Các điều kiện để thỏa thuận trọng tài có hiệu lực [Chi tiết 2023]

Nếu bất kỳ ai tham gia vào hoạt động kinh doanh, điều cần thiết là phải hiểu các điều kiện theo đó một thỏa thuận trọng tài có hiệu lực. Khi các bên thương mại soạn thảo hợp đồng, nếu có ý định giải quyết tranh chấp thông qua trọng tài chứ không phải tòa án, thì nên đưa vào điều khoản trọng tài thương mại. Mặt khác, các bên có thể giao kết thỏa thuận trọng tài bằng văn bản theo hướng dẫn của pháp luật. Điều này là cần thiết vì tranh chấp có thể phát sinh bất cứ lúc nào. Cùng LVN Group nghiên cứu về Các điều kiện để thỏa thuận trọng tài có hiệu lực !.

1. Thế nào là thỏa thuận trọng tài thương mại

Thỏa thuận được hiểu là sự nhất trí chung của các bên về vấn đề, sự việc nào đó từ đó xác lập các quyền và nghĩa vụ của các bên để đạt được lợi ích.

Theo quy định tại khoản 2 Điều 3 Luật Trọng tài thương mại năm 2010 thì:“Thỏa thuận trọng tài là thỏa thuận giữa các bên về việc giải quyết bằng trọng tài tranh chấp có thể phát sinh hoặc đã phát sinh”.

Theo quy định trên ta có thể hiểu theo cách đơn giản thỏa thuận trọng tài là các bên đồng ý đưa tất cả hoặc một số tranh chấp đã hoặc có thể phát sinh từ giao dịch thương mại có khả năng được áp dụng trọng tài ra giải quyết bằng con đường trọng tài.

Sự thỏa thuận này chính là điều kiện tiên quyết để phát sinh thẩm quyền giải quyết của trọng tài thương mại. Tức là trọng tài thương mại chỉ có thẩm quyền xét xử khi các bên tranh chấp có sự thỏa thuận chọn trọng tài thương mại để giải quyết tranh chấp.

CSPL: Điều 3, Điều 5 Luật Trọng tài thương mại 2010

2. Các cách thức thỏa thuận trọng tài thương mại

Thỏa thuận trọng tài có thể được xác lập dưới cách thức điều khoản trọng tài trong hợp đồng hoặc dưới cách thức thỏa thuận riêng:

• Là điều khoản trong hợp đồng: Các bên ký kết hợp đồng đồng thời ghi nhận luôn về việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại là một điều khoản trong hợp đồng đó.
• Thỏa thuận riêng: Các bên ký kết hợp đồng không ghi nhận việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại thành một điều khoản của hợp đồng mà ghi nhận thỏa thuận này trong một văn bản hoàn toàn tách biệt với tên gọi thỏa thuận giải quyết tranh chấp bằng trọng tài.

Thỏa thuận trọng tài thương mại chỉ được xác lập dưới cách thức văn bản, bao gồm cả:

• Thỏa thuận được xác lập qua trao đổi giữa các bên bằng telegram, fax, telex, thư điện tử và các cách thức khác theo hướng dẫn của pháp luật;
• Thỏa thuận được xác lập qua trao đổi thông tin bằng văn bản giữa các bên;
• Thỏa thuận được luật sư, công chứng viên hoặc tổ chức có thẩm quyền ghi chép lại bằng văn bản theo yêu cầu của các bên;
• Trong giao dịch các bên có dẫn chiếu đến một văn bản có thể hiện thỏa thuận trọng tài như hợp đồng, chứng từ, điều lệ công ty và những tài liệu tương tự khác
• Qua trao đổi về đơn kiện và bản tự bảo vệ mà trong đó thể hiện sự tồn tại của thỏa thuận do một bên đưa ra và bên kia không phủ nhận.

Thỏa thuận trọng tài trong hợp đồng thương mại

CSPL: Điều 16 Luật Trọng tài thương mại 2010

3. Điều kiện để thỏa thuận trọng tài có hiệu lực

Chủ thể

Thỏa thuận trọng tài chỉ có hiệu lực khi được xác lập bởi các bên có trọn vẹn năng lực hành vi dân sự và người xác lập phải có thẩm quyền:

• Người có năng lực hành vi dân sự là người từ đủ 18 tuổi trở lên và không bị mất hoặc hạn chế năng lực hành vi dân sự hoặc khó khăn trong nhận thức, làm chủ hành vi. Người uỷ quyền cho pháp nhân xác lập thỏa thuận trọng tài phải là người có năng lực hành vi dân sự trọn vẹn.
• Người xác lập có thẩm quyền phải là người uỷ quyền theo pháp luật hoặc người được ủy quyền hợp pháp trong phạm vi được ủy quyền.

Bên cạnh đó, các bên phải đảm bảo nguyên tắc tự nguyện khi xác lập thỏa thuận trọng tài. Nếu một trong các bên bị lừa dối, đe doạ, cưỡng ép trong quá trình xác lập thì thỏa thuận trọng tài đó vô hiệu.

Thẩm quyền trọng tài

Thỏa thuận trọng tài chỉ có hiệu lực khi tranh chấp mà các bên thỏa thuận nằm trong thẩm quyền giải quyết bằng thủ tục trọng tài thương mại. Và trọng tài thương mại chỉ có thẩm quyền giải quyết các tranh chấp sau:

• Tranh chấp giữa các bên phát sinh từ hoạt động thương mại;
• Tranh chấp phát sinh giữa các bên trong đó ít nhất một bên có hoạt động thương mại; hoặc
• Tranh chấp khác giữa các bên mà pháp luật quy định được giải quyết bằng trọng tài

Hình thức thỏa thuận trọng tài

Thỏa thuận trọng tài chỉ có hiệu lực khi đáp ứng được điều kiện về mặt cách thức như sau: Thể hiện dưới cách thức điều khoản trọng tài trong hợp đồng hoặc thỏa thuận riêng và được xác lập dưới dạng văn bản bao gồm:

• Thông qua trao đổi giữa các bên bằng telegram, fax, telex, thư điện tử và các cách thức khác hoặc trao đổi thông tin bằng văn bản giữa các bên;
• Thỏa thuận được luật sư, công chứng viên hoặc tổ chức có thẩm quyền ghi chép lại bằng văn bản theo yêu cầu của các bên;
• Trong giao dịch các bên có dẫn chiếu đến một văn bản có thể hiện thỏa thuận trọng tài như hợp đồng, chứng từ, điều lệ công ty và những tài liệu tương tự khác; hoặc
• Qua trao đổi về đơn kiện và bản tự bảo vệ mà trong đó thể hiện sự tồn tại của thoả thuận do một bên đưa ra và bên kia không phủ nhận.

CSPL: Điều 117 Bộ luật dân sự 2015, Điều 2, Điều 5, Điều 16 Luật Trọng tài thương mại 2010

4. Những lưu ý khi thỏa thuận trọng tài

Khi giao kết hợp đồng hay thỏa thuận trọng tài thì các bên cần chú ý đến những nội dung sau:

• Thỏa thuận trọng tài được xác lập để giải quyết tranh chấp phải thuộc lĩnh vực thuộc thẩm quyền của trọng tài;
• Chú ý đến thẩm quyền của các chủ thể khi thỏa thuận, người xác lập thỏa thuận trọng tài phải là người uỷ quyền theo pháp luật hoặc là người được ủy quyền hợp phap. Người xác lập thỏa thuận trọng tài có năng lực hành vi dân sự.
• Thỏa thuận trọng tài phải được xác lập bằng một trong các cách thức quy định.
• Tự nguyện xác lập thoả thuận trọng tài, không ép buộc, lừa dối.
• Thỏa thuận trọng tài không được vi phạm điều cấm của pháp luật.

Xác lập thỏa thuận trọng tài bằng văn bản