Với tư cách là đạo luật có hiệu lực pháp lý tối cao của mỗi quốc gia, hiến pháp ngày càng có vị trí vai trò cần thiết trong việc điều chỉnh đời sống chính trị của mỗi quốc gia. Theo từng thời kỳ vai trò của hiến pháp luôn có sự thay đổi. Nhưng cho dù có thay đổi thế nào đi chăng nữa thì Hiến pháp vẫn phải giữ lại chức năng cổ điển vốn có của mình là giới hạn quyền lực nhà nước. Vậy Vai trò của ngành Luật Hiến pháp trong xã hội là thế nào? Mời bạn đọc cùng nghiên cứu với Luật LVN Group ở nội dung trình bày này !!
1. Luật Hiến pháp là gì?
Căn cứ Điều 119 Hiến pháp 2013 quy định về hiến pháp như sau:
– Hiến pháp là luật cơ bản của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, có hiệu lực pháp lý cao nhất.
Mọi văn bản pháp luật khác phải phù hợp với Hiến pháp.
Mọi hành vi vi phạm Hiến pháp đều bị xử lý.
– Quốc hội, các đơn vị của Quốc hội, Chủ tịch nước, Chính phủ, Tòa án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân, các đơn vị khác của Nhà nước và toàn thể Nhân dân có trách nhiệm bảo vệ Hiến pháp.
Cơ chế bảo vệ Hiến pháp do luật định.
Vì vậy, Hiến pháp là đạo luật gốc do Quốc hội ban hành có giá trị pháp lý cao nhất trong hệ thống pháp luật Việt Nam, quy định những vấn đề cơ bản nhất về chủ quyền quốc gia, chế độ chính trị, chính sách kinh tế, xã hội; quyền và nghĩa vụ cơ bản của công dân; tổ chức và hoạt động của các đơn vị nhà nước.
Luật Hiến pháp là một ngành luật gồm tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh những quan hệ cơ bản về tổ chức quyền lực Nhà nước, về chế độ chính trị, kinh tế, văn hóa – xã hội, chế độ bầu cử, quyền và nghĩa vụ của công dân, về quốc tịch….
Đây là ngành luật chủ đạo, cơ bản nhất trong hệ thống pháp luật của một quốc gia, Luật hiến pháp là một ngành luật liên quan tới vai trò và quyền lực của các định chế nhà nước và liên quan tới mối quan hệ giữa công dân và nhà nước
Luật hiến pháp điều chỉnh các quan hệ cơ bản, cần thiết nhất trong các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa-xã hội, địa vị pháp lý của con người và công dân và đặc biệt là tổ chức, hoạt động của Bộ máy Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Ngành luật hiến pháp là ngành luật chủ đạo của hệ thống pháp luật. Trong khoa học pháp lý, Luật hiến pháp là bộ môn khoa học cần thiết. Kiến thức về Luật hiến pháp là nền tảng để nghiên cứu nhiều bộ môn khoa học pháp lý khác.
Xem thêm: Phân tích phương pháp điều chỉnh của Luật Hiến pháp?
2. Vai trò của ngành Luật Hiến pháp trong xã hội
2.1. Vai trò của Hiến pháp đối với quốc gia
Hiến pháp là một bản khế ước xã hội đề cao sự thỏa hiệp, góp phần nền tảng tạo lập một thể chế chính trị dân chủ và một Nhà nước minh bạch, quản lí xã hội hiệu quả, bảo vệ tốt các quyền lợi của người dân. Từ đó, tạo cơ sở phát triển bền vững cho một quốc gia. Hiến pháp quy định cơ cấu tổ chức Nhà nước nói chung và bộ máy nhà nước nói riêng, xác định thẩm quyền của các đơn vị nhà nước trung ương và nguyên tắc hoạt động cơ bản của chúng, xác định mối quan hệ giữa nhà nước và các tổ chức chính trị, tổ chức xã hội vs nhân dân, quy định về kinh tế, xã hội… Hiến pháp còn đóng vai trò trong việc giáo dục công dân, nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật, và tôn trọng các quy tắc chung của xã hội, pháp luật. được coi là khuôn mẫu để xây dựng nhà nước pháp quyền.Trên cơ sở đó tạo ra sự phát triển bền vững cho một quốc gia; điều này có vai trò rất cần thiết và quyết định to lớn đến sự thịnh vượng của quốc gia.
2.2. Vai trò của nhà nước đối với người dân
Luật Hiến pháp Góp phần tạo lập một nền dân chủ thực sự; người dân được tự do thực hiện các quyền của mình và tham gia vào các hoạt động văn hóa, chính trị, kinh tế, xã hội.
Trong hiến pháp có ghi nhận trọn vẹn những quyền con người, quyền của công dân phù hợp với các chuẩn mực chung của cộng đồng quốc tế, cũng như các cơ chế cho phép mọi người dân có thể sử dụng để bảo vệ các quyền của mình khi bị vi phạm. Đây chính là công cụ pháp lí đầu tiên và rất cần thiết để bảo vệ quyền con người, bảo vệ quyền công dân.
Trên cơ sở các quy định của hiến pháp sẽ tạo ra sự ổn định và phát triển của một đất nước thông qua đó giúp người dân thoát khỏi sự đói nghèo.
Từ đó thấy được rằng hiến pháp không chỉ có vai trò quan trong đối với một quốc gia mà còn có vai trò cần thiết đối với mỗi công dân.
Ở mỗi giai đoạn phát triển khác nhau hiến pháp còn là văn bản, là phương tiện pháp lý để thực hiện tư tưởng, chủ trương, chính sách của đảng cộng sản Việt Nam dưới cách thức là những quy phạm pháp luật.
Ngành Luật Hiến pháp có vai trò hết sức cần thiết trong đời sống xã hội và ý nghĩa thực tiễn của nó là rất lớn, thể hiện qua một số khía cạnh sau:
Thứ nhất, ngành Luật Hiến pháp được sinh ra để kiềm chế quyền lực, tạo khuôn khố cho hoạt động của các đơn vị công quyền từ cấp cao nhất tới cấp thấp nhất trong bộ máy nhà nước.Luật Hiến pháp hiện đại có nhiệm vụ kiềm chế sự tha hoá đó của quyền lực bằng việc đặt ra các “chuẩn mực” mà việc thực hiện quyền lực nhà nước, cho dù bởi bất kì chủ thể nào cũng phải tuân thủ.
Thứ hai, ngành Luật Hiến pháp bảo vệ các quyền cơ bản của người dân trước sự xâm phạm từ phía đơn vị công quyền và xã hội. ngành Luật Hiến pháp xác lập phạm vi các quyền cơ bản mà người dân được hưởng, ví dụ quyền tự do kinh doanh, tự do ngôn luận, tự do đi lại, có luật sư bào chữa V.V.. Tương ứng với các quyền đó, ngành Luật Hiến pháp ấn định cho nhà nước nói chung và tất cả các đơn vị trong bộ máy nhà nước nói riêng nghĩa vụ tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm. Mỗi đơn vị nhà nước từ trung ương đến địa phương đều phải thực hiện nghĩa vụ này một cách phù họp với chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn của mình. Ngành Luật Hiến pháp cũng thiết lập các nguyên tắc làm tiêu chí cho việc thực hiện nghĩa vụ tôn trọng, bảo vệ và bảo đảm quyền cơ bản mà nếu vi phạm thì đơn vị nhà nước sẽ bị coi là vi hiến.
Có thể nói, ngành Luật Hiến pháp vừa là ngành luật của những người cai trị, vừa là ngành luật của những người mong mỏi bộ máy nhà nước phải hoạt động một cách đúng đắn, thực sự phục vụ nhân dân và phục vụ xã hội.
3. Vị trí của ngành Luật Hiến pháp trong hệ thống pháp luật Việt Nam
Ngành Luật Hiến pháp không chỉ là một ngành luật độc lập mà còn có vị trí là ngành luật chủ đạo của toàn hệ thống. Vị trí chủ đạo cũng là nội dung của mối quan hệ giữa ngành Luật Hiến pháp với các ngành luật khác trong hệ thống pháp luật Việt Nam. Hiểu một cách đơn giản, vị trí chủ đạo có nghĩa là ngành Luật Hiến pháp thiết lập “con đường”, bảo đảm “hướng đi” cho sự hình thành và phát triển của hệ thống pháp luật Việt Nam. Nói cách khác, ngành Luật Hiến pháp, bằng nội dưng của các QPPL và các chế định của mình, vừa đóng vai trò tạo lập nền tảng, vừa dẫn dắt sự phát triển của hệ thống pháp luật Việt Nam cũng như các ngành luật khác trong hệ thống.
Hiến pháp là đạo luật có hiệu lực pháp lý tối cao:
Trong hệ thống pháp luật của một quốc gia, Hiến pháp là đạo luật có hiệu lực pháp lý cao nhất. Khi đó, tinh thần chung được khái quát và thể hiện trong tư tưởng quản lý, điều hành và tổ chức đất nước. Do đó tất cả các văn bản pháp luật khác trong quốc gia đó phải phù hợp, không được trái với Hiến pháp.
Vị trí tối cao của Hiến pháp là do nó phản ánh sâu sắc nhất chủ quyền của nhân dân. Nhân dân có quyền làm chủ, các lợi ích phải được tìm kiếm cho nhân dân trước tiên. Và về nguyên tắc pháp luật phải do nhân dân thông qua (qua hội nghị lập hiến, quốc hội lập hiến hoặc trưng cầu dân ý). Khi đó, quyền làm chủ, được đảm bảo các quyền lợi được xem là phù hợp trong nhu cầu của nhân dân.
Trên đây là những nội dung thông tin liên quan đến chủ đề Vai trò của ngành Luật Hiến pháp trong xã hội mà Luật LVN Group đã tổng hợp và phân tích để đưa đến thông tin cho quý bạn đọc. Mọi câu hỏi liên quan đến nội dung nội dung trình bày hoặc các dịch vụ pháp lý của chúng tôi bạn vui lòng liên hệ trực tiếp tới tổng đài tư vấn theo thông tin phía dưới để được kịp thời hỗ trợ.