm CTXH tham gia hỗ trợ người có HIV/AIDS, bệnh nhân tâm thần, giúp phục hồi chức năng tại xã/phường…Về chất lượng hoạt động, phần lớn hoạt động CTXH ở đa số bệnh viện tính đến nay vẫn chưa được tổ chức bài bản, chủ yếu mang tính tự phát dựa trên nhiệt huyết và kinh nghiệm của đội ngũ chuyên viên y tế. Đa số người làm CTXH chưa được đào tạo, bồi dưỡng về kiến thức, kỹ năng nên thiếu tính chuyên nghiệp, hiệu quả hoạt động chưa được như mong đợi. Đặc biệt mặc dù đã có hơn 55 trường đại học trên cả nước đào tạo ngành CTXH nhưng chỉ có trường Đại học Y tế công cộng là trường duy nhất đào tạo ngành CTXH trong bệnh viện.

Nhu cầu từ bệnh nhân nhiều nhưng bệnh viện không đủ sức đáp ứng: Nhu cầu về hỗ trợ CTXH trong bệnh viện rất lớn từ bệnh nhân và người nhà bệnh nhân, đặc biệt từ bệnh nhân là người khuyết tật (chiếm 6,4% dân số Việt Nam), người cao tuổi, người nhiễm HIV/AIDS… để được hỗ trợ chăm sóc điều trị cả về thể chất, tinh thần, tâm lý. Tuy nhiên, việc đáp ứng của bệnh viện vẫn chưa đủ do thiếu chuyên viên CTXH  hoặc chuyên viên CTXH chưa đủ trình độ chuyên môn để hỗ trợ, lập kế hoạch giúp đỡ bệnh nhân chăm sóc, phục hồi sức khỏe. Trong khi yêu cầu nhân lực làm CTXH tối thiểu chiếm từ 1-2% tổng số nhân lực của bệnh viện và được đào tạo bài bản.

Nhiều bệnh viện tập trung phát triển nhiệm vụ vận động tiếp nhận tài trợ thay vì các nhiệm vụ khác. Nhiệm vụ cần thiết nhất của chuyên viên CTXH trong bệnh viện là hỗ trợ, tư vấn giải quyết các vấn đề về CTXH cho người bệnh và người nhà người bệnh trong quá trình khám bệnh, chữa bệnh. Tuy nhiên, nhiều bệnh viện hiện nay lại đang tập trung nhiều về việc vận động quyên góp, từ thiện từ phía cộng đồng, đặc biệt là ở các tỉnh phía Nam có duy trì hoạt động mang tính từ thiện để trợ giúp bệnh nhân song vẫn chỉ là những việc làm tự phát. Trong khi đó tại hầu hết các bệnh viện tuyến trên thường xuyên trong tình trạng quá tải, chuyên viên y tế không có đủ thời gian và khả năng để giải quyết nhiều nhu cầu bức xúc của người bệnh như gửi tới thông tin về giá cả, chất lượng, địa điểm, tư vấn phác đồ điều trị, cách phòng ngừa, trấn an tinh thần người bệnh… Do đó, hiện đang có nhiều vấn đề nảy sinh tại các bệnh viện như “cò bệnh viện”, sự thiếu hụt thông tin khi tiếp cận dịch vụ khám chữa bệnh, sự căng thẳng trong mối quan hệ giữa người bệnh và thầy thuốc. Một trong những nguyên nhân là thiếu vai trò cần thiết của CTXH trong một số bệnh viện.

Trên đây là Nhiệm vụ cụ thể của các chuyên viên công tác xã hội trong bệnh viện mà LVN Group muốn giới thiệu đến quý bạn đọc. Hi vọng nội dung trình bày sẽ hỗ trợ và giúp ích cho quý bạn đọc về vấn đề này!