Thực trạng pháp luật thuế thu nhập cá nhân

Khi xã hội loài người được hình thành cần có một tổ chức lãnh đạo được lập ra và hoạt động nhằm đem đến lợi ích cho tất cả mọi người. Điều này đặt ra phải có một quỹ chung để thực hiện và chi cho các công việc cần thiết thuế được hình thành. Thuế giữ vai trò cần thiết trong xã hội hiện tại nếu không có thuế nhà nước sẽ không thể hoạt động vững mạnh. Thực trạng pháp luật thuế thu nhập cá nhân thế nào? Hãy theo dõi nội dung trình bày dưới đây mà LVN Group chia sẻ về thực trạng pháp luật thuế thu nhập cá nhân để biết thêm thông tin chi tiết về vấn đề này.

thực trạng pháp luật thuế thu nhập cá nhân

1. Định nghĩa về pháp luật thuế

Pháp luật thuế là tổng hợp các quy phạm pháp luật điều chỉnh các quan hệ xã hội phát sinh trong quá trình thu, nộp thuế giữa đơn vị nhà nước có thẩm quyền và người nộp thuế nhằm hình thành nguồn thu ngân sách nhà nước để thực hiện các mục tiêu xác định trước.

Việc đưa ra khái niệm pháp luật thuế nhằm phân định ranh giới giữa các nhóm quan hệ, qua đó lựa chọn áp dụng các quy phạm pháp luật phù hợp, đạt được hiệu quả điều chỉnh cao.

Nghiên cứu quá trình hình thành và phát triển của luật thuế ở Việt Nam cho thấy pháp luật thuế ra đời rất sớm. Nhà nước với tư cách là chủ thể quyền lực, sử dụng công cụ riêng là pháp luật để tập trung bộ phận của cải xã hội mà không phụ thuộc vào ý chí của đối tượng nắm giữ của cải đó. Điều này cũng giúp cho việc phân biệt giữa luật thuế với luật ngân sách nhà nước mặc dù giữa luật thuế và luật ngân sách nhà nước có mối liên hệ nội tại.

2. Phân loại các loại thuế trong hệ thống pháp luật Việt Nam

Như ở trên đã đề cập, khi nói đến thuế không chỉ là một loại thuế nhất định mà Nhà nước quy định các loại thuế đánh trên các đối tượng khác nhau với những điều kiện áp dụng khác nhau. Do đó, việc thực hiện phân loại thuế thành những nhóm khác nhau có vai trò cần thiết không chỉ trong công tác ban hành pháp luật mà còn trong công tác thực thi của cả đơn vị lâp pháp và hành pháp. Trên cơ sở những tiêu chí khác nhau, thuế có thể được phân loại khác nhau, hiện nay phổ biến thuế được phân loại theo các tiêu chí như sau:

Thứ nhất, căn cứ vào mục đích điều tiết của thuế mà thuế có thể phân loại thành hai loại sau đây:

– Thuế trực thu

– Thuế gián thu

Thứ hai, bên cạnh việc phân loại thuế dựa trên cơ sở tiêu chí trên, thuế còn có thể được phân loại  căn cứ vào đối tượng đánh thuế. Việc phân loại thuế trên tiêu chí này có thể kể đến các nhóm thuế phổ biến như sau:

– Các loại thuế được đánh thuế trên tài sản, điển hình như thuế sử dụng đất, thuế xuất khẩu, thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế giá trị gia tăng, thuế bảo vệ môi trường,…

– Các loại thuế nằm trong nhóm thuế thu nhập: Nhóm thuế này bao gồm các loại thuế đánh vào thu nhập, thực hiện đối với những đối tượng có giá trị thặng dư phát sinh từ tài sản, điển hình như thuế thu nhập doanh nghiệp và thuế thu nhập cá nhân.

– Các loại thuế được phân loại nằm trong nhóm thuế được đánh vào các hành vi sử dụng, khai thác tài sản thuộc sở hữu toàn dân do nhà nước làm uỷ quyền chủ sở hữu. Một trong những loại thuế đặc thù trong nhóm này chính là thuế sử dụng đất nông nghiệp, thuế sử dụng đất phi nông nghiệp, thuế tài nguyên,…

3. Vai trò của thuế

• Thuế tạo nguồn thu ngân sách nhà nước, được xem là khoản thu cần thiết nhất trong xã hội, có tính ổn định lâu dài và khi nền kinh tế càng phát triển thì khoảng thu này càng lớn. Vì vậy, nếu không có thuế thì nhà nước không thể hoạt động vững mạnh.
• Là công cụ góp phần điều chỉnh các mục tiêu kinh tế vĩ mô: thuế góp phần thực hiện chức năng kiểm soát, kiểm kê, quản lý hướng dẫn và khuyến khích phát triển sản xuất, mở rộng lưu thông đối với mọi thành phần kinh tế theo hướng phát triển trong kế hoạch do nhà nước đề ra, góp phần tích cực trong việc điều chỉnh các mặt mất cân đối lớn trong nền kinh tế của một quốc gia.
• Có chức năng điều tiết nền kinh tế quốc dân. Hai mặt trong nền kinh tế mà thuế tham gia điều tiết là: kích thích và hạn chế. Nhà nước thông qua các chính sách thuế để tác động lên cung cầu nhằm điều chỉnh chu kỳ kinh tế – đặc trưng của nền kinh tế thị trường.
• Đảm bảo công bằng xã hội: nhà nước thông qua thuế để điều tiết phần chênh lệch thu nhập giữa người giàu và người nghèo bằng cách trợ cấp hoặc gửi tới hàng hóa công cộng.

4. Thực trạng pháp luật thuế thu nhập cá nhân ở Việt Nam, những bất cập gặp phải khi quy định

Thuế TNCN đánh vào thu nhập chính đáng của từng cá nhân. Thuế TNCN là một cách thức động viên mang tính bắt buộc, là khoản đóng góp không hoàn trả cho người nộp và luôn gắn liền với những chính sách xã hội. Thu nhập chịu thuế TNCN bao gồm thu nhập từ kinh doanh, thu nhập tiền lương, tiền công mà người lao động nhận được từ người sử dụng lao động, thu nhập từ vốn đầu tư, thu nhập từ chuyển nhượng vốn là khoản tiền lãi nhận được tử việc chuyển nhượng vốn của cá nhân,…

Trên thực tiễn, vấn đề thuế thu nhập ở nước ta chỉ được đặt ra trong quá trình đổi mới nền kinh tế đang chuyển từ nền kinh tế tập trung sang nền kinh tế thị trường. Nhà nước chủ trương tính các nhu cầu bản về cơ sở thu nhập vật chất của mỗi người và thu nhập tối thiểu. Mặt khác, các loại hình kinh doanh đa dạng, có sự cạnh tranh trong mọi lĩnh vực nên việc mua bán ngày càng phân hóa. Đồng thời, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao và ổn định đã tạo điều kiện khuôn khổ thuận lợi. Điều kiện nâng cao đời sống của toàn xã hội nói chung, đặc biệt là nhóm cộng đồng, những người có trình độ và tri thức.

Luật Thuế thu nhập cá nhân đã được sửa đổi bổ sung và ngày càng khẳng định được vai trò của mình. Công tác quản lý thuế TNCN đang từng bước cải thiện, nâng cao đẻ phù hợp với tình hình của đất nước trong các giai đoạn mong muốn đạt được nhiều thành tựu. Nhìn chung, các chính sách được đưa ra đối với TNCN phù hợp với điều kiện kinh tế của xã hội đất nước, đảm bảo được nguồn thu cho ngân sách, kiểm soát thu nhập của cá nhân, thực hiện công bằng xã hội, nâng cao nhận thức của đối tượng nộp thuế về trách nhiệm thực hiện nghĩa vụ nộp thuế cho ngân sách nhà nước

Những bất cập khi quy định của Thuế thu nhập cá nhân:

Thứ nhất, nhu cầu chi tiêu và nhu cầu sinh hoạt ngày càng tăng lên khiến người lao động phải tìm thêm nguồn thu nhập để bù đắp, nhưng đầu thu nhập để giảm trừ gia cảnh vẫn chưa được điều chỉnh cho phù hợp. Hiện nay, nhu cầu sinh hoạt của người dân lớn hơn so với khi Luật Thuế TNCN được ban hành. Bởi vì cuộc sống của con người hiện đại đã gia tăng nhiều nguồn tiêu dùng, các mặt hàng khác nhau và dịch vụ cũng tăng cao.

Thứ hai, nhiều kẽ hở trong việc xác định đối tượng và thu nhập thực tiễn của người nộp thuế. Luật thuế TNCN hiện hành còn thiếu các quy định cụ thể đối với người nộp thuế tự do như: dạy học;bác sĩ khám, chữa bệnh ngoài giờ; môi giới… Cơ quan thuế chưa quản lý hết tất cả các ngành nghề. Đặc biệt, trong trường hợp thu nhập không phải là tiền lương từ các hoạt động trước đây thì phải ghi rõ điều này để tính tổng thu nhập và từ đó xác định thuế suất thu nhập phải nộp. Tuy nhiên, trên thực tiễn, những người này chưa nhận thức trọn vẹn về nghĩa vụ đăng ký, kê khai và nộp thuế thu nhập theo hướng dẫn của pháp luật đăng ký, cụ thể là chưa tự giác kê khai, nộp thuế thu nhập dẫn đến thất thu thuế.

Thứ ba, quá nhiều thủ tục, giấy tờ, hồ sơ,…mà người nộp thuế cần thực hiện để đáp ứng yêu cầu của đơn vị quản lý thuế. Khi nộp thuế mà quá nhiều thủ tục, giấy tờ,… người nộp thuế phải mất nhiều thời gian vào việc hoàn thành những yêu cầu này khiến những việc khác sẽ bị ảnh hưởng.

Thứ ba, quá nhiều thủ tục, giấy tờ, hồ sơ,…mà người nộp thuế cần thực hiện để đáp ứng yêu cầu của đơn vị quản lý thuế. Khi nộp thuế mà quá nhiều thủ tục, giấy tờ,… người nộp thuế phải mất nhiều thời gian vào việc hoàn thành những yêu cầu này khiến những việc khác sẽ bị ảnh hưởng. thói quen sử dụng tiền mặt trong thanh toán của người Việt Nam được coi là một trở ngại đáng kể cho công tác hành thu thuế nói chung và đối với thuế TNCN nói riêng. Việc sử dụng tiền mặt phổ biến làm cho công tác giám sát thu nhập của đơn vị chức năng bị hạn chế, đồng thời tạo cơ hội cho các chủ thể che giấu nguồn thu nhập hoặc dịch chuyển tài sản, từ đó không khai báo để nộp thuế theo hướng dẫn.

5. Kiến nghị hoàn thiện quy định về thuế thu nhập cá nhân

Thứ nhất, nhà nước cần cải thiện chính sách thuế thu nhập để hài hòa. Mức thu nhập trong xã hội, thu hẹp khoảng cách giàu nghèo, tăng thu nhập, nộp ngân sách nhà nước và việc thực hiện chức năng, nhiệm vụ của nhà nước.

Thứ hai, đặt ra những hình phạt xử phạt đủ sức răn đe đối với các đối tượng cố tình khai man thu nhập hoặc giấu thu nhập để giảm bớt khoản thuế thu nhập cá nhân phải nộp cho Nhà nước. Trong quá trình kê khai quyết toán, nếu phát sinh các vấn đề liên quan, đơn vị thuế sẽ yêu cầu người khai phải khai lại và sẽ truy thu, nếu phát hiện người khai không đúng với thực tiễn

Thứ ba, Luật nên thay đổi mức thuế suất theo biểu thuế lũy tiến sao cho khoảng cách giữa các mức không quá chênh lệch có như vậy mới khuyến khích được những người lao động có tài năng, đồng thời cũng giảm được sự kiện khai man thu nhập, sự kiện gian lận thuế. Hoàn thiện hệ thống thu thuế thu nhập đối với người có thu nhập cao.

Thứ tư, thực hiện đơn giản công tác kê khai, quyết toán thuế TNCN. Cùng với các điều chỉnh về cơ sở tính thuế, cơ cấu biểu thuế và thuế suất, cải cách chính sách thuế TNCN phải hướng tới việc đảm bảo sự đơn giản và minh bạch, hiệu quả trong hành thu trên cơ sở hiện đại hóa toàn diện công tác quản lý thuế TNCN theo các các định hướng chung đặt ra trong Chiến lược cải cách hệ thống thuế.

Thứ năm, áp dụng các thành tựu khoa học kỹ thuật tin học, công nghệ mạng vào công việc quản lý thu thuế sẽ giúp quản lý một cách chính xác, nhanh gọn, rút ngắn thủ tục, đơn giản hóa mà lại đạt được hiểu quả cao.

Bài viết trên đã gửi tới những thông tin chi tiết và cụ thể về thực trạng pháp luật thuế thu nhập cá nhân. Nếu có những câu hỏi và câu hỏi cần được trả lời liên quan đến luật thuế thu nhập cá nhân hãy liên hệ Công ty Luật LVN Group để được tư vấn và hỗ trợ. Chúng tôi luôn đồng hành pháp lý cùng bạn.