Thuốc tránh thai hàng ngày là gì?
Thuốc tránh thai hàng ngày hay còn gọi là thuốc tránh thai tháng, là một loại thuốc dạng viên uống có chứa hormone nhằm kiểm soát hoạt động của buồng trứng và tử cung, từ đó ngăn ngừa khả năng thụ thai ở người uống.
Hầu hết các loại thuốc tránh thai hàng ngày có thành phần chính là 2 hormone Estrogen và Progesterone. Sự kết hợp của 2 loại hormone này có tác dụng kiểm soát hoạt động của buồng trứng, ngăn sự rụng trứng tự nhiên vào mỗi chu kỳ, tránh sự thụ thai. Đó cũng chính là cơ chế hoạt động của thuốc tránh thai.
Bên cạnh đó, thuốc ngừa thai còn làm chất nhầy quanh cổ tử cung trở nên đặc hơn, khiến tinh trùng khó di chuyển vào tử cung. Trong trường hợp trứng gặp tinh trùng và thụ tinh, 2 loại hormone có trong thuốc sẽ tác động lên niêm mạc tử cung, khiến trứng đã thụ tinh khó bám vào thành tử cung để làm tổ và phát triển. (1)
Tác dụng của thuốc tránh thai hàng ngày
Vai trò chính của thuốc ngừa thai hàng ngày là ngăn ngừa việc mang thai. Nếu tuân thủ hướng dẫn sử dụng về liều lượng và thời gian, thuốc ngừa thai hàng ngày cho hiệu quả ngừa thai lên đến 99%.
Việc sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày không gây cản trở quan hệ tình dục hoặc ảnh hưởng đến khả năng sinh sản. Khi ngưng thuốc, quá trình rụng trứng và khả năng thụ tinh sẽ trở lại bình thường. Do đó, uống thuốc tránh thai hàng ngày là cách ngừa thai khá an toàn đối với phái nữ.
BS.CKII Phan Thế Thi cho biết, ngoài công dụng chính là ngừa thai, thuốc tránh thai còn có nhiều lợi ích khác như:
- Giảm nhẹ hội chứng tiền kinh nguyệt (PMS);
- Điều hòa chu kỳ kinh nguyệt đều đặn, giảm lượng kinh nguyệt;
- Các triệu chứng như đau bụng kinh nhẹ hơn;
- Cải thiện mụn trứng cá, giúp làn da đều màu và sáng hơn;
- Kiểm soát chu kỳ hàng tháng, giảm cơn bốc hỏa ở phụ nữ tiền mãn kinh;
- Giảm nguy cơ mắc ung thư buồng trứng, ung thư nội mạc tử cung, u nang buồng trứng và hạn chế việc mang thai ngoài tử cung.
Ai có thể sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày?
Các cặp đôi chưa sẵn sàng có con hoặc muốn kế hoạch hóa gia đình có thể sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày để ngừa thai. Đây là biện pháp đang được nhiều cặp đôi ưu tiên lựa chọn, và người phụ nữ là đối tượng thực hiện biện pháp này. (2)
Tuy nhiên, thuốc tránh thai hàng ngày sẽ không thích hợp cho tất cả chị em phụ nữ. Một số trường hợp chị em sử dụng thuốc có thể gặp tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, các chuyên gia Sản Phụ khoa và nhà sản xuất thuốc khuyến cáo, chị em có một trong các yếu tố nguy cơ sau không nên dùng thuốc tránh thai hàng ngày gồm:
- Phụ nữ trên 35 tuổi có thói quen hút thuốc lá;
- Huyết áp tăng cao chưa được kiểm soát tốt;
- Có tiền sử hoặc hiện tại có huyết khối tĩnh mạch, thuyên tắc phổi;
- Bản thân hoặc gia đình có tiền sử đột quỵ, mắc các bệnh lý tim mạch;
- Bản thân hoặc gia đình có tiền sử bệnh ung thư vú;
- Có xuất huyết tử cung không rõ nguyên nhân;
- Có chứng đau nửa đầu, hoặc các biến chứng liên quan đến bệnh tiểu đường, bệnh thận, bệnh võng mạc hoặc bệnh thần kinh;
- Phụ nữ mắc bệnh gan.
Khi có một trong những yếu tố nguy cơ trên, chị em nên thông báo với bác sĩ để được hướng dẫn biện pháp tránh thai khác phù hợp hơn. Trong trường hợp nghi ngờ bản thân có yếu tố nguy cơ nhưng chưa chắc chắn, chị em sẽ được thực hiện các kiểm tra cần thiết để việc sử dụng thuốc đạt hiệu quả, không gặp tác dụng phụ nghiêm trọng.
Hướng dẫn uống thuốc tránh thai hàng ngày đúng cách
Sử dụng thuốc tránh thai hàng ngày đã được chứng minh độ hiệu quả và an toàn nếu được dùng đúng liều lượng và đúng hướng dẫn sử dụng. Những trường hợp sử dụng sai cách có thể phản tác dụng, gây ra các tác dụng phụ không mong muốn.
Hiện nay trên thị trường có 2 loại thuốc tránh thai hàng ngày là dạng vỉ 21 viên và dạng vỉ 28 viên. Mặc dù có nhiều nhà sản xuất khác nhau nhưng cách sử dụng sẽ giống nhau ở mỗi loại.
Cách uống thuốc tránh thai hàng ngày dạng vỉ 21 viên
- Vỉ đầu tiên: Uống 1 viên/ngày từ ngày đầu tiên của chu kỳ kinh nguyệt, uống liên tục mỗi ngày đến khi hết 21 viên. Nếu đã qua chu kỳ kinh 5 ngày, bắt đầu uống từ ngày thứ 5 đến hết vỉ.
- Vỉ kế tiếp: Sau khi uống hết vỉ đầu tiên, nghỉ uống trong vòng 7 ngày rồi tiếp tục uống vỉ kế tiếp, mỗi ngày 1 viên đến khi hết vỉ.
Có nghĩa là, từ vỉ thứ 2 trở đi, chị em cần nghỉ uống trong vòng 7 ngày rồi tiếp tục vỉ kế tiếp, không cần phụ thuộc vào chu kỳ kinh nguyệt. Để tăng hiệu quả ngừa thai, chị em nên kết hợp dùng thêm bao cao su hoặc quan hệ tình dục an toàn trong 7 ngày đầu tiên.
Cách uống thuốc tránh thai hàng ngày dạng vỉ 28 viên
Thuốc tránh thai hàng ngày vỉ 28 viên bao gồm 21 viên chứa hormone Estrogen và Progesterone (như dạng vỉ 21 viên) và 7 viên giả dược chứa đường, sắt… Mục đích nhằm giúp chị em uống liên tục, tránh tình trạng quên uống thuốc tránh thai hàng ngày làm giảm hiệu quả ngừa thai.
Cách uống thuốc dạng vỉ 28 viên tương tự như dạng vỉ 21 viên: Bắt đầu uống viên thứ nhất của vỉ đầu tiên vào ngày đầu tiên của chu kỳ kinh, uống mỗi ngày 1 viên đến khi hết vỉ rồi tiếp tục chuyển sang vỉ kế tiếp mà không cần nghỉ 7 ngày.
Khi nào nên sử dụng thuốc ngừa thai hàng ngày?
Bác sĩ Phan Thế Thi cho biết, thực tiễn chị em có thể uống thuốc ngừa thai hàng ngày vào bất cứ thời gian nào trong ngày. Ngoại trừ trường hợp đang điều trị bệnh lý, chị em cần cân nhắc ý kiến bác sĩ để được hướng dẫn sử dụng phù hợp. (3)
“Tốt nhất chị em nên chọn một khung giờ cố định trong ngày để uống thuốc, điều này sẽ giúp tránh tình trạng quên uống thuốc. Thời điểm dễ nhớ nhất là sau khi ăn hoặc trước khi đi ngủ”.
Khi đã quen với thời gian dùng thuốc cố định, nếu muốn đổi khung giờ, chị em phải bắt đầu lại từ vỉ thuốc mới. Đối với người thường xuyên công tác hoặc di chuyển đến khu vực lệch múi giờ, chị em vẫn có thể sử dụng thuốc theo thời gian bình thường. Trong trường hợp không thể tuân thủ đúng giờ giấc, chị em có thể uống thuốc muộn nhưng không nên để quá 12 tiếng.
Quan trọng nhất, chị em nên chọn sử dụng loại thuốc có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng. Nên cân nhắc ý kiến bác sĩ để có tư vấn tốt nhất.
Ưu điểm của thuốc tránh thai hàng ngày
So với các biện pháp ngừa thai khác, việc uống thuốc tránh thai hàng ngày có nhiều ưu điểm hơn, cụ thể là:
- Cách sử dụng đơn giản, không gây cản trở việc quan hệ tình dục;
- Khi sử dụng đúng liều lượng và hướng dẫn sử dụng, thuốc tránh thai hàng ngày cho hiệu quả ngừa thai cao lên đến 99%. Tỷ lệ đậu thai khi uống thuốc rất thấp, ngoại trừ trường hợp quên uống thuốc hoặc uống sai cách;
- Uống thuốc tránh thai hàng ngày cho hiệu quả nhanh chóng ngay từ những ngày đầu sử dụng;
- Khi ngừng thuốc, tác dụng ngừa thai sẽ được loại bỏ, khả năng thụ thai sẽ tiếp tục bình thường.
Tác dụng phụ của thuốc tránh thai hàng ngày
“Uống thuốc tránh thai hàng ngày có hại không?” là câu hỏi chung của nhiều chị em khi nghiên cứu biện pháp tránh thai này. Bác sĩ Phan Thế Thi cho biết, bên cạnh những lợi ích về mặt nội tiết tố nữ, một số trường hợp thuốc tránh thai gây ra các tác dụng phụ như:
- Làm nám da;
- Thay đổi chu kỳ kinh nguyệt trong thời gian đầu sử dụng thuốc;
- Đau đầu;
- Đau tức ngực;
- Chướng bụng;
- Buồn nôn;
- Xuất huyết âm đạo bất thường giữa các chu kỳ kinh nguyệt.
Mặt khác, chị em cần sử dụng thuốc đều đặn mỗi ngày theo hướng dẫn sử dụng của nhà sản xuất. Nếu quên uống thuốc, khả năng mang thai sẽ tăng nếu quan hệ vào ngày không dùng thuốc. Thuốc tránh thai hàng ngày cũng không bảo vệ chị em khỏi nguy cơ lây nhiễm các bệnh lây qua đường tình dục.
Trong quá trình sử dụng thuốc, nếu gặp các tác dụng phụ nêu trên hoặc bất kỳ triệu chứng bất thường nào, chị em nên dừng uống thuốc và thông báo ngay cho bác sĩ để được kiểm tra và xử trí kịp thời.
Làm gì để hạn chế các tác dụng phụ của thuốc tránh thai hàng ngày?
Để giảm bớt sự khó chịu của tác dụng phụ khi uống thuốc tránh thai hàng ngày, chị em cần lưu ý: (4)
Tuân theo chỉ định của bác sĩ
Một số trường hợp khi mới bắt đầu uống thuốc, cơ thể chưa kịp tiếp nhận sự thay đổi nên sẽ dễ gặp tác dụng phụ. Bác sĩ Phan Thế Thi khuyến cáo, chị em cần cố gắng uống thuốc để cơ thể điều chỉnh lại nội tiết tố, các triệu chứng khó chịu sẽ biến mất sau 2-3 tháng.
Nếu sau khoảng thời gian trên vẫn xảy ra tác dụng phụ và ngày càng nghiêm trọng hơn, chị em cần dừng uống thuốc và thông báo ngay cho bác sĩ để có can thiệp kịp thời.
Duy trì lối sống lành mạnh
Chị em nên xây dựng lối sống lành mạnh để giảm thiểu sự khó chịu trong khoảng thời gian dùng thuốc tránh thai hàng ngày. Bổ sung nhiều rau củ quả, đặc biệt là mầm đậu nành bởi loại thực phẩm này chứa nhiều Phytoestrogen sẽ giúp giữ mức cân nặng ổn định và điều hòa kinh nguyệt.
Mặt khác, chị em cần tập luyện thể dục thể thao đều đặn. Một cơ thể khỏe mạnh và dẻo dai hơn cũng giúp điều hòa kinh nguyệt hiệu quả.
Tạo tâm lý thoải mái, tránh căng thẳng
Giữ tâm lý thoải mái, vui vẻ bằng những thói quen lành mạnh như đọc sách, nghe nhạc, xem phim… sẽ giúp cơ thể chị em luôn thoải mái và tránh căng thẳng, nhờ đó thuốc tránh thai hoạt động hiệu quả hơn.