Trước cạnh tranh khốc liệt của thị trường thì các công ty vừa vả nhỏ có nhu cầu sáp nhập với nhau để mở rộng quy mô và tăng sức mạnh. Khi sáp nhập thì hạch toán sáp nhập doanh nghiệp là vấn đề được quan tâm bậc nhất. Luật LVN Group xin gửi đến quý bạn đọc nội dung trình bày Hướng dẫn lập sổ sách kế toán khi sáp nhập doanh nghiệp.
1. Tại sao phải hạch toán sáp nhập doanh nghiệp?
Xuất phát từ hệ quả pháp lý của việc sáp nhập doanh nghiệp được quy định tại Luật Doanh nghiệp 2020, theo đó: Sau khi công ty nhận sáp nhập đăng ký doanh nghiệp thì công ty bị sáp nhập sẽ chấm dứt tồn tại. Ngược lại, công ty nhận sáp nhập sẽ được hưởng các quyền và lợi ích hợp pháp, chịu trách nhiệm về các nghĩa vụ, các khoản nợ chưa thanh toán, hợp đồng lao động và nghĩa vụ tài sản khác của công ty bị sáp nhập. Công ty nhận sáp nhập đương nhiên kế thừa toàn bộ quyền, nghĩa vụ, và lợi ích hợp pháp của các công ty bị sáp nhập theo hợp đồng sáp nhập.
Do đó, kế toán tại doanh nghiệp nhận sáp nhập sẽ phải thực hiện ghi sổ kế toán và trình bày trên báo cáo tài chính, đây chính là việc hạch toán sáp nhập doanh nghiệp để theo dõi chi tiết về tài sản, xác định nợ chưa thanh toán, lập báo cáo tài chính. Việc hạch toán sáp nhập doanh nghiệp là vấn đề cực kỳ cần thiết mà cách doanh nghiệp nhận sáp nhập, bị sáp nhập cần lưu ý.
2. Công việc kế toán khi sáp nhập doanh nghiệp
Khi hạch toán sáp nhập doanh nghiệp, kế toán cần thực hiện những công việc gì? Đây là vấn đề mà kế toán sáp nhập doanh nghiệp luôn đặt câu hỏi. Theo Điều 46 Luật Kế toán 2015 thì đơn vị kế toán bị sáp nhập vào đơn vị kế toán khác phải thực hiện các công việc:
- Khóa sổ kế toán, kiểm kê tài sản, xác định nợ chưa thanh toán, lập báo cáo tài chính;
- Bàn giao toàn bộ tài sản, nợ chưa thanh toán, lập biên bản bàn giao và ghi sổ kế toán theo biên bản bàn giao;
- Bàn giao toàn bộ tài liệu kế toán cho đơn vị kế toán nhận sáp nhập.
Đơn vị kế toán nhận sáp nhập căn cứ vào biên bản bàn giao ghi sổ kế toán theo hướng dẫn của Luật Kế toán.
3. Nguyên tắc hạch toán sáp nhập doanh nghiệp
Khi thực hiện bất kỳ công việc gì liên quan đến kế toán thì phải tuân thủ theo những quy tắc, nguyên tắc luật định, vậy việc hạch toán sáp nhập doanh nghiệp tuân theo những nguyên tắc nào?
Theo Điều 105 Thông tư 200/2014/TT-BTC thì trong kỳ kế toán đầu tiên sau khi sáp nhập, doanh nghiệp mới phải ghi sổ kế toán và trình bày báo cáo tài chính theo nguyên tắc sau:
- Đối với sổ kế toán phản ánh tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu: Toàn bộ số dư tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu trên sổ kế toán của doanh nghiệp cũ được ghi nhận là số phát sinh trên sổ kế toán của doanh nghiệp mới. Dòng số dư đầu kỳ trên sổ kế toán của doanh nghiệp mới không có số liệu.
- Đối với Bảng Cân đối kế toán: Toàn bộ số dư tài sản, nợ phải trả và vốn chủ sở hữu kế thừa của doanh nghiệp cũ trước khi chuyển đổi được ghi nhận là số phát sinh của doanh nghiệp mới và được trình bày trong cột “Số cuối năm”. Cột “Số đầu năm” không có số liệu.
- Đối với Báo cáo Kết quả hoạt động kinh doanh và Báo cáo Lưu chuyển tiền tệ: Chỉ trình bày số liệu kể từ thời gian chuyển đổi đến cuối kỳ báo cáo đầu tiên trong cột “Kỳ này”. Cột “Kỳ trước” không có số liệu.
4. Phương pháp hạch toán sáp nhập doanh nghiệp
Hạch toán sáp nhập doanh nghiệp tại doanh nghiệp nhận sáp nhập
Khi hợp nhất kinh doanh phát sinh lợi thế thương mại thì kế toán sáp nhập doanh nghiệp thực hiện theo các trường hợp sau:
Trường hợp bên nhận hợp nhất thanh toán bằng tiền, hoặc các khoản tương đương tiền, ghi:
- Nợ các TK 131, 138, 152, 153, 155, 156, 211, 213, 217.… (theo giá trị hợp lý của các tài sản đã mua)
- Nợ TK 242 – Chi phí trả trước (chi tiết lợi thế thương mại)
- Có các TK 331, 3411, … (theo giá trị hợp lý của các khoản nợ phải trả và nợ tiềm tàng phải gánh chịu)
- Có các TK 111, 112, 121 (số tiền hoặc các khoản tương đương tiền bên mua đã thanh toán).
Trường bên nhận hợp nhất hợp nhất phát hành cổ phiếu, ghi:
- Nợ các TK 131, 138, 152, 153, 155, 156, 211, 213, 217,… (theo giá trị hợp lý của các tài sản đã mua)
- Nợ TK 242 – Chi phí trả trước (chi tiết lợi thế thương mại)
- Nợ TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần (giá phát hành nhỏ hơn mệnh giá)
- Có TK 4111 – Vốn góp của chủ sở hữu (theo mệnh giá)
- Có các TK 331, 3411… (theo giá trị hợp lý của các khoản nợ phải trả và nợ tiềm tàng phải gánh chịu)
- Có TK 4112 – Thặng dư vốn cổ phần(giá phát hành lớn hơn mệnh giá).
Hạch toán sáp nhập doanh nghiệp tại doanh nghiệp bị sáp nhập
Hiện nay, chuẩn mực kế toán không có hướng dẫn về việc hạch toán tại doanh nghiệp bị sáp nhập. Tuy nhiên kế toán sáp nhập doanh nghiệp vẫn có thể cân nhắc kinh nghiệm của thế giới về vấn đề này. Theo đó, các nghiệp vụ hạch toán tại doanh nghiệp bị sáp nhập được thực hiện tương ứng như với doanh nghiệp nhận sáp nhập.
Trên đây là toàn bộ nội dung Hướng dẫn lập sổ sách kế toán khi sáp nhập doanh nghiệp do Luật LVN Group gửi tới. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp ích cho quý bạn đọc. Trong quá trình nghiên cứu, nếu quý bạn đọc còn có câu hỏi, vui lòng liên hệ với chúng tôi qua website hoặc Hotline để được hỗ trợ trả lời.