Thực hiện dân chủ ở cơ sở là phương thức phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, để công dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được thông tin, thể hiện ý chí, nguyện vọng, chính kiến của mình thông qua việc thảo luận, tham gia ý kiến, quyết định và kiểm tra, giám sát các vấn đề ở cơ sở theo hướng dẫn của Hiến pháp và pháp luật. Vậy Quy chế dân chủ ở cơ sở của Đảng là gì? Hãy cùng LVN Group nghiên cứu nội dung trình bày dưới đây.
Thực hiện dân chủ cơ sở là gì?
Theo khoản 2 Điều 2 Luật Thực hiện dân chủ cơ sở 2023, thực hiện dân chủ ở cơ sở là phương thức phát huy quyền làm chủ của Nhân dân, để công dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được thông tin, thể hiện ý chí, nguyện vọng, chính kiến của mình thông qua việc thảo luận, tham gia ý kiến, quyết định và kiểm tra, giám sát các vấn đề ở cơ sở theo hướng dẫn của Hiến pháp và pháp luật.
Phạm vi thực hiện dân chủ ở cơ sở
Căn cứ tại Điều 4 Luật Thực hiện dân chủ cơ sở 2023, phạm vi thực hiện dân chủ ở cơ sở được quy định như sau:
– Mọi công dân thực hiện dân chủ tại xã, phường, thị trấn, tại thôn, tổ dân phố nơi mình cư trú.
– Công dân là cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thực hiện dân chủ tại đơn vị, đơn vị nơi mình công tác. Trường hợp đơn vị, đơn vị có đơn vị trực thuộc thì việc thực hiện dân chủ tại đơn vị trực thuộc của đơn vị, đơn vị do người đứng đầu đơn vị, đơn vị quyết định.
– Công dân là người lao động thực hiện dân chủ tại tổ chức có sử dụng lao động nơi mình có giao kết hợp đồng lao động. Trường hợp tổ chức có sử dụng lao động có đơn vị trực thuộc thì việc thực hiện dân chủ tại đơn vị trực thuộc thực hiện theo hướng dẫn tại điều lệ, nội quy, quy định, quy chế của tổ chức có sử dụng lao động và pháp luật có liên quan.
Nguyên tắc thực hiện dân chủ ở cơ sở
Việc thực hiện dân chủ ở cơ sở được dựa trên các nguyên tắc được quy định tại Điều 3 Luật Thực hiện dân chủ cơ sở 2023, cụ thể như sau:
– Bảo đảm quyền của công dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được biết, tham gia ý kiến, quyết định và kiểm tra, giám sát việc thực hiện dân chủ ở cơ sở.
– Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng, quản lý của Nhà nước, vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức chính trị – xã hội trong thực hiện dân chủ ở cơ sở.
– Thực hiện dân chủ ở cơ sở trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật; bảo đảm trật tự, kỷ cương, không cản trở hoạt động bình thường của chính quyền địa phương cấp xã, đơn vị, đơn vị, tổ chức có sử dụng lao động.
– Bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
– Bảo đảm công khai, minh bạch, tăng cường trách nhiệm giải trình trong quá trình thực hiện dân chủ ở cơ sở.
– Tôn trọng ý kiến đóng góp của Nhân dân, kịp thời giải quyết kiến nghị, phản ánh của Nhân dân.
Quyền và nghĩa vụ của công dân trong thực hiện dân chủ ở cơ sở
Quyền của công dân trong thực hiện dân chủ ở cơ sở
Công dân có các quyền được quy định tại Điều 5 Luật Thực hiện dân chủ cơ sở 2023 trong thực hiện dân chủ ở cơ sở, cụ thể như sau:
– Được công khai thông tin và yêu cầu gửi tới thông tin trọn vẹn, chính xác, kịp thời theo hướng dẫn của pháp luật.
– Đề xuất sáng kiến, tham gia ý kiến, bàn và quyết định đối với các nội dung thực hiện dân chủ ở cơ sở theo hướng dẫn Luật Thực hiện dân chủ cơ sở 2023 và quy định khác của pháp luật có liên quan.
– Kiểm tra, giám sát, kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo, khởi kiện đối với các quyết định, hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở theo hướng dẫn của pháp luật.
– Được công nhận, tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp trong thực hiện dân chủ ở cơ sở theo hướng dẫn của pháp luật.
Nghĩa vụ của công dân trong thực hiện dân chủ ở cơ sở
Căn cứ tại Điều 6 Luật Thực hiện dân chủ cơ sở 2023, nghĩa vụ của công dân trong thực hiện dân chủ ở cơ sở được quy định như sau:
– Tuân thủ quy định của pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở.
– Tham gia ý kiến về các nội dung được đưa ra lấy ý kiến ở cơ sở theo hướng dẫn Luật Thực hiện dân chủ cơ sở 2023 và quy định khác của pháp luật có liên quan.
– Chấp hành quyết định của cộng đồng dân cư, chính quyền địa phương, đơn vị, đơn vị, tổ chức có sử dụng lao động.
– Kịp thời kiến nghị, phản ánh, tố cáo đến đơn vị có thẩm quyền khi phát hiện hành vi vi phạm pháp luật về thực hiện dân chủ ở cơ sở.
– Tôn trọng và bảo đảm trật tự, an toàn xã hội, lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
Các hành vi bị nghiêm cấm trong thực hiện dân chủ ở cơ sở
Theo Điều 9 Luật Thực hiện dân chủ cơ sở 2023, khi thực hiện dân chủ ở cơ sở, công dân bị nghiêm cấm các hành vi sau đây:
– Gây khó khăn, phiền hà hoặc cản trở, đe dọa công dân thực hiện dân chủ ở cơ sở.
– Bao che, cản trở, trù dập hoặc thiếu trách nhiệm trong việc giải quyết kiến nghị, khiếu nại, tố cáo; tiết lộ thông tin về người tố cáo, người gửi tới thông tin về hành vi vi phạm có liên quan đến việc thực hiện dân chủ ở cơ sở.
(Phát triển và luật hóa dựa trên cơ sở Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn 2007)
– Lợi dụng việc thực hiện dân chủ ở cơ sở để thực hiện hành vi xâm phạm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội, xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền, lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân.
(Luật hóa dựa trên cơ sở Pháp lệnh Thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn 2007)
– Lợi dụng việc thực hiện dân chủ ở cơ sở để xuyên tạc, vu khống, gây mâu thuẫn, kích động bạo lực, phân biệt vùng, miền, giới tính, tôn giáo, dân tộc, gây tổn hại cho cá nhân, đơn vị, đơn vị, tổ chức.
– Giả mạo giấy tờ, gian lận hoặc dùng thủ đoạn khác để làm sai lệch kết quả bàn, quyết định, tham gia ý kiến của công dân.
Quy chế dân chủ ở cơ sở của Đảng
Bên cạnh việc tiếp tục cửa hàng triệt, nâng cao nhận thức, trách nhiệm của các cấp ủy, tổ chức đảng trong hệ thống chính trị, nhất là người đứng đầu các cấp, cấp ủy, chính quyền, hệ thống chính trị, cán bộ, đảng viên ở cơ sở trong thực hiện Kết luận số 120-KL/TW, các văn bản có liên quan gắn với việc triển khai thực hiện Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XIII của Đảng, Ban Dân vận Trung ương nêu rõ, các cấp ủy, tổ chức đảng tập trung lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện có hiệu quả một số nhiệm vụ trọng tâm gồm:
Một là, tăng cường công tác lãnh đạo, chỉ đạo xây dựng kế hoạch cụ thể thực hiện Kết luận số 120-KL/TW giai đoạn 2021-2025 gắn với các nội dung liên quan đến quyền làm chủ của nhân dân, quy chế dân chủ ở cơ sở trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII phù hợp với đặc điểm, yêu cầu ở từng địa phương, đơn vị.
Hai là, tổ chức thực hiện có hiệu quả các văn bản pháp luật về thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, nhất là Pháp lệnh số 34/2007/PL-UBTVQH11 ngày 20/4/2007 về thực hiện dân chủ ở xã, phường, thị trấn; Nghị định số 04/2015/NĐ-CP ngày 09/01/2015 của Chính phủ về việc thực hiện dân chủ trong hoạt động của đơn vị hành chính nhà nước và đơn vị sự nghiệp công lập; nội dung về thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở tại nơi công tác trong Nghị định số 145/2000/NĐ-CP ngày 14/12/2020 của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Bộ luật Lao động và các văn bản pháp luật có liên quan đến quyền làm chủ của nhân dân (Luật Tiếp cận thông tin, Luật Tiếp công dân, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo…).
Đồng thời, kiến nghị sửa đổi, bổ sung, ban hành mới các văn bản pháp luật nhằm tiếp tục cụ thể hóa, tạo khuôn khổ pháp lý trọn vẹn, đồng bộ, có tính khả thi về thực hành dân chủ ở cơ sở, góp phần thể chế hóa cơ chế “Đảng lãnh đạo, Nhà nước quản lý, Nhân dân làm chủ” và phương châm “Dân biết, dân bàn, dân làn, dân kiểm tra, dân giảm sát, dân thụ hưởng” theo Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XII của Đảng.
Ba là, nêu cao tinh thần gương mẫu của người đứng đầu, cán bộ lãnh đạo, quản lý, cán bộ, đảng viên trong thực hành dân chủ. Nghiêm túc thực hiện các quy định của Đảng, Nhà nước về tiếp dân; tăng cường tiếp xúc, đối thoại và giải quyết kịp thời những phản ánh, kiến nghị hợp pháp, chính đáng của nhân dân; có kế hoạch giải quyết dứt điểm đơn thư khiếu nại, tố cáo của công dân, quan tâm xử lý những vụ việc đông người, phức tạp, gây bức xúc trong nhân dân.
Bốn là, phát huy vai trò nòng cốt của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, các tổ chức chính trị – xã hội trong thực hiện quyền làm chủ của nhân dân, đẩy mạnh hoạt động giám sát, phản biện xã hội, nhất là những vấn đề liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của người dân; tạo điều kiện để hội viên, đoàn viên và nhân dân phát huy quyền làm chủ, nâng cao năng lực làm chủ, tham gia xây dựng Đảng, chính quyền, hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức; Nâng cao chất lượng, hiệu quả, tăng cường sự tham gia có hiệu quả của người dân trong các hoạt động tự quản cộng đồng (Ban Thanh tra nhân dân, Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng, Tổ Hòa giải cơ sở…).
Năm là, gắn việc thực hiện cơ chế dân chủ trực tiếp với dân chủ uỷ quyền, bảo đảm công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình; động viên các tầng lớp nhân dân nêu cao tinh thần trách nhiệm, quyền và nghĩa vụ công dân, tích cực tham gia bầu cử đại biểu Quốc hội khóa XV và đại biểu Hội đồng nhân dân các cấp nhiệm kỳ 2021-2026; Thực hiện tốt hoạt động tiếp xúc cử tri, tổng hợp, phản ánh tâm tư, nguyện vọng, kiến nghị của cử tri gửi tới kỳ họp Quốc hội, Hội đồng nhân dân các cấp và giám sát việc giải quyết các kiến nghị của cử tri.
Sáu là, quan tâm khắc phục những hạn chế, yếu kém trong thực hiện Kết luận số 120-KL/TW về “Tiếp tục đẩy mạnh, nâng cao chất lượng, hiệu quả việc xây dựng và thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở”; Kiên quyết phê phán, đấu tranh với những biểu hiện quan liêu, nhũng nhiễu, cửa quyền, dân chủ cách thức, tách rời dân chủ với kỷ cương, pháp luật, đạo đức xã hội; Xử lý kịp thời, nghiêm minh những hành vi lợi dụng dân chủ hoặc vi phạm quyền làm chủ của nhân dân.
Bên cạnh các nội dung nêu trên, các cấp ủy, tổ chức đảng tăng cường công tác kiểm tra, giám sát việc thực hiện các quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về quy chế dân chủ ở cơ sở; Xây dựng kế hoạch kiểm tra kết quả 5 năm thực hiện Kết luận số 120-KL/TW, đánh giá những mặt được, hạn chế, nguyên nhân, bài học kinh nghiệm, đề xuất nhiệm vụ, giải pháp để tiếp tục thực hiện có hiệu quả quy chế dân chủ ở cơ sở và tổ chức hội nghị sơ kết, ban hành văn bản tiếp tục thực hiện có hiệu quả Kết luận số 120-KL/TW.
Đồng thời, phối hợp chặt chẽ giữa Ban Dân vận và Ban Chỉ đạo thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở, kiện toàn Ban Chỉ đạo thực hiện quy chế dân chủ các cấp; đổi mới, nâng cao chất lượng hoạt động gắn với phát huy trách nhiệm của từng thành viên phù hợp với nhiệm vụ chính trị được phân công; Quan tâm xây dựng mô hình, điển hình thực hiện quy chế dân chủ ở cơ sở trong các loại hình, kịp thời biểu dương, khen thưởng và nhân rộng các điển hình tiêu biểu.
Trên đây, LVN Group đã giúp bạn nghiên cứu về quy chế dân chủ của Đảng. Trong quá trình nghiên cứu, nếu có câu hỏi câu hỏi xin vui lòng liên hệ website của Công ty Luật LVN Group để được trả lời !.