1. Một số hiểu biết cơ bản về phí sử dụng đường bộ
1.1. Phí sử dụng đường bộ là gì?
Phí đường bộ (còn gọi là phí bảo trì đường bộ hay phí sử dụng đường bộ) là một loại phí mà chủ phương tiện giao thông phải nộp nhằm mục đích bảo trì, nâng cấp đường bộ để phục vụ cho các phương tiện.
Lưu ý phí bảo trì đường bộ khác với phí cầu đường. Phí cầu đường là loại phí để bù lại cho chi phí làm đường, được thu trực tiếp tại các Trạm thu phí BOT.
1.2. Đối tượng chịu phí sử dụng đường bộ:
Khoản 1 và khoản 2, Điều 2 của Thông tư số 70/2021/TT-BTC – Quy định mức thu, chế độ thu, nộp, miễn, quản lý và sử dụng phí sử dụng đường bộ, quy định về đối tượng chịu phí sử dụng đường bộ như sau:
“Đối tượng chịu phí sử dụng đường bộ là các phương tiện giao thông cơ giới đường bộ đã đăng ký, kiểm định để lưu hành (có giấy chứng nhận đăng ký xe và biển số xe, có giấy chứng nhận kiểm định), bao gồm: Xe ô tô, xe đầu kéo và các loại xe tương tự (sau đây gọi chung là ô tô)”.
Các trường hợp được miễn phí sử dụng đường bộ gồm: xe cứu thương, xe chữa cháy, xe chuyên dùng phục vụ tang lễ, xe chuyên dùng phục vụ quốc phòng, xe chuyên dùng của các đơn vị thuộc hệ thống tổ chức của công an nhân dân.
Vì vậy: Ô tô của các DN dùng cho hoạt động sản xuất kinh doanh đều phải chịu khoản phí sử dụng đường bộ.
1.3. Mức thu phí sử dụng đường bộ:
Mức thu phí hiện nay đang áp dụng theo Phụ lục I “Biểu mức thu phí sử dụng đường bộ” của Thông tư số 70/2021/TT-BTC nêu trên. Theo biểu phí của thông tư thì mức phí sẽ khác nhau giữa các loại xe ô tô và số chỗ ngồi của xe. Ví dụ:
- Mức phí sử dụng đường bộ thấp nhất là xe “Xe chở người dưới 10 chỗ đăng ký tên cá nhân, hộ kinh doanh”: 1 tháng là 130.000 đồng/xe, 30 tháng là 3.660.000 đồng/xe.
- Mức phí sử dụng đường bộ cao nhất là “Xe đầu kéo có khối lượng bản thân cộng với khối lượng cho phép kéo theo từ 40.000 kg trở lên”: 1 tháng là 1.430.000 đồng/xe, 30 tháng là: 40.240.000 đồng/xe.
1.4. Phương thức tính, nộp phí sử dụng đường bộ
Phí sử dụng đường bộ tính theo năm, tháng hoặc theo chu kỳ đăng kiểm của xe.
Kế toán có thể cân nhắc chi tiết phương thức tính phí sử dụng đường bộ tại Điều 6 của Thông tư số 70/2021/TT-BTC.
Chứng từ thu phí:
Khi nộp khoản phí này, DN sẽ được cấp biên lai thu phí theo hướng dẫn tại Thông tư số 303/2016/TT-BTC hướng dẫn việc in, phát hành, quản lý và sử dụng các loại chứng từ thu tiền phí, lệ phí thuộc ngân sách nhà nước.
Đặc biệt lưu ý: Kế toán cần phân biệt giữa Phí sử dụng đường bộ và Cước, vé đường bộ (Khoản tiền được chi trả theo lượt khi phương tiện lưu thông qua quãng đường hay cầu, nhằm mục đích thu hoàn vốn xây dựng đã bỏ ra).
- Cước, vé đường bộ là một dạng hóa đơn GTGT đặc thù, được khấu trừ thuế GTGT bình thường.
- Tùy vào DN phát hành cước, vé đường bộ này mà tên của loại hóa đơn GTGT này có thể khác nhau như: Vé dịch vụ sử dụng đường bộ, Cước đường bộ, vé cước phí đường bộ, …
2. Hạch toán phí sử dụng đường bộ
2.1. Đặc điểm của phí sử dụng đường bộ có ảnh hưởng đến hạch toán
Phí sử dụng đường bộ có tính chất nộp cho thời gian sử dụng đường bộ ở tương lai, tức là chủ phương tiện phải nộp trước cho thời gian sử dụng sau đó. Ví dụ: Ngày 01/06/2023 công ty A đi đăng kiểm và nộp phí sử dụng đường bộ 1 năm từ ngày 02/06/2023 đến 01/06/2023. Chính vì lý do như trên nên phí sử dụng đường bộ thường được hạch toán là một khoản chi phí trả trước do được nộp theo kỳ: 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng, 18 tháng, 24 tháng hoặc 30 tháng.
Phí sử dụng đường bộ là một khoản phí và khi nộp tiền DN được cấp “Biên lai thu phí”. Chứng từ này không phải là một loại hóa đơn giá trị gia tăng, kế toán sẽ không hạch toán thuế GTGT đầu vào.
Phí sử dụng đường bộ được tính là chi phí hợp lý, hợp lệ và được trừ khi tính thuế Thu nhập doanh nghiệp.
2.2. Cách hạch toán phí sử dụng đường bộ
Chứng từ sử dụng: Biên lai thu phí sử dụng đường bộ. Trên biên lai thu phí sử dụng đường bộ có ghi cụ thể khoảng thời gian thu phí sử dụng đường bộ.
Ví dụ: Xe ô tô con Camry, biển kiểm soát 30F-123.45, của Công ty TNHH ABC có thời gian nộp phí sử dụng theo chu kỳ 30 tháng, từ ngày 01/01/2023 đến 30/06/2024. Thông tin về kỳ nộp phí được thể hiện trọn vẹn trên Biên lai thu phí sử dụng đường bộ.
Tài khoản sử dụng
Căn cứ vào chu kỳ thực tiễn được ghi trên “Biên lai thu phí sử dụng đường bộ”, kế toán làm cơ sở đưa thẳng vào chi phí trong kỳ hoặc đưa qua tài khoản chi phí trả trước để chờ phân bổ. Thông thường khi trả trước phí sử dụng đường bộ cho nhiều tháng, kế toán ghi:
Nợ TK 242 – Chi phí trả trước
Có TK 111, 112, 141…
Khi phân bổ phí sử dụng đường bộ vào chi phí, kế toán căn cứ vào mục đích sử dụng của ô tô để lựa chọn tài khoản phù hợp. Căn cứ:
- Nếu ô tô sử dụng cho bộ phận quản lý, văn phòng:
Nợ TK Chi phí quản lý DN – Chi tiết: Thuế, phí và lệ phí (TK 6425)
Có TK Chi phí trả trước (242)
- Nếu ô tô sử dụng cho bộ phận bán hàng:
Nợ TK Chi phí bán hàng – Chi tiết: Chi phí bằng tiền khác (TK 6418)
Có TK Chi phí trả trước (242)
- Ô tô sử dụng cho bộ phận sản xuất:
Nợ TK chi phí sản xuất chung – Chi tiết: Chi phí bằng tiền khác (6278)
Có TK Chi phí trả trước (242)
2.3. Trình bày phí sử dụng đường bộ trên báo cáo tài chính
Trường hợp 1: Phí sử dụng đường bộ được hạch toán là một khoản chi phí trả trước
Khoản phí này nếu đang được để trên tài khoản chi phí trả trước, tùy thuộc vào thời gian trả trước không quá 12 tháng (hoặc một chu kỳ sản xuất kinh doanh) hay trên 12 tháng mà kế toán trình bày ở 1 trong 2 chỉ tiêu sau:
+ Chi phí trả trước ngắn hạn (Mã số 151)
+ Chi phí trả trước dài hạn (Mã số 152)
Trường hợp 2: Phí sử dụng đường bộ được hạch toán vào chi phí trong kỳ (TK 641, TK 642, TK 627, …) thì trình bày ở các chỉ tiêu tương ứng như sau:
+ Chi phí quản lý DN (Mã số 26)
+ Chi phí bán hàng (Mã số 25)
Trường hợp đã hạch toán vào TK 6278 thì sẽ liên quan đến tập hợp giá thành, kết chuyển thành phẩm nhập kho, kết chuyển tính giá thành sản phẩm dịch vụ… nên sẽ được trình bày tương ứng với quy trình tính giá thành của doanh nghiệp.
3. Những điểm cần lưu ý khi hạch toán phí sử dụng đường bộ
Phí sử dụng đường bộ được hạch toán như một khoản chi phí của doanh nghiệp do đó kế toán cần lưu ý các điều kiện sau để đảm bảo khoản chi phí này là hợp lý, hợp lệ khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp.
- Ô tô được đóng phí phải thuộc sở hữu và đăng ký hợp pháp của doanh nghiệp.
- Doanh nghiệp phải có các quy định, quy chế liên quan đến sử dụng ô tô để chứng minh xe được sử dụng cho mục đích hoạt động sản xuất kinh doanh.
- Có bàn giao tài sản, kiểm kê tài sản trọn vẹn, nhằm chứng minh chi phí thuộc bộ phận nào? (Bán hàng, quản lý doanh nghiệp, sản xuất, …)
- Kiểm tra lại tính liên tục của chu kỳ đóng phí sử dụng đường bộ, để tránh hạch toán thiếu, thừa và trích trước phù hợp.
Mặt khác, một số doanh nghiệp quên đóng khoản phí này, khi đi đăng kiểm xe sẽ bị truy thu lại đối với khoảng thời gian chưa đóng phí (không bị phạt). Do đó kế toán cũng cần xem xét chi phí cho các kỳ quá khứ có thể đã khóa sổ kế toán hay hạch toán vào kỳ hiện tại.