Nhượng quyền kinh doanh là gì? Một số mô hình nhượng quyền kinh doanh? Những điều cần biết về nhượng quyền kinh doanh? Ưu điểm và nhược điểm khi nhượng quyền kinh doanh? Nhưng lưu ý khi muốn mua nhượng quyền?
Hiện nay, khi nền kinh tế phát triển thì việc kinh doanh đã không còn là vấn đề xa lạ với chúng ta. Tuy nhiên, vì mục đích kinh doanh mà nhiều cá nhân, tổ chức đã có ý định xây dựng thương hiệu và sau đó tiến hành nhượng quyền kinh doanh cho những cá nhân hay tổ chức khác. Đây được xem là một hoạt động kinh doanh khá phổ biến để mở rộng thương hiệu của mình. Vậy, nhượng quyền kinh doanh là gì? Những điều cần thiết về nhượng quyền kinh doanh?
1. Nhượng quyền kinh doanh là gì?
Nhượng quyền kinh doanh là một cụm từ mà hiện nay pháp luât nước ta không có một văn bản nào để giải thích về khái niệm này. Có nhiều nguồn đưa ra những giải thích khác nhau cho khái niệm này. Có nhiều cách hiểu về nhượng quyền kinh doanh hay nhượng quyền thương mại. Nhượng quyền được hiểu ngắn gọn nhất đó là đem tài sản sở hữu trí tuệ của doanh nghiệp đi bán cho người ngoài trong 1 khoản thời gian nhất định hoặc vô hạn để thu 1 khoản phí nhất định hoặc phí thỏa thuận.
Theo đó, từ nhiều quan điểm mà chuyên gia tổng hợp được thì nhượng quyền kinh doanh là hoạt động thương mại, theo đó bên nhượng quyền cho phép và yêu cầu bên nhận quyền tự mình tiến hành việc mua bán hàng hoá, cung ứng dịch vụ theo các điều kiện nhất định.
Bản chất của nó có thể hiểu đơn giản là một giao dịch mà trong đó bên nhượng cho phép bên mua (một cá nhân, tổ chức nào đó) kinh doanh sản phẩm, mô hình, cách thức kinh doanh dựa trên cách thức và phương pháp kinh doanh đã có trên thị trường từ trước của mình.
Việc tạo dựng mà phát triển một thương hiệu mới trên thị trường sẽ làm tốn khá nhiều thời gian, công sức và tiền của để gây dựng một thương hiệu có chỗ đứng, được nhiều người biết tới. Chính vì thế, một cách thức rất được nhiều người lựa chọn đó là nhượng quyền kinh doanh từ những thương hiệu đã có sẵn.
Một số cách thức nhượng quyền kinh doanh:
– Nhượng quyền lĩnh vực Giáo dục: Language Link, Global Art, Kumon, Popodoo, Eye Level…
– Nhượng quyền nhà hàng: King BBQ, Kichi Kichi, Sườn cây…
– Nhượng quyền trà sữa:Ding Tea, TooCha, Koi Thé…
– Nhượng quyền cà phê: The Coffee Bean And TeaLeft, Highlands Coffee, Starbucks…
– Nhượng quyền thức ăn nhanh: Lotteria, McDonald’s, Burger King…
– Nhượng quyền bánh mì: Tous Les Jours, Kinh Đô, Dunkin’ Donuts…
– Nhượng quyền giặt là: Mr Jeff, CleanPro, OneBigWash…
-Nhượng quyền bán lẻ: GS25, MiniStop, Circle K…
2. Những điều cần biết về nhượng quyền kinh doanh:
Thứ nhất, điều kiện:
– Đối với bên nhượng quyền thương mại:
Hệ thống kinh doanh dự định dùng để nhượng quyền đã được hoạt động ít nhất 01 năm.
Trường hợp thương nhân Việt Nam là Bên nhận quyền sơ cấp từ Bên nhượng quyền nước ngoài, thương nhân Việt Nam đó phải kinh doanh theo phương thức nhượng quyền thương mại ít nhất 01 năm ở Việt Nam trước khi tiến hành cấp lại quyền thương mại.
Đã đăng ký và được chấp thuận đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại với Bộ Công Thương trong trường hợp nhượng quyền thương mại từ nước ngoài vào Việt Nam, bao gồm cả hoạt động nhượng quyền thương mại từ Khu chế xuất, Khu phi thuế quan hoặc các khu vực hải quan riêng theo hướng dẫn của pháp luật Việt Nam vào lãnh thổ Việt Nam.
Hàng hoá, dịch vụ kinh doanh thuộc đối tượng của quyền thương mại không vi phạm quy định sau:
Hàng hoá, dịch vụ được phép kinh doanh nhượng quyền thương mại là hàng hoá, dịch vụ không thuộc Danh mục hàng hoá, dịch vụ cấm kinh doanh.
Trường hợp hàng hoá, dịch vụ thuộc Danh mục hàng hoá, dịch vụ hạn chế kinh doanh, Danh mục hàng hoá, dịch vụ kinh doanh có điều kiện, doanh nghiệp chỉ được kinh doanh sau khi được đơn vị quản lý ngành cấp Giấy phép kinh doanh, giấy tờ có giá trị tương đương hoặc có đủ điều kiện kinh doanh.
– Đối với điều kiện đối với bên nhận nhượng quyền:
Thương nhân được phép nhận quyền thương mại khi có đăng ký kinh doanh ngành nghề phù hợp với đối tượng của quyền thương mại.
Thứ hai, thủ tục nhượng quyền kinh doanh
Hồ sơ thực hiện nhượng quyền kinh doanh:
– Đơn đề nghị đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại theo mẫu do Bộ công thương hướng dẫn.
– Bản giới thiệu về nhượng quyền thương mại theo mẫu do Bộ công thương quy định.
– Các văn bản xác nhận về:Tư cách pháp lý của bên dự kiến nhượng quyền thương mại; Văn bằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp tại Việt Nam hoặc tại nước ngoài trong trường hợp có chuyển giao quyền sử dụng các đối tượng sở hữu công nghiệp đã được cấp văn bằng bảo hộ.
– Các văn bản do đơn vị có thẩm quyền của nước ngoài phải được hợp pháp hóa lãnh sự.
Thời gian thực hiện:
– Trong thời hạn 05 ngày công tác, kể từ khi nhận đủ hồ sơ hợp lệ, Bộ Công thương sẽ vào Sổ đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại và thông báo cho thương nhân biết bằng văn bản;
– Nếu hồ sơ chưa trọn vẹn, chưa hợp lệ, trong vòng 02 ngày công tác kể từ ngày nhận được hồ sơ, Bộ Công thương sẽ có văn bản thông báo để bên đăng ký biết và kịp thời bổ sung, điều chỉnh;
– Trong trường hợp Bộ Công thương từ chối đăng ký hoạt động nhượng quyền thương mại, trong vòng 05 ngày công tác kể từ ngày nhận được hồ sơ hợp lệ, Bộ Công thương sẽ có văn bản từ chối và nêu rõ lý do.
– Thông báo thay đổi thông tin đăng ký
– Bên nhượng quyền có trách nhiệm thông báo cho Bộ Công thương trong vòng 30 ngày kể từ khi có sự thay đổi một hoặc các nội dung sau:
– Tư cách pháp lý của bên nhượng quyền thương mại;
– Văn bằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp tại Việt Nam hoặc tại nước ngoài trong trường hợp có chuyển giao quyền sử dụng các đối tượng sở hữu công nghiệp đã được cấp văn bằng bảo hộ.
3. Ví dụ nhượng quyền kinh doanh
3.1. Nhượng quyền thương mại theo khu vực lãnh thổ
- Nhượng quyền thương mại trong nước: Các thương hiệu Việt Nam hiện nay cũng đã bắt đầu phát triển hoạt động nhượng quyền thương mại giữa các doanh nghiệp với nhau. Hoạt động này giúp doanh nghiệp có thương hiệu quảng bá được hình ảnh, thu được lợi nhuận và doanh nghiệp sử dụng thương hiệu tiết kiệm chi phí xây dựng và có thể bắt tay ngay vào hoạt động. Căn cứ có thể kể đến thương hiệu Cộng Cà phê đã có mặt ở rất nhiều tỉnh thành từ Hà Nội, Hồ Chí Minh, Thái Nguyên,… và cả ở nước ngoài. Mặt khác còn có The Coffee House, Highlands coffee,…
- Nhượng quyền thương mại từ nước ngoài vào Việt Nam: Đây là cách thức mà các chủ thương hiệu nước ngoài thực hiện đầu tư vào Việt Nam theo cách thức franchise. Một số thương hiệu nổi tiếng trên toàn cầu mà chúng ta có thể kể đến như: KFC, Lotte, Coca Cola,…
- Nhượng quyền thương mại từ Việt Nam ra nước ngoài: Đó chính là Cà phê Trung Nguyên, Cộng Cà Phê,…
3.2. Nhượng quyền thương mại theo tiêu chí kinh doanh
- Nhượng quyền phân phối sản phẩm: Với cách thức này, người nhượng quyền sẽ cho phép người được nhận quyền phân phối các sản phẩm do mình sản xuất hay các dịch vụ do mình gửi tới trong phạm vi và thời gian xác định. Đối với cách thức này, người nhận quyền chỉ được phép sử dụng biểu tượng, tên nhãn hiệu, khẩu hiệu,logo,… trong các hoạt động kinh doanh, quảng bá sản phẩm, dịch vụ.
- Nhượng quyền sử dụng công thức kinh doanh: Hiện nay cách thức nhượng quyền thương mại khá là phổ biến. Theo đó, bên nhượng quyền không chỉ cho phép bên nhận nhượng quyền thương mại được phép phân phối các sản phẩm dưới dạng thương hiệu của họ mà còn được chuyển giao kỹ thuật kinh doanh, công thức điều hành quản lý doanh nghiệp và hỗ trợ cho các chuyên viên của bên nhận nhượng quyền các yêu cầu, kĩ năng cơ bản.
3.3. Nhượng quyền theo mục tiêu phát triển hoạt động kinh doanh:
- Franchise độc quyền:
Là cách thức mua franchise, mà trong đó người mua được phép thực hiện nhượng quyền lại trong một khu vực, lãnh thổ cụ thể và cam kết phát triển về số lượng đơn vị kinh doanh nhượng quyền trong từng giai đoạn cụ thể với bên bán.
Người mua master franchise có thể nhượng lại cho bên thứ ba dưới cách thức franchise phát triển khu vực (Area development franchise) hay franchise riêng lẻ (single-unit franchise. Nếu người mua muốn mở thêm đơn vị nhượng quyền mới, thì cũng phải ký thêm hợp đồng mới với nội dung tương tự với bên bán. Theo cách thức này, người mua không được phép nhượng quyền lại. Với cách thức này, bên mua thương hiệu phải chủ động tìm kiếm khách hàng, phát triển thương hiệu trong khu vực của mình.
- Franchise vùng:
Đây là cách thức franchise mà người mua regional franchise sẽ nhận nhượng quyền từ người chủ thương hiệu hoặc người mua master franchise để bán lại cho các người mua franchise nhỏ lẻ (singl-unit franchise) trong vùng (region) mà mình mua với những quy định theo thỏa thuận với công ty nhượng quyền. Hình thức này giống như trung gian của master franchise và single-unit franchise. Điểm khác biệt của cách thức này với cách thức master franchise là chỉ có thể nhượng quyền lại cho các single-unit franchise chứ không được mở các cửa hiệu kinh doanh thương hiệu của mình.
- Franchise phát triển khu vực:
Ở cách thức này người bán được độc quyền mở ra nhiều đơn vị kinh doanh (số lượng theo cam kết với bên bán) tại một khu vực, lãnh thổ nhất định và theo thời gian cụ thể. Người mua trong trường hợp này không được phép nhượng quyền lại. Họ sẽ phải cam kết mở bao nhiêu của hàng franchise trong thời gian nhất định. Nếu họ muốn bán franchise lại cho bên thứ ba thì họ phải mua theo cách thức master franchise và người mua franchise phải trả một khoản phí lớn để có thể độc quyền mở các của hiệu nhượng quyền trong một khu vực và thời gian nhất định.
- Franchise riêng lẻ:
Người mua ký hợp đồng trực tiếp với người bán (là chủ chính hoặc master franchise) để mở ra một đơn vị kinh doanh theo hệ thống nhượng quyền của bên bán, tại một địa điểm nhất định và trong một thời gian cụ thể. Sau thời gian này, hợp đồng có thể được gia hạn và người mua franchise phải trả thêm một khoản phí. Người mua franchise theo cách thức này không thể nhượng lại cho bên thứ ba hay tự ý mở thêm cửa hiệu kinh doanh cùng thương hiệu. Vì thế, người mua nhượng quyền lẻ thường chỉ có thể mua được qua các master franchise (đối với thương hiệu nổi tiếng) hay các chủ thương hiệu nhỏ. Với các ví dụ điển hình như KFC, Jolibee, Loterria, McDonald’s thông qua cách thức này để nhượng quyền vào Việt Nam.