M&A là thuật ngữ cần thiết trong lĩnh vực đầu tư, kinh doanh. Nhiều người hẳn đã nghe về những thương vụ M&A nổi tiếng, thành công không chỉ trên thế giới mà cả ở Việt Nam, tuy nhiên lại không thực sự hiểu rõ về khái niệm này.
Chấp thuận M&A là thế nào? Những điều cần biết
1. M&A là gì?
M&A là viết tắt của từ Mergers – Sáp nhập và Acquisitions – Mua lại. M&A là hành động giành quyền kiểm soát một doanh nghiệp thông qua việc mua bán và sáp nhập các sản phẩm, dịch vụ hoặc mua bán/sáp nhập 2 doanh nghiệp đang hoạt động trên thị trường kinh tế.
- M – Mergers (Sáp nhập): Những công ty hoạt động riêng lẻ, độc lập sáp nhập trở thành 1 doanh nghiệp duy nhất. Các đơn vị này có thể là đối thủ cạnh tranh, hoặc có chung nhà gửi tới – khách hàng.
- A – Acquisitions (Mua lại): Một doanh nghiệp mua lại 1 phần hoặc toàn bộ cổ phiếu của doanh nghiệp khác, sau đó có thể dành toàn bộ quyền kiểm soát công ty đã mua lại. Hoạt động mua lại thường là công ty có quy mô lớn, tầm cỡ mua lại các doanh nghiệp nhỏ và giành quyền kiểm soát.
Kết quả của 2 hành động M&A là như nhau, nhưng mối quan hệ giữa 2 đối tượng là khác nhau, quyết định việc “Sáp nhập” hay “Mua lại”.
2. Lợi ích và hạn chế của thương vụ M&A là gì?
Hoạt động M&A được diễn ra thường xuyên, liên tục giữa các doanh nghiệp trên thị trường. Dù đem lại nhiều ưu điểm cho doanh nghiệp nhưng hoạt động M&A cũng có một số hạn chế
Lợi ích của M&A
Một số lợi ích của M&A có thể kể tới như:
- Hoạt động M&A nâng cao quy mô của doanh nghiệp, từ đó cải thiện hiệu quả kinh tế. Bởi khi quy mô sản xuất, vận hành hệ thống tăng, công ty sẽ mua nguyên liệu với số lượng lớn và giá thành rẻ hơn, qua đó cải thiện hiệu suất sản xuất kinh doanh tối ưu hơn.
- Hoạt động M&A giúp doanh nghiệp tăng thị phần, nhờ việc tập hợp các nguồn lực, nhóm khách hàng mục tiêu.
- M&A giúp doanh nghiệp nâng cao năng lực phân phối, mở rộng phạm vi tiếp cận khách hàng ở nhiều khu vực. Hoạt động M&A giúp mở rộng về mặt địa lý, gia tăng chi nhánh, từ đó cải thiện kênh phân phối hàng hóa.
- M&A sáp nhập và mua lại sẽ tập trung nguồn nhân lực chất lượng cao cho công ty mới, từ đó nâng cơ hội phát triển mở rộng.
- Hoạt động M&A sẽ giúp tối ưu hóa nguồn lực tài chính của doanh nghiệp. Bởi 2 tài chính và lợi nhuận của 2 công ty khi hợp lại sẽ lớn hơn một.
Hạn chế của M&A
Bên cạnh những lợi ích mà hoạt động M&A mang lại, việc sáp nhập và mua lại cũng có những hạn chế như:
- Việc mua lại một doanh nghiệp sẽ tốn kém chi phí rất lớn, để nắm giữ kiềm kiểm soát doanh nghiệp đó.
- Các vấn đề pháp lý liên quan đến hoạt động M&A khá phức tạp, yêu cầu chi phí cao cho việc xử lý pháp lý.
- Việc tập trung vào mua lại 1 doanh nghiệp khác có thể khiến công ty của bạn bỏ qua nhiều cơ hội giao dịch, mua bán khác trên thị trường.
- Sự xung đột tiêu cực từ việc sáp nhập 2 doanh nghiệp với nhau có thể gây khó khăn cho việc quản lý, vận hành, rủi ro giảm giá cổ phiếu trên thị trường.
3. Các quy định pháp luật điều chỉnh hoạt động M&A
M&A là hoạt động kinh doanh quen thuộc trong nền kinh tế toàn cầu và cả ở Việt Nam. Các cách thức M&A diễn ra cần tuân thủ theo hướng dẫn pháp luật, để đảm bảo tính minh bạch và công bằng của thị trường.
Dưới đây là những quy định pháp lý điều chỉnh hoạt động M&A mà các doanh nghiệp cần tuân thủ:
- M&A được thực hiện theo hướng dẫn của Luật Doanh nghiệp: Căn cứ, Luật Doanh nghiệp quy định về khái niệm, trình tự thủ tục việc sáp nhập, mua lại, áp dụng đối với từng mô hình công ty.
- M&A thực hiện theo hướng dẫn của Luật Đầu tư năm 2020: Theo đó, hoạt động M&A được coi là cách thức đầu tư trực tiếp, doanh nghiệp có thể mua lại 1 phần hoặc toàn bộ công ty mục tiêu.
- M&A thực hiện theo hướng dẫn của Luật Cạnh tranh: Hoạt động sáp nhập, mua lại là cách thức tập trung kinh tế. Hình thức M&A sẽ bị cấm khi việc sáp nhập, mua lại gây ảnh hưởng và hạn chế một cách đáng kể cho thị trường kinh tế Việt Nam.
- M&A thực hiện theo hướng dẫn của Luật Chứng khoán: Việc sáp nhập, mua lại của công ty chứng khoán, quản lý quỹ cần được sự chấp thuận của Ủy ban chứng khoán nhà nước.
- M&A thực hiện theo Luật các tổ chức tín dụng: Việc sáp nhập, chia tách hay mua lại của các tổ chức tín dụng cần được sự chấp thuận của ngân hàng nhà nước.
- Mặt khác, hoạt động M&A cần tuân thủ các cam kết trong các hiệp định, tổ chức: GATT/GATS/WTO, khu vực ASEAN, hiệp định khuyến khích và bảo hộ đầu tư, Cam kết quốc tế về đầu tư song phương có yếu tố tự do hóa liên quan đến hoạt động M&A.
Doanh nghiệp trong từng lĩnh vực cần đánh giá và xem xét quy định trong các Luật, cam kết và hiệp định kinh tế liên quan, để tránh các sai phạm đáng tiếc.
4. Các cách thức M&A phổ biến hiện nay
Để hiểu cụ thể chiến lược M&A là gì, bạn cần hiểu rõ các cách thức M&A phổ biến hiện nay. Dưới đây, là 3 cách thức Mergers & Acquisitions phổ biến nhất:
M&A theo chiều dọc
Hoạt động sáp nhập với mục đích kết nối 2 công ty có cùng chuỗi giá trị sản xuất, nhưng khác biệt về giai đoạn sản xuất đang thực hiện. Đặc điểm của hoạt động M&A theo chiều dọc sẽ đảm bảo kiểm soát và nâng cao chất lượng hàng hóa, đầu ra sản phẩm. Từ đó, M&A theo chiều dọc sẽ khống chế đầu ra của đối thủ cạnh tranh, cắt giảm chi phí sản xuất cho doanh nghiệp.
Ví dụ như: Một doanh nghiệp kinh doanh may mặc, sáp nhập với công ty dệt. Hoạt động sáp nhập này nâng cao chuỗi cung ứng, hạn chế nguồn cung cho đối thủ cạnh tranh.
M&A theo chiều ngang
Hoạt động sáp nhập các công ty cạnh tranh trực tiếp với nhau. Các doanh nghiệp này thường có chung sản phẩm, cách thức mua bán, phân khúc khách hàng. Hiệu quả từ hoạt động M&A theo chiều ngang sẽ gia tăng thị phần, doanh thu lợi nhuận, loại bỏ đối thủ cạnh tranh.
Ví dụ: Công ty may mặc thời trang xuất khẩu A, sáp nhập với công ty B cũng may mặc thời trang xuất khẩu. Hoạt động M&A sẽ loại bỏ đối thủ cạnh tranh cho công ty A, nâng cao thị phần khách hàng.
M&A kết hợp
Hình thức mua bán, sáp nhập để hình thành các doanh nghiệp, tập đoàn lớn. Việc sáp nhập này diễn ra giữa những công ty cùng phục vụ 1 nhóm khách hàng, trong lĩnh vực cụ thể nhưng không gửi tới sản phẩm giống nhau. Các sản phẩm này có thể hỗ trợ lẫn nhau, đi cùng nhau để chăm sóc khách hàng, nâng cao chất lượng dịch vụ và uy tín doanh nghiệp.
Hình thức M&A này sẽ mang lại nhiều lợi ích như: Đa dạng hóa mặt hàng, sản phẩm, gia tăng lợi nhuận, giảm rủi ro cho doanh nghiệp, tiếp cận được nguồn tài nguyên khách hàng có sẵn…
Ví dụ của cách thức M&A kết hợp: Công ty sản xuất quần áo thời trang với công ty sản xuất giày dép. Đây là nhóm ngành có chung phân khúc khách hàng, việc sáp nhập sẽ gia tăng loại hàng hóa phục vụ cho người tiêu dùng có nhu cầu, từ đó gia tăng và tối ưu lợi nhuận.
5. Quy trình thực hiện M&A thế nào?
- Bước 1: Xây dựng chiến lược M&A cụ thể với mục đích với lộ trình rõ ràng, phương pháp để đạt được mục tiêu đó.
- Bước 2: Xác định tiêu chí tìm kiếm công ty mục tiêu. Doanh nghiệp muốn mua lại hay sáp nhập cần có tiêu chí đánh giá và chọn công ty phù hợp để thực hiện hoạt động M&A, mang lại lợi nhuận tối ưu. Từ đó, lập ra danh sách các công ty có thể mua lại, phù hợp với mục đích M&A của doanh nghiệp.
- Bước 3: Xác định các công ty tiềm năng có thể mua lại, từ danh sách doanh nghiệp đã được lập ra trước đó.
- Bước 4: Liên hệ với các công ty tiềm năng có thể mua lại để nhận định mong muốn, nhu cầu của đối phương.
- Bước 5: Thu thập thông tin liên quan đến công ty mục tiêu, bằng cách yêu cầu đơn vị gửi tới các báo cáo tài chính, dữ liệu liên quan đến sản xuất, tình hình nợ, khách hàng…
- Bước 6: Đàm phán và thương lượng các điều khoản chi tiết giữa 2 doanh nghiệp muốn mua lại và công ty mục tiêu.
- Bước 7: Thẩm định giá trị của công ty mục tiêu, bằng việc điều tra trực tiếp, phân tích mọi khía cạnh của doanh nghiệp (Chỉ số tài chính, tài sản cố định, nợ, nguồn nhân lực, nguồn khách hàng…).
- Bước 8: Thỏa thuận và ký kết hợp đồng mua bán với các điều khoản chi tiết đã được 2 bên thảo luận thống nhất trước đó.
- Bước 9: Thực hiện thanh toán tài chính, theo thỏa thuận giữa 2 bên và theo lộ trình.
- Bước 10: Hai nhóm quản lý của công ty mục tiêu và thâu tóm công tác cùng nhau, có thể điều chỉnh lại 1 số điều khoản cần thiết. Sau đó có thể kết thúc quá trình M&A.