Người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước (CQHCNN) là người thực hiện vai trò lãnh đạo, quản lý hoạt động của CQHCNN, có quyền cao nhất đối với hoạt động của CQHCNN và chịu trách nhiệm về hoạt động của CQHCNN đó. Tuy nhiên, thực tiễn cho thấy, bên cạnh việc người đứng đầu chưa hiểu rõ và chưa tuân thủ pháp luật về quyền hạn, trách nhiệm của mình. Bài viết làm rõ Trách nhiệm tuân thủ pháp luật của người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước và kiến nghị một số điểm nhằm hoàn thiện pháp luật về vấn đề này.
1. Người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước là gì?
Cơ quan hành chính nhà nước là bộ phận hợp thành của bộ máy nhà nước, được thành lập để thực hiện chức năng quản lí hành chính nhà nước. Nghiên cứu địa vị pháp lí hành chính của đơn vị hành chính nhà nước nhằm xác định vai trò của đơn vị hành chính nhà nước với tư cách là chủ thể của pháp luật hành chính và là chủ thể của quan hê pháp luật hành chính. Khi tham gia vào quan hệ pháp luật hành chính, tuỳ từng trường hợp cụ thể mà đơn vị hành chính nhà nước được xác định là chủ thể mang quyền lực nhà nước hay chủ thể tham gia vào quan hê pháp luật hành chính.
Theo nghĩa rộng người đứng đầu là chỉ cá nhân hoặc tập thể có quyền lực nhất định trong lãnh đạo, quản lý, gánh vác trách nhiệm nhất định và đứng đầu chỉ huy, tổ chức một đơn vị hoặc một tổ chức nhất định để thực hiện mục tiêu lãnh đạo, quản lý đã đề ra. Theo nghĩa hẹp người đứng đầu là cá nhân (thủ trưởng) có quyền lực trong lãnh đạo, quản lý và đứng đầu chỉ huy, tổ chức một đơn vị hoặc một tổ chức nhất định để thực hiện mục tiêu lãnh đạo quản lý đã đề ra.
Theo các quy định của pháp luật hiện hành, cá nhân người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước được giao nhiệm vụ tổ chức điều hành các công việc của đơn vị; quản lý cán bộ dưới quyền, quản lý tài sản công; là người trực tiếp tổ chức triển khai các chủ trương, chính sách của Đảng và pháp luật của Nhà nước.
Để NĐĐCQHC thực hiện có hiệu quả các nhiệm vụ trên Nhà nước ban hành các quy phạm pháp luật quy định về chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn. Tổng thể các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong hoạt động công vụ và trách nhiệm NĐĐCQHC có mối quan hệ chặt chẽ, thống nhất nhằm bảo đảm cho họ thực hiện tốt nhiệm vụ được giao. Đồng thời, các quy phạm pháp luật xác lập các căn cứ để thực hiện các biện pháp tác động của Nhà nước khi NĐĐCQHC có hành vi vi phạm pháp luật, được không thực hiện trọn vẹn bổn phận, trách nhiệm của mình.
2. Tuân thủ pháp luật là gì?
Căn cứ vào tính chất hoạt độngthực hiện pháp luật, khoa học pháp lý đã chia ra các cách thức thực hiện pháp luật sau:tuân thủ pháp luật,chấp hành pháp luật,sử dụng pháp luật,áp dụng pháp luật. Việc phân chia thực hiện pháp luật thành các cách thức nêu trên có tính tương đối vì trong cách thức này lại chứa đựng cả những yếu tố của cách thức khác.
– Tuân thủ pháp luật là việc thực hiện pháp luật mà các cá nhân, đơn vị, tổ chức kiềm chế không thực hiện các hoạt động mà pháp luật ngăn cấm. Ở cách thức này chỉ đòi hỏi mỗi người tự kiềm chế mình, không Tuân thủ pháp luật là 01 trong 4 cách thức thực hiện pháp luật, được hiểu là việc một chủ thể kiềm chế bản thân, không cho mình thực hiện những điều pháp luật cấm.
Ví dụ:
– Pháp luật cấm cán bộ, công chức, viên chức không nhận hối lộ thì biểu hiện hành vi tuân thủ pháp luật đối với quy định cấm này là việc chủ thể kiềm chế bản thân không thực hiện nhận hối lộ.
Xem thêm nội dung trình bày:Vì sao phải tuân thủ hiến pháp và pháp luật? [Chi tiết 2023]
Về bản chất thì tuân thủ pháp luật là việc thực hiện pháp luật có tính chất thụ động, thể hiện dưới dạng hành vi không hành động.
Có nghĩa chủ thể nhận thức được hành vi của bản thân, nắm được quy định của pháp luật và không thực hiện những hành vi mà pháp luật cấm.
Việc tuân thủ pháp luật được pháp luật quy định là như nhau với mọi chủ thể. Có nghĩa, tất cả công dân trong mối quan hệ với Nhà nước xã hội hay trong quan hệ cộng đồng đều phải tuân thủ pháp luật. Tuân thủ pháp luật không là vấn đề của riêng cá nhân nào và cũng không loại trừ chủ thể nào.
Hình thức thể hiện của tuân thủ pháp luật thường dưới dạng là quy phạm cấm đoán, buộc chủ thể không được thực hiện những hành vi nhất định. Và pháp luật quy định cấm làm điều gì đó thì chủ thể không thực hiện hành vi này mặc dù họ có cơ hội để thực hiện một hành vi bị cấm nào đó.
3. Trách nhiệm tuân thủ pháp luật của người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước
Các quy phạm pháp luật về trách nhiệm của NĐĐCQHC chỉ có tác dụng khi chúng được thực hiện trong thực tiễn, được chuyển hóa thành các hành vi hợp pháp của các chủ thể; các quyền, nghĩa vụ, lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức; lợi ích của Nhà nước và xã hội được tôn trọng và bảo đảm thông qua hoạt động thực hiện pháp luật. Từ góc độ lý luận về nhà nước và pháp luật, có thể hiểu thực hiện pháp luật về trách nhiệm của NĐĐCQHC là những hoạt động có mục đích làm cho những quy định của pháp luật về trách nhiệm của NĐĐCQHC được thực hiện có hiệu quả, trở thành những hành vi thực tiễn và hợp pháp của các chủ thể trong nhóm quan hệ pháp luật này.
Về cách thức thực hiện pháp luật, theo cách tiếp cận phổ biến hiện nay về lý luận thực hiện pháp luật, căn cứ vào tính chất của hoạt động thực hiện pháp luật, có thể chia các cách thức thực hiện pháp luật về trách nhiệm NĐĐCQHC thành bốn cách thức. Đó là tuân thủ pháp luật, thi hành (chấp hành) pháp luật, sử dụng pháp luật và áp dụng pháp luật về trách nhiệm của NĐĐCQHC.
Tuân thủ pháp luật về trách nhiệm của NĐĐCQHC là cách thức thực hiện pháp luật trong đó các chủ thể pháp luật kiềm chế không thực hiện hành vi mà pháp luật cấm. Ví dụ, NĐĐCQHC không được góp vốn vào doanh nghiệp hoạt động trong phạm vi ngành, nghề mà người đó trực tiếp thực hiện việc quản lý nhà nước; không được bố trí vợ hoặc chồng, bố, mẹ, con, anh, chị, em ruột của mình giữ chức vụ lãnh đạo về tổ chức nhân sự, kế toán – tài vụ; làm thủ quĩ, thủ kho trong đơn vị, tổ chức hoặc mua bán vật tư, hàng hóa, giao dịch, ký kết hợp đồng cho đơn vị, tổ chức đó; không được để bố mẹ, vợ hoặc chồng, con kinh doanh trong phạm vi do mình quản lý trực tiếp. Thi hành pháp luật về trách nhiệm của NĐĐCQHC là cách thức thực hiện pháp luật trong đó các chủ thể pháp luật thực hiện các nghĩa vụ của mình bằng các hành động tích cực. Ví dụ, NĐĐCQHC tổ chức các hoạt động tiếp dân theo định kỳ, chế độ gửi tới thông tin về hoạt động của đơn vị hành chính do mình phụ trách hay thực hiện các quy định về kê khai tài sản và thu nhập cá nhân của mình hay NĐĐCQHC gương mẫu trong việc chấp hành các qui định về tặng quà và nhận quà tặng; có trách nhiệm giáo dục cán bộ, công chức do mình quản lý chấp hành nghiêm chỉnh các qui định về tặng quà và nhận quà tặng.
4. Thực trạng và Kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả tuân thủ pháp luật của người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước
Bên cạnh những kết quả đạt được đã nêu trên, hoạt động thực hiện pháp luật về trách nhiệm của NĐĐCQHC tồn tại những bất cập như sau:
Có tình trạng, NĐĐCQHC chưa chấp hành nghiêm các quy định về xác định trách nhiệm giữa cá nhân và tập thể trong hoạt động công vụ. Khi có sự việc xảy ra họ không dám nhận trách nhiệm mà đổ lỗi cho tập thể hay cấp phó. Ở một số đơn vị hành chính, người đứng đầu chưa thực hiện tốt trách nhiệm trong việc ban hành văn bản pháp luật và quyết định hành chính. Một số trường hợp, NĐĐCQHC không tuân thủ quy trình, hoặc giao phó cho một vài người trong đơn vị đảm nhiệm việc dự thảo văn bản quyết định đó, thiếu sự kiểm tra giám sát nên chất lượng của nhiều văn bản quy phạm pháp luật và quyết định hành chính không bảo đảm, vi phạm cả về nội dung và cách thức.
Thực hiện pháp luật về trách nhiệm của NĐĐCQHC trong quản lý vốn và tài sản công ở một số đơn vị chưa đạt yêu cầu. Hoạt động quản lý vốn và tài sản nhà nước ở một số đơn vị còn thiếu thông tin, chưa nắm được trọn vẹn, kịp thời tình trạng vốn và tài sản nhà nước dẫn đến sự kiện đầu tư, mua sắm, sử dụng và chi sai mục đích vốn và tài sản của nhà nước vẫn xây ra ở một số nơi. NĐĐCQHC buông lỏng quản lý, thiếu trách nhiệm trong việc phê duyệt hay cấp phép các dự án, đồ án gây ra những tổn thất lớn cho Nhà nước và xã hội
Vì thế, yêu cầu về nâng cao Trách nhiệm tuân thủ pháp luật của người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước đặt ra ngày một cấp thiết. Sau đây, chúng tôi xin kiến nghị một số giải pháp như sau:
– Căn cứ hóa trách nhiệm trong trường hợp nhất thể hóa người đứng đầu cấp ủy Đảng và người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước các cấp, để tránh nguy cơ chuyên quyền, lạm quyền và quan liêu.
– thể chế hóa nguyên tắc nguyên tắc tập trung dân chủ trong tổ chức, hoạt động của Đảng và chính quyền. Phân định rõ, cụ thể nhiệm vụ điều hành, thẩm quyền quyết định thuộc về cá nhân người đứng dầu và thẩm quyền thuộc về tập thể.
– các quy định cần cụ thể hóa vai trò, vị trí, trách nhiệm của người đứng đầu; cần chú trọng đến hình phạt xử phạt khi người đứng đầu chính quyền vi phạm công tác điều hành, quản lý. Các quy định nên theo hướng tăng tự chủ cho người đứng đầu chính quyền cơ sở. Đẩy mạnh việc giao quyền tạo sự chủ động, quyền tự chủ, tự quyết của người đứng đầu trên cơ sở định lượng công việc được giao. Thể chế hóa các phương thức quản lý, giám sát chính quyền cơ sở và người đứng đầu như minh bạch, công khai, hướng dẫn công tác giám sát của người dân; ban hành quy định ứng xử của người đứng đầu trong đó có người đứng đầu chính quyền. Ban hành quy trình bỏ phiếu tín nhiệm người đứng đầu chính quyền, chú trọng cách thức không tín nhiệm gắn với hình phạt xử lý và cách thức bãi nhiệm.
-Rà soát lại các quy định pháp luật xem xét tính chặt chẽ, phù hợp với tình hình thực tiễn đất nước về quyền hạn, trách nhiệm của người đứng đầu đơn vị nhà nước.
Trên đây là nội dung nội dung trình bày về chủ đề Trách nhiệm tuân thủ pháp luật của người đứng đầu đơn vị hành chính nhà nước và một số nội dung liên quan khác mà Luật LVN Group đã tổng hợp để đem đến cho bạn đọc. Mọi câu hỏi trong quá trình cân nhắc nội dung trình bày bạn vui lòng phản hồi dưới nội dung trình bày hoặc liên hệ trực tiếp tới tổng đài tư vấn của chúng tôi để được hỗ trợ trả lời.