Thường biến là những biến đổi ở kiểu hình của cùng một kiểu gen, phát sinh trong đời sống cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường, không do sự biến đổi trong kiểu gen (không liên quan đến cơ sở di truyền).
Trong cuộc sống thường ngày, tùy thuộc vào yếu tố tự nhiên tác động trực tiếp đến con người, động vật, vật thực mà có những biến đổi khác nhau. Thường biến là gì? Hãy cùng theo dõi nội dung bài viết dưới đây để tìm câu trả lời nhé.
Thường biến là gì?
– Thường biến là những biến đổi ở kiểu hình của cùng một kiểu gen, phát sinh trong đời sống cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường, không do sự biến đổi trong kiểu gen (không liên quan đến cơ sở di truyền).
– Dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường tạo ra những biến đổi ở dạng kiểu hình phát sinh trong đời cá thể thì được biết đến với thuật ngữ là “thường biến”.
– Sự biến đổi của thường biến phụ thuộc vào môi trường lẫn kiểu gen. Tuy nhiên trên thực tế yếu tế về kiểu gen không ảnh hưởng quá nhiều đến sự biến đổi và được xem như không biến đổi. Chính vì vậy có thể khẳng định thường biến là những biến đổi ở kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường.
– Thường biến chỉ biến đổi về kiểu hình và không biến đổi kiểu gen, thường biến không di truyền từ thế hệ bố mẹ sang các đời sau. Có thể dễ dàng nhận ra thường biến thông qua các biểu hiện đồng loạt theo một hướng xác định của các loại thực vật hay động vật. Các biến đổi này tương ứng với điều kiện môi trường tác động lên kiểu hình của cá thể.
– Trên thực tế, thường biến thường được chia làm 3 loại bao gồm: Thường biến thích nghi hay thích ứng; Thường biến ngẫu nhiên; Thường biến kéo dài.
Đặc điểm của thường biến
Thường biến là gì? đã được giải thích ở nội dung trên, thường biến có các đặc điểm sau đây:
– Không di truyền. Và đặc điểm này của thường biến được xác định là một đặc điểm khác giữa thường biến và đột biến, khi đột biến cho thể di truyền được cho thế hệ sau thì thường biến lại không.
– Tương ứng với điều kiện môi trường dẫn đến biến đổi đồng loạt theo một hướng xác định.
– Không liên quan đến biến đổi kiểu gen.
– Thường biến có đặc điểm là những biến đổi ở kiểu hình phát sinh trong đời cá thể dưới ảnh hưởng trực tiếp của môi trường.
– Thường biến có đặc điểm là là những biến đổi kiểu hình và không biến đổi trong vật chất di truyền (ADN và NST).
– Thường biến diễn ra đồng loạt, có định hướng, tương ứng với các điều kiện ngoại cảnh.
– Giúp cho sinh vật có thể thích nghi với điều kiện môi trường thay đổi sẽ được xác định là mặt lợi của thường biến. Đây cũng là một đặc điểm khác với đột biến khi mà đột biến lại hầu như có hại cho sinh vật, gây biến đổi gen biến đổi kiểu hình.
– Thường biến không là nguồn nguyên liệu cho quá trình chọn lọc tự nhiên và chọn giống.
Ví dụ về thường biến
Để hiểu rõ hơn về khái niệm Thường biến là gì? nội dung sau đây sẽ đưa ra một số ví dụ về thường biến cụ thể hơn.
Ví dụ 1: Một loài động vật về mùa đông có bộ lông dày màu trắng lẫn với tuyết; về mùa hè lông thưa hơn và chuyển sang màu vàng hoặc xám. Sự thay đổi bộ lông của các loài thú này tương ứng với điều kiện môi trường, đảm bảo cho việc thích nghi theo mùa.
Ví dụ 2: Một số loài thực vật ở nước ta như bàng, xoan rụng lá vào mùa đông có tác dụng giảm sự thoát hơi nước qua lá.
Nguyên nhân gây ra thường biến
Câu hỏi:
Nguyên nhân gây ra thường biến là?
A. Do tác động trực tiếp của điều kiện của môi trường làm biến đổi kiểu hình nhưng không làm biến đổi kiểu gen.
B. Sự biến đổi của kiểu gen trong cơ thể.
C. Cơ thể phản ứng quá mức với môi trường.
D. Tương tác qua lại giữa kiểu gen và môi trường.
Đáp án đúng A.
Nguyên nhân gây ra thường biến là do tác động trực tiếp của điều kiện của môi trường làm biến đổi kiểu hình nhưng không làm biến đổi kiểu gen.
Giải thích lý do chọn đáp án đúng là A
– Thường biến là loại biến dị đồng loạt theo cùng một hướng xác định đối với một nhóm cá thể có cùng kiểu gen và sống trong điều kiện giống nhau. Các biến đổi này tương ứng với điều kiện môi trường. Thường biến không do những biến đổi trong kiểu gen gây ra nên không di truyền.
– Tuy nhiên, nhờ có những thường biến mà cơ thể phản ứng linh hoạt về kiểu hình, đảm bảo sự thích ứng trước những thay đổi nhất thời hoăc theo chu kỳ của môi trường.
– Các kiểu gen chịu ảnh hưởng nhiều của điều kiện môi trường là kiểu gen có mức phản ứng rộng. Ngược lại kiểu gen ít chịu ảnh hưởng của điều kiện môi trường sẽ có mức phản ứng hẹp.
– Kiểu gen quy định giới hạn năng suất cây trồng hay vật nuôi. Trong giới hạn của mức phản ứng do kiểu gen quy định, kĩ thuật quyết định năng suất cụ thể của giống. Tác động của giống và biện pháp kĩ thuật sẽ quyết định năng suất.
So sánh thường biến và đột biến
Ngoài Thường biến là gì? thì một nội dung cũng rất được quan tâm đó là sự khác nhau giữa thường biến và đột biến như thế nào?
| Thường biến | Đột biến |
| – Là những biến đổi kiểu hình và không biến đổi trong vật chất di truyền (ADN và NST).
– Do tác động trực tiếp của môi trường sống. – Diễn ra đồng loạt, có định hướng, tương ứng với các điều kiện ngoại cảnh. – Không di truyền được. – Có lợi. – Không là nguồn nguyên liệu cho quá trình chọn lọc tự nhiên và chọn giống. |
– Biến đổi ADN, NST từ đó dẫn đến biến đổi kiểu hình.
– Do tác động của môi trường ngoài hay rối loạn trao đổi chất ở tế bào và cơ thể. – Biến đổi riêng rẽ, từng cá thể, gián đoạn, vô hướng. – Di truyền cho thế hệ sau. – Đa số có hại, có khi có lợi. – Là nguồn nguyên liệu cho quá trình chọn lọc tự nhiên và chọn giống. |