Chế tài trách nhiệm dân sự là hậu quả pháp lý bất lợi ngoài mong muốn được áp dụng với các đối tượng có hành vi vi phạm trong quan hệ dân sự. Vậy hình phạt trách nhiệm dân sự được hiểu thế nào? Hãy cùng LVN Group nghiên cứu thông qua nội dung trình bày dưới đây!
1. Chế tài trách nhiệm dân sự là gì?
Trách nhiệm pháp lý là hậu quả bất lợi (sự trừng phạt) đối với chủ thể vi phạm pháp luật, thể hiện ở mối quan hệ đặc biệt giữa Nhà nước với các chủ thể vi phạm pháp luật, được các quy phạm pháp luật xác lập và điều chỉnh, trong đó chủ thể vi phạm pháp luật phải chịu những hậu quả bất lợi, những biện pháp cưỡng chế được quy định ở hình phạt các quy phạm pháp luật.
Từ đây có thể rút ra được những đặc điểm của trách nhiệm pháp lý:
- Từ định nghĩa có thể hiểu đặc điểm đầu tiên và cần thiết của trách nhiệm pháp lý là “hậu quả bất lợi” (là sự trừng phạt) hay có thể hiểu đó là những hình phạt mà pháp luật đặt ra nhằm thể hiện thái độ không chỉ là sự trừng phạt, răn đe mà còn giáp dục đối với những hành vi vi phạm pháp luật
- Mục đích của trách nhiệm pháp lý không chỉ là trừng trị hành vi vi phạm mà bên cạnh đó còn là sự khôi phục lại tình trạng tương ứng với phần hậu quả mà người vi phạm đã gây ra do không thực hiện nghĩa vụ của mình.. Vì vậy có thể rút ra kết luận: Trách nhiệm pháp lý có tính đền bù.
Thứ ba:Đặc điểm về cách thức của trách nhiệm pháp lý chỉ tồn tại khi được quy định trong các văn bản pháp luật do đơn vị có thẩm quyền của Nhà nước ban hành, tức chỉ Nhà nước có quyền xác định hành vi nào là vi phạm pháp luật và các hình phạt tương ứng với mỗi vi phạm đó.
Trách nhiệm dân sự là trách nhiệm pháp lý mang tính tài sản được áp dụng đối với người vi phạm pháp luật dân sự nhằm bù đắp về tổn thất vật chất, tinh thần cho người bị tổn hại. Nếu hiểu theo nghĩa này, trách nhiệm dân sự là loại trách nhiệm pháp lý được đặt ra khi và chỉ khi có sự vi phạm pháp luật dân sự
Trong số chuyên đề đề về bộ luật dân sự Tạp chí Dân chủ và pháp luật của Bộ Tư pháp lại đưa ra cách tiếp cận trách nhiệm dân sự khác so với cách tiếp cận của Từ điển giải thích thuật ngữ luật học. Trách nhiệm dân sự (theo nghĩa rộng) là các biện pháp có tính cưỡng chế được áp dụng nhằm khôi phục lại tình trạng ban đầu của một quyền dân sự bị vi phạm. Trách nhiệm dân sự (theo nghĩa hẹp) là các biện pháp có tính cưỡng chế áp dụng đối với người có hành vi vi phạm pháp luật gây ra tổn hại cho người khác, người gây ra tổn hại phải chịu trách nhiệm khắc phục những hậu quả xấu xảy ra bằng tài sản của mình (trong đó có bồi thường tổn hại trong hợp đồng hoặc ngoài hợp đồng).
Chế tài dân sự là hậu quả pháp lý bất lợi ngoài mong muốn được áp dụng đối với người có hành vi vi phạm trong quan hệ dân sự khi họ không thực hiện, thực hiện không đúng các nghĩa vụ dân sự theo hướng dẫn của Bộ luật dân sự năm 2015.
2. Đặc điểm của hình phạt trong pháp luật dân sự:
– Chế tài trong pháp luật dân sự mang tính đa dạng, có nhiều hậu quả pháp lý khác nhau để áp dụng cho từng hành vi vi phạm tương ứng. Tùy vào tính chất, mức độ của hành vi vi phạm mà áp dụng hình phạt mang tính tinh thần như xin lỗi, cải chính hay hình phạt mang tính vật chất như bồi thường tổn hại, phạt vi phạm. Đối với hình phạt phạt vi phạm, luật dân sự của các quốc gia trên thế giới có sự quy định khác nhau. Căn cứ là ở Anh, Mỹ, họ coi điều khoản phạt có tính chất trừng phạt, do đó không có hiệu lực. Còn giống với Việt Nam, một số hệ thống pháp luật cho phép thiết lập điều khoản vi phạm hợp đồng như một biện pháp răn đe, như luật dân sự Tây Ban Nha thừa nhận hình phạt kép vừa phạt vi phạm vừa bồi thường tổn hại.
– Chế tài trong quan hệ pháp luật dân sự có thể do các bên tự thỏa thuận và tự áp dụng. Khác với quan hệ pháp luật hành chính, trong quan hệ pháp luật dân sự khi một bên vi phạm pháp luật thì sẽ phải chịu trách nhiệm trước bên còn lại chứ không phải chịu trách nhiệm trước Nhà nước, do đặc trưng này nên các bên có thể tự thỏa thuận và tự áp dụng các hình phạt dân sự.Ví dụ với hình phạt bồi thường tổn hại, các bên có thể thỏa thuận về số tiền bồi thường cụ thể ngay khi giao kết hợp đồng và cả trong trường hợp bồi thường tổn hại ngoài hợp đồng. Đặc biệt, có loại hình phạt chỉ được áp dụng khi các chủ thể có thỏa thuận đó là hình phạt phạt vi phạm. Theo Điều 422 Bộ luật dân sự năm 2015 thì phạt vi phạm là sự thỏa thuận giữa các bên trong hợp đồng, theo đó bên vi phạm nghĩa vụ phải nộp một khoản tiền cho bên bị vi phạm và mức phạt vi phạm cũng do các bên thỏa thuận.
– Các hình phạt trong quan hệ dân sự đa phần mang tính vật chất. Lợi ích mà các bên hướng tới đa phần mang tính chất tài sản, nên việc vi phạm của bên này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích vật chất của bên kia, do đó cần có sự bù đắp bằng những lợi ích vật chất. Trường hợp quyền nhân thân của một chủ thể bị xâm phạm (mang tính tinh thần) thì hình phạt được áp dụng thường là buộc xin lỗi, đăng bài cải chính. Tuy nhiên, việc áp dụng các hình phạt này không thể khắc phục hoàn toàn tổn hại, nên kèm theo hình phạt buộc xin lỗi, đăng bài cải chính bên bị vi phạm thường yêu cầu bồi thường tổn hại (lợi ích vật chất). Vì vậy, dù là quan hệ nhân thân hay quan hệ tài sản thì khi có hành vi vi phạm, hình phạt áp dụng đa phần mang tính vật chất.
– Khác với các hình phạt khác, hình phạt dân sự có chức năng khôi phục, khắc phục các hậu quả vật chất cho bên bị vi phạm, bị tổn hại. Đối với hình phạt hình sự và hình phạt hành chính, dù người vi phạm đã khắc phục tổn hại gây ra thì họ vẫn phải chịu trách nhiệm hình sự (hoặc trách nhiệm hành chính) trước Nhà nước về hành vi vi phạm của mình. Hai loại hình phạt này không nhằm mục đích khắc phục hậu quả mà nhằm trừng phạt người vi phạm. Đối với hình phạt dân sự, mục đích của các bên là trả lại hiện trạng như trước khi có vi phạm, theo đó, có thể khôi phục hoặc khắc phục hậu quả. Do các bên khi tham gia quan hệ pháp luật dân sự thường hướng đến lợi ích vật chất, vì vậy, khi có hành vi vi phạm thỏa thuận của một bên thì bên còn lại có thể bị tổn hại về tài sản (lợi ích vật chất). Trường hợp này, việc bồi thường về tài sản có thể khôi phục hậu quả. Còn trong trường hợp tổn hại về tinh thần hay sức khỏe, việc áp dụng hình phạt không thể khôi phục hậu quả mà chỉ có thể khắc phục hậu quả gây ra.
Các hình phạt đưa ra giúp cho các bên nghiêm chỉnh chấp hành trọn vẹn các quy định của pháp luật, cũng như tự nguyện thi hành các cam kết mà các bên đã thỏa thuận. Việc các bên trong quan hệ pháp luật dân sự có quyền thỏa thuận và tự áp dụng các hình phạt đã khẳng định quyền tự do thỏa thuận của các bên, đồng thời nó là biện pháp hữu hiệu đảm bảo tính khả thi cho việc thực hiện nghĩa vụ cũng như bảo vệ lợi ích của các bên trong quan hệ pháp luật dân sự.
Trên đây là các thông tin vềChế tài trách nhiệm dân sự là gì? mà LVN Group gửi tới tới quý bạn đọc Nếu còn bất kỳ câu hỏi nào cần hỗ trợ về vấn đề trên vui lòng liên hệ với Công ty Luật LVN Group của chúng tôi. Công ty Luật LVN Group luôn cam kết sẽ đưa ra nhưng hỗ trợ tư vấn về pháp lý nhanh chóng và có hiệu quả nhất. Xin chân thành cảm ơn quý bạn đọc.