Một số khó khăn trong theo dõi thi hành pháp luật

Một số khó khăn trong theo dõi thi hành pháp luật

1. Thi hành pháp luật là gì?

Dựa vào cơ sở khoa học cũng như xét từ trong thực tiễn pháp luật tại Việt Nam, khái niệm thi hành pháp luật được giải thích với nhiều nghĩa khác nhau. Theo nguồn tài liệu giảng dạy ở các trường đào tạo thì thi hành pháp luật hay còn gọi là chấp hành pháp luật vốn là một trong số bốn cách thức của việc thực hiện pháp luật. Căn cứ, theo các tài liệu này, thi hành pháp luật vốn là hành vi thực tiễn và thực hiện một cách hợp pháp mang theo mục đích nào đó của các chủ thể pháp luật để hiện thực hóa mọi quy định mà pháp luật ban hành, đưa chúng vào đời sống hàng ngày, trở thành những hành vi chuẩn mực được công nhận hợp pháp.

Mặt khác, trên thực tiễn hiện nay còn tồn tại một số định nghĩa phổ biến như sau:

Thi hành pháp luật là một quá trình hoạt động của con người có mục đích mà các chủ thể pháp luật bằng hành vi của mình thực hiện các quy định pháp luật trong thực tiễn đời sống của cộng đồng.

Thi hành pháp luật là việc các chủ thể thực hiện pháp luật chủ động thực hiện các nghĩa vụ mà pháp luật quy định.

Tóm lại, thi hành pháp luật là việc chủ thể pháp luật chủ động thực hiện điều pháp luật yêu cầu. Thi hành pháp luật mang tính bắt buộc thực hiện.

– Bản chất: Việc thi hành pháp luật có tính chủ động, tích cực, thực hiện pháp luật dưới cách thức hành vi hành động.

– Đối tượng thực hiện: Mọi chủ thể.

– Hình thức thể hiện: Thường biểu hiện dưới dạng những quy phạm bắt buộc. Do đó, chủ thể buộc phải thực hiện hành vi hành động mang tính hợp pháp.

2. Một số khó khăn trong theo dõi thi hành pháp luật 

Đội ngũ cán bộ chủ yếu kiêm nhiệm

Báo cáo công tác theo dõi thi hành pháp luật, Bộ Tư pháp cho biết, công tác tập huấn, phổ biến kiến thức pháp luật được các bộ, ngành và địa phương tổ chức thường xuyên, kịp thời, trọn vẹn đến nhiều đối tượng và quần chúng nhân dân qua nhiều cách thức đa dạng, phong phú tạo nên sự chuyển biến tích cực trong nhận thức của đội ngũ cán bộ, công chức thi hành pháp luật và người dân. Trong bối cảnh phòng chống dịch Covid-19, mặc dù số cuộc tuyên truyền, phổ biến pháp luật trực tiếp giảm, nhưng công tác tuyên truyền qua phương thức trực tuyến tiếp tục được đẩy mạnh.

Riêng việc bảo đảm điều kiện về tổ chức bộ máy cho thi hành các lĩnh vực trọng tâm, liên ngành được quan tâm, xây dựng, củng cố từ TW đến địa phương đáp ứng tốt hơn nhiệm vụ thi hành pháp luật. Ở TW các Bộ như Bộ Công an, Bộ Tài nguyên môi trường, Bộ Nông nghiệp PTNT đã dành nhiều nguồn lực cho công tác này. Còn ở địa phương theo đánh giá của Bộ Tư pháp, trình độ cán bộ ngày càng được nâng cao, nhiều cán bộ có hiểu biết chuyên sâu, năng lực thực tiễn, am hiểu pháp luật, có khả năng tham mưu chính sách… Nhiều địa phương đang kiện toàn lại cơ cấu tổ chức trong đó có tổ chức pháp chế cho phù hợp.

Đối với ngành tư pháp, các đơn vị tư pháp trong toàn ngành đã tập trung kiện toàn tổ chức, bộ máy theo tinh thần Nghị quyết số 18-NQ/TW, Nghị quyết số 19-NQ/TW của Hội nghị BCH Trung ương lần thứ 6 khoá XII và các yêu cầu của Chính phủ, bảo đảm thống nhất, thực hiện tốt các chức năng, nhiệm vụ được giao. Công tác quản lý biên chế được thực hiện đúng số lượng phân bổ của Bộ Nội vụ và Kế hoạch phân bổ biên chế theo giai đoạn, theo từng năm phù hợp với chức năng, nhiệm vụ của các đơn vị, kịp thời đáp ứng yêu cầu công tác của Bộ, Ngành. Tổ chức pháp chế các Bộ, ngành, các đơn vị tư pháp địa phương cũng đã tham mưu, trình cấp có thẩm quyền phê duyệt và triển khai các đề án tinh giản biên chế theo các Nghị quyết của Trung ương và quy định của Chính phủ.

Qua theo dõi, thống kê của Bộ Tư pháp, đội ngũ cán bộ, công chức thực hiện công tác theo dõi thi hành pháp luật trên phạm vi cả nước chủ yếu là cán bộ kiêm nhiệm. Năm 2021, cả nước có 25/63 địa phương còn đơn vị “Phòng Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật” độc lập, 38/63 địa phương đã tổ chức giải thể, sáp nhập đơn vị “Phòng Quản lý xử lý vi phạm hành chính và theo dõi thi hành pháp luật”.

Cũng theo đánh giá của Bộ Tư pháp, đội ngũ cán bộ công chức tham mưu xây dựng pháp luật còn thiếu về số lượng và chưa được đào tạo chuyên sâu, tổ chức bộ máy làm pháp chế đang dần bị thu hẹp, hầu hết các địa phương đã giải thể Phòng Pháp chế thuộc các Sở chuyên môn khiến công tác xây dựng, tham mưu văn bản hết sức khó khăn. Trong khi đó, nguồn kinh phí và các trang thiết bị kỹ thuật cho hoạt động quản lý nhà nước và đào tạo bồi dưỡng, nâng cao trình độ cho đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức làm công tác thi hành pháp luật còn thiếu; hoạt động thanh tra, kiểm tra chưa đáp ứng được yêu cầu, đặc biệt là kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị bảo đảm cho việc tổ chức thi hành pháp luật về các lĩnh vực trọng tâm, liên ngành.

Sắp xếp tổ chức bộ máy làm công tác pháp chế

Để tháo gỡ những khó khăn nêu trên, Bộ Tư pháp kiến nghị Chính phủ giao Bộ Tư pháp nghiên cứu, trình Chính phủ xem xét, ban hành Nghị định sửa đổi Nghị định số 55/2011/NĐ-CP ngày 04/07/2011 của Chính phủ quy định chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và tổ chức bộ máy của tổ chức pháp chế phù hợp, đáp ứng thực tiễn để tạo cơ sở pháp lý vững chắc cho việc bố trí, sắp xếp tổ chức bộ máy, biên chế làm công tác pháp chế đảm bảo thực hiện tốt nhiệm vụ pháp chế nói chung và theo dõi thi hành pháp luật nói riêng

Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Nội vụ có văn bản hướng dẫn các bộ, ngành và địa phương trong việc kiện toàn tổ chức pháp chế các bộ, ngành, địa phương; bố trí sắp xếp hợp lý biên chế pháp chế chuyên trách tại các sở, ngành chuyên môn thuộc UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương để thực hiện nhiệm vụ công tác pháp chế nói chung và công tác theo dõi thi hành pháp luật.

Đối với các Bộ, ngành, địa phương, Bộ Tư pháp đề nghị Bộ trưởng, Thủ trưởng đơn vị ngang bộ, đơn vị thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương trong phạm vi thẩm quyền được giao, tổ chức nghiên cứu, đề ra các giải pháp khắc phục các tồn tại, hạn chế đã được các bộ, ngành và địa phương phát hiện ra trong quá trình theo dõi tình hình thi hành pháp luật thuộc phạm vi, lĩnh vực quản lý nhà nước của bộ, ngành và địa phương.

Quan tâm kiện toàn tổ chức, bố trí, sắp xếp hợp lý biên chế làm công tác pháp chế đủ về số lượng và đáp ứng yêu cầu chuyên môn, nghiệp vụ để thực hiện tốt công tác pháp chế nói chung và theo dõi thi hành pháp luật của bộ, ngành và địa phương. Bố trí đủ kinh phí hàng năm để triển khai trọn vẹn, hiệu quả, thực chất các hoạt động theo dõi thi hành pháp luật được nêu trong Kế hoạch theo dõi tình hình thi hành pháp luật của bộ, ngành và địa phương.

3. Đặc điểm của tổ chức thi hành pháp luật

Tổ chức thi hành pháp luật có các đặc trưng sau đây:

– Tổ chức thi hành pháp luật là hoạt động mang tính tổ chức đưa pháp luật thực định vào đời sống nhà nước và đời sống xã hội, làm cho pháp luật sau khi ban hành có hiệu lực thực thi trong thực tiễn. Thi hành pháp luật theo lý luận chung về nhà nước và pháp luật, là một cách thức thực hiện pháp luật, trong đó các chủ thể thực hiện nghĩa vụ pháp lý của mình bằng các hoạt động tích cực. Vì vậy, tổ chức thi hành pháp luật có một trong những nội dung cần thiết là tổ chức để các chủ thể tuân theo các các nghĩa vụ pháp lý của mình bằng các hành động tích cực trong thực tiễn; góp phần làm cho xã hội thượng tôn pháp luật mang tính chất tự giác.

– Tổ chức thi hành pháp luật theo nghĩa rộng là trách nhiệm của tất cả các đơn vị, cá nhân có thẩm quyền thuộc các nhánh quyền lực nhà nước từ lập pháp, hành pháp, tư pháp đến các thiết chế Hiến định khác. Tuy nhiên, tổ chức thi hành pháp luật với tư cách là một thẩm quyền độc lập, chuyên trách được Hiến pháp giao cho hệ thống các đơn vị hành chính nhà nước thực hiện. Theo đó, có thể định nghĩa, tổ chức thi hành pháp luật là thẩm quyền hiến định có tính độc lập, chuyên trách của hệ thống các đơn vị hành chính nhà nước nhằm đưa pháp luật trên các trang công báo trở thành các hành động tích cực tuân theo pháp luật trong đời sống nhà nước, đời sống xã hội.

Trên đây là các nội dung trả lời của chúng tôi về Một số khó khăn trong theo dõi thi hành pháp luật. Trong quá trình nghiên cứu, nếu như các bạn cần Công ty Luật LVN Group hướng dẫn các vấn đề pháp lý vui lòng liên hệ với chúng tôi để được trả lời.