Ý nghĩa của biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tố tụng dân sự

Trong quá trình toà án giải quyết vụ việc dân sự, đôi khi toà án phải quyết định áp dụng một hoặc một số biện pháp cần thiết để giải quyết nhu cầu cấp bách của đương sự, bảo vệ bằng chứng hoặc để bảo đảm thi hành án. Các biện pháp này được gọi là biện pháp khẩn cấp tạm thời. Sau đây, LVN Group muốn gửi tới quý bạn đọc nội dung trình bày “Ý nghĩa của biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tố tụng dân sự” và một vài vấn đề pháp lý có liên quan:

1. Khái niệm biện pháp khẩn cấp tạm thời

Biện pháp khẩn cấp tạm thời là biện pháp toà án quyết định áp dụng trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự nhằm giải quyết nhu cầu cấp bách của đương sự, bảo vệ bằng chứng, bảo toàn tài sản tránh gây tổn hại không the khắc phục được hoặc bảo đảm việc thi hành án.

So với các biện pháp khác được toà án quyết định áp dụng trong quá trình tố tụng để giải quyết vụ việc dân sự thì biện pháp khẩn cấp tạm thời (BPKCTT) có những nhiều điểm khác biệt, vừa mang tính khẩn cấp vừa mang tính tạm thời. Tính khẩn cấp của biện pháp này được thể hiện ở chỗ, toà án phải ra quyết định áp dụng ngay và quyết định này được thực hiện ngay sau khi được toà án quyết định áp dụng, nếu không sẽ mất hết ý nghĩạ, tác dụng.

Tính tạm thời của biện pháp này được thể hiện ở chỗ, quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời chưa phải là quyết định cuối cùng về giải quyết vụ việc dân sự. Đây chỉ là biện pháp tạm thời được áp dụng trong quá trình giải quyết vụ việc dân sự, chưa phải là quyết định về giải quyết vụ việc dân sự. Sau khi quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời, nếu lí do của việc áp dụng không còn nữa thì toà án có thể huỷ bỏ quyết định này. Tuy vậy, việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời có thể gây tổn hại đến quyền, lợi ích của người bị áp dụng và người khác. Do vậy, toà án phải xem xét thận trọng trước khi quyết định áp dụng biện pháp này và phải thực hiện đúng các quy định của pháp luật để tránh việc gây tổn hại cho đương sự và các chủ thể khác.

Để bảo đảm việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời được đúng đắn, từ trước tới nay, pháp luật tố tụng dân sự quy định rất chặt chẽ trình tự, thủ tục và điều kiện quyết định áp dụng. Trước đây, việc quyết định áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong quá trình giải quyết các vụ việc dân sự, hôn nhân và gia đình, kinh doanh, thương mại và lao động được thực hiện theo các quy định tại các điều: từ Điều 99 đến Điều 126 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2004 và Nghị quyết của Hội đồng thẩm phán – Toà án nhân dân tối cao số 02/2005/NQ-HĐTP ngày 27/4/2005 hướng dẫn thi hành một sổ quy định tại Chương VIII “Các biện pháp khẩn cấp tạm thời” của Bộ luật tố tụng dân sự. Hiện nay, việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong quá trình giải quyết các vụ việc này được thực hiện theo các quy định tại các điều: từ Điều 111 đến Điều 142 Bộ luật tố tụng dân sự năm 2015.

2. Tính chất của các biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tố tụng dân sự:

Xét về tính chất, biện pháp khẩn cấp tạm thời là biện pháp có đồng thời hai tính chất là tính khẩn cấp và tính tạm thời:

Tinh khẩn cấp của biện pháp khẩn cấp tạm thời xuất phát từ chính mục đích của việc áp dụng các biện pháp cần thiết. Việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời là nhằm đáp ứng yêu cầu cấp bách của đương sự hoặc bảo vệ bằng chứng, tạo điều kiện thuận lợi cho quá trình xét xử và thi hành án sau này. Vi thế, trong trường hợp khẩn cấp nếu Tòa án không áp dụng kịp thời các biện pháp cần thiết có thể dẫn đến những tổn hại nghiêm trọng không thể là khắc phục được đổi với một bên đương sự hoặc gây trở ngại cho việc giải quyết chính xác vụ việc và cho quá trình thi hành án. Tình thế khẩn cấp được thiết lập khi quyền lợi của một bên đương sự đang bị đe dọa, đang trong tình thế cấp bách hoặc khi chứng cứ đang có nguy cơ bị tiêu hủy, tài sản tranh chấp có nguy cơ bị tẩu tán.

Tinh chất tạm thời là tính chất thứ hai của biện pháp khẩn cấp tạm thời và là tính chất cần thiết để đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các bên đương sự, đảm bảo biện pháp được áp dụng là đúng đắn, cần thiết và đúng pháp luật. Tính chất này thế hiện ở chỗ quyết định về biện pháp khẩn cấp tạm thời không phải là quyết định về việc giải quyết nội dung vụ việc dân sự mà nó chi là một quyết định về tố tụng nhằm tạm thời giải quyết những vấn đề này sinh trước khi Tòa án có quyết định chính thức và cuối cùng về quyền và nghĩa vụ của đương sự trong vụ việc dân sự đó. Biện pháp khẩn cấp tạm thời thực ra chi là một giải pháp tình thế, nó không tồn tại vĩnh viễn mà chi có thể tồn tại trong một khoảng thời gian nhất định và có thể bị thay đổi, hủy bỏ theo ý chí của người yêu cầu hoặc của Tòa án giải quyết vụ việc. Nếu lý do của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời không còn nữa như điều kiện, hoàn cảnh của đương sự thay đổi, các hành vi xâm phạm, hủy hoại tài sản đã chấm dứt, một bên đã thực hiện nghĩa vụ của mình thì theo yêu cầu của đương sự Tòa án phải quyết định thay đổi, bổ sung hoặc hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời đã được áp dụng.

Vì vậy, hai tính chất của biện pháp khẩn cấp tạm thời có mối liên quan mật thiết với nhau. Tính khẩn cấp đòi hỏi Tòa án phải nhanh chóng quyết định áp dụng các biện pháp cần thiết để bảo vệ kịp thời quyền lợi của đương sự có yêu cầu. Tuy nhiên, mặt trái của vấn đề là nguy cơ gây tổn hại tới quyền lợi của người bị áp dụng. Trong những trường hợp này tính chất tạm thời đóng vai trò cần thiết trong việc hạn chế tới mức thấp nhất những tổn hại có thể phát sinh. Việc thay đổi, hủy bỏ biện pháp khẩn cấp tạm thời sẽ đảm bảo tính chính xác và hợp lý của biện pháp được áp dụng, bảo vệ được lợi ích hợp pháp của những người liên quan tới biện pháp khẩn cấp tạm thời được áp dụng.

3. Ý nghĩa của việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời

Với mục đích là để giải quyết nhu cầu cấp bách của đương sự, bảo toàn tình trạng tài sản, bảo vệ bằng chứng hoặc để bảo đảm việc thi hành án nên việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời mang nhiều ý nghĩa không những đối với việc giải quyết vụ việc dân sự của toà án mà cả đối với việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự.

Trên thực tiễn, vì lợi ích của mình hoặc do thiếu thiện chí, nhiều người đã có hành vi tẩu tán tài sản, huỷ hoại hoặc xâm phạm chứng cứ, mua chuộc người làm chứng … Việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời trong những trường hợp này một mặt chống lại được các hành vi đó, bảo vệ được chửng cứ, giữ nguyên được giá trị chứng minh của chứng cứ, tránh cho hồ sơ vụ việc dân sự bị sai lệch, bảo đảm việc giải quyết đúng được vụ việc dân sự. Mặt khác, qua đó còn bảo toàn được tình trạng tài sản, tránh việc gây tổn hại không thể khắc phục được, giữ được tài sản bảo đảm cho việc thi hành bản án, quyết định của toà án sau này.

Mặt khác, việc áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời đáp ứng kịp thời nhu cầu cấp bách của đương sự, tạo điều kiện cho đương sự sớm ổn định được cuộc sống của họ và những người sống phụ thuộc vào họ. Trên cơ sở đó, bảo đảm được quyền, lợi ích hợp pháp của đương sự.

Trên đây là toàn bộ nội dung của chúng tôi về vấn đề Ý nghĩa của biện pháp khẩn cấp tạm thời trong tố tụng dân sự cũng như các vấn đề pháp lý có liên quan. Trong quá trình nghiên cứu nếu như quý bạn đọc còn câu hỏi và có nhu cầu sử dụng dịch vụ tư vấn của LVN Group vui lòng liên hệ với chúng tôi bằng cách để lại bình luận hoặc liên hệ qua các thông tin dưới đây để được tư vấn và trả lời một cách cụ thể nhất.