Trách nhiệm pháp lý quốc tế được hiểu là việc khôi phục lại trật tự pháp lý quốc tế thông qua việc áp dụng những hạn chế nhất định về vật chất hoặc phi vật chất đối với quốc gia có hành vi vi phạm luật quốc tế hoặc xâm phạm đến quyền của quốc gia khác, kể cả quyền của quốc gia bị tổn hại áp dụng những hạn chế này với mục đích đảm bảo sự tuân thủ các quy phạm Luật quốc tế. Trách nhiệm pháp lý quốc tế được thể hiện trong các loại và cách thức xác định. Vậy Trách nhiệm pháp lý quốc tế gồm những loại nào? Hãy cùng Luật LVN Group nghiên cứu thông qua nội dung trình bày dưới đây.
1. Trách nhiệm pháp lý quốc tế là gì?
Trách nhiệm pháp lý quốc tế được hiểu là việc khôi phục lại trật tự pháp lý quốc tế thông qua việc áp dụng những hạn chế nhất định về vật chất hoặc phi vật chất đối với quốc gia có hành vi vi phạm luật quốc tế hoặc xâm phạm đến quyền của quốc gia khác, kể cả quyền của quốc gia bị tổn hại áp dụng những hạn chế này với mục đích đảm bảo sự tuân thủ các quy phạm Luật quốc tế.
Cơ sở truy cứu trách nhiệm pháp lý quốc tế là sự vi phạm các cam kết quốc tế đã được định chế bằng các quy phạm của Luật quốc tế và sự hiện diện của các yếu tố cấu thành vi phạm pháp luật, bao gồm: hành vi, chủ thể, khách thể, tổn hại và quan hệ nhân – quả giữa hành vi trái luật gây nguy hiểm cho xã hội và hậu quả của hành vi đó.
2. Trách nhiệm phi vật chất
Một là, trừng phạt (sanction) là biện pháp tiêu cực được áp dụng đối với quốc gia (có thể đối với cả tổ chức quốc tế) vi phạm các cam kết quốc tế, tuy nhiên biện pháp và loại trừng phạt phụ thuộc vào mức độ hành vi nguy hiểm cho xã hội và tổng thể tổn hại đã gây ra. Ví dụ, đối với quốc gia xâm lược có thể áp dụng các biện pháp như: hạn chế tạm thời chủ quyền quốc gia; chiểm đóng một phần lãnh thổ; chiếm đóng sau chiến tranh; phi quân sự hóa toàn phần hoặc từng phần lãnh thổ; cấm không được trang bị
loại vũ khí nào đó; bao vây kinh tế; tạm đình chỉ các quan hệ ngoại giao, kinh tế, giao thông vận tải hoặc các quan hệ khác.
Hai là, đáp trả thiếu thân thiện (retorsion), là hành vi trừng phạt được một quốc gia này thực thi nhằm chống lại một quốc gia khác với mục đích nhằm phục hồi quyền đã bị vi phạm. Hành vi này thể hiện dưới các cách thức: triệu hồi đại sứ về nước; trục xuất người có hàm, cấp ngoại giao tương tự giữa hai quốc gia; hoặc cấm nhập cảnh. Ví dụ, năm 1995, Litva đã triệu hồi đại sứ từ Latvia để phản đối một thỏa thuận
thăm dò các giếng dầu đã được ký kết giữa Latvia với một số công ty phương Tây. Theo quan điểm của Litva, lãnh thổ mà trên đó sẽ tiến hành công việc thăm dò là đang có tranh chấp và dự định kế hoạch khai thác có thể gây tổn hại đến chủ quyền và các lợi ích của Litva.
Ba là, trả đũa (reprecalia) là hành vi của một quốc gia đối với quốc gia có hành vi trái luật, nhằm mục đích khôi phục các quyền đã bị vi phạm, tổn hại cần khôi phục phải tương đương với tổn hại đã gây ra. Các hành vi trả đũa có thể bao gồm: cắt các quan hệ ngoại giao; cấm xuất khẩu các loại hàng hoá và các dịch vụ từ lãnh thổ của quốc gia vi phạm.
Bốn là, sự hài lòng (satisfaction) là tạo điều kiện cho quốc gia vi phạm các cam kết quốc tế làm thỏa mãn cho quốc gia bị tổn hại về danh dự và nhân phẩm, làm hài lòng quốc gia bị hại có thể bằng các cách thức: có lời xin lỗi chính thức; thể hiện sự hối tiếc, thương xót hay đồng cảm với việc đã xảy ra; bảo đảm rằng những hành vi như vậy sẽ không xảy ra trong tương lai.
3. Trách nhiệm vật chất
Một là, đền bù (reparation) là việc bồi thường tổn hại vật chất được thể hiện bằng tiền, hàng hoá hoặc các dịch vụ. Tổng số tổn hại cần đền bù, theo nguyên tắc, thường ít hơn nhiều so với tổn hại thực tiễn gây ra bởi chiến tranh.
Hai là, phục hồi (restitution) là việc xây dựng lại tình trạng đã tồn tại trước khi bị hành vi vi phạm pháp luật xâm hại. Một trong các cách thức phục hồi là trả lại hiện vật tài sản đã bị quốc gia tham chiến tịch thu trái phép từ lãnh thổ của quốc gia đối địch. Đối tượng phục hồi có thể là tài sản bị tịch thu bất hợp pháp trong thời bình hoặc việc huỷ bỏ một văn bản pháp luật bất kỳ nào đó. Trong thực tiễn tư pháp đã phổ biến thuật ngữ “phục hồi pháp luật”, tức là làm thay đổi tình huống pháp lý, ví dụ: rà soát, bãi bỏ hoặc sửa đổi điều khoản của luật đã được thông qua vi phạm các quy phạm Luật quốc tế; xem xét lại các phán quyết tư pháp trái luật đã được thông qua đối với người hoặc tài sản.
Trong một số trường hợp có thể áp dụng hai cách thức phục hồi là vật chất và pháp lý. Ví dụ, năm 1993, Viện thường trực của Tòa án trọng tài LHQ đã phán quyết rằng Tiệp Khắc có trách nhiệm phục hồi lại bất động sản như tình trạng ban đầu cho Trường Đại học Tổng hợp của Hungary theo yêu cầu của Trường này mà không cần một sự thương lượng nào khác.
Ba là, sự thay thế (substitution) là một dạng biến thể của hinh thức phục hồi tổn hại, là sự thay thế tài sản bị phá hủy hoặc bị làm hư hỏng trái Luật quốc tế.
Bốn là, bù lại (compensation) là một dạng trách nhiệm vật chất quy định cho quốc gia gây ra tổn hại mà không thể đền bù bằng sự phục hồi, tổn hại này thường có liên quan đến các quan hệ tài chính, bao gồm cả việc bị mất lợi ích do bỏ lỡ cơ hội. Đây là loại cách thức trách nhiệm tương đối phổ biến. Bù lại, theo thông lệ, được dự định thanh toán bằng một khoản tiền.
Trên đây là toàn bộ nội dung trả lời của Luật LVN Group về Trách nhiệm pháp lý quốc tế gồm những loại nào? Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho quý bạn đọc. Trong quá trình nghiên cứu, nếu quý bạn đọc còn có câu hỏi, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua website hoặc Hotline để được hỗ trợ trả lời.