Câu kể Ai làm gì là câu có vị ngữ là động từ; chủ ngữ thường là danh từ chỉ người hay động vật, thường dùng để nhận định, giới thiệu về một người, một vật nào đó.
Kiểu câu Ai làm gì là một trong những kiểu câu thông dụng thường được dùng để kể về hoạt động của người, động vật hoặc vật được nhân hóa. Kiểu câu ai làm gì khác hoàn toàn với các kiểu câu Ai thế nào? Ai là gì?
Khái niệm Câu kể Ai làm gì?
Câu kể Ai làm gì là câu có vị ngữ là động từ; chủ ngữ thường là danh từ chỉ người hay động vật.
Cấu tạo của câu kể Ai làm gì?
Câu kể Ai làm gì thường gồm hai bộ phận :
– Bộ phận thứ nhất là chủ ngữ, trả lời cho câu hỏi : Ai ( con gì, cái gì ) ?
Trong câu kể Ai làm gì ? chủ ngữ chỉ sự vật ( người, con vật hay đồ vật, cây cối được nhân hóa ) có hoạt động được nói đến ở vị ngữ.
Chủ ngữ thường do danh từ ( hoặc cụm danh từ ) tạo thành.
Ví dụ : Bộ đội giúp dân gặt lúa.
Em nhỏ đùa vui trước nhà sàn.
Chi đến tìm bông cúc màu xanh để đem về tặng mẹ
– Bộ phận thứ hai là vị ngữ, trả lời cho câu hỏi : Làm gì ?
Vị ngữ trong câu kể Ai làm gì ? nêu lên hoạt động của người, con vật ( hoặc đồ vật, cây cối được nhân hóa ).
Vị ngữ có thể là động từ, động từ kèm theo một số từ ngữ phụ thuộc ( cụm động từ )
Ví dụ : Đàn cò trắng bay lượn trên cánh đồng.
Bà em kể chuyện cổ tích.
Chức năng của câu kể ai làm gì?
Dùng để kể về hoạt động của người, động vật hoặc tĩnh vật khi được nhân hóa.
Ví dụ: Hoa là quần áo cho mẹ.
Đàn bò ăn cỏ trên cánh đồng
Những cậu tre bá vai nhau thì thầm đứng học.
So sánh các kiểu câu Ai- là gì? Ai- làm gì? Ai- thế nào?
| Kiểu câu | Ai- là gì? | Ai- làm gì? | Ai- thế nào? |
| Chức năng giao tiếp | Dùng để nhận định, giới thiệu về một người, một vật nào đó. | Dùng để kể về hoạt động của người, động vật hoặc vật được nhân hóa. | Dùng để miêu tả đặc điểm, tính chất hoặc trạng thái của người, vật. |
| Bộ phận trả lời cho câu hỏi Ai? | – Chỉ người, vật
– Trả lời cho câu hỏi Ai? Cái gì? Con gì? |
– Chỉ người, động vật hoặc vật được nhân hóa.
– Trả lời câu hỏi Ai? Con gì? Ít khi trả lời câu hỏi cái gì?( trừ trường hợp sự vật ở bộ phận đứng trước được nhân hóa.) |
– Chỉ người, vật.
– Trả lời câu hỏi Ai? Cái gì? Con gì? |
| Bộ phận trả lời cho câu hỏi là gì? (làm gì?/thế nào? ) | – Là tổ hợp của từ “là” với các từ ngữ chỉ sự vật, hoạt động, trạng thái, tính chất.
– Trả lời cho câu hỏi là gì? là ai? là con gì? |
– Là từ hoặc các từ ngữ chỉ hoạt động.
– Trả lời cho câu hỏi làm gì? |
– Là từ hoặc các từ ngữ chỉ đặc điểm, tính chất hoặc trạng thái.
– Trả lời cho câu hỏi thế nào? |
| Ví dụ | – Bạn Nam là lớp trưởng lớp tôi.
– Chim công là nghệ sĩ múa của rừng xanh. Ai?: Bạn Nam Là gì?: Là lớp trưởng lớp tôi. |
– Đàn trâu đang gặm cỏ trên cánh đồng.
Ai?: Đàn trâu Làm gì?: đang gặm cỏ. |
– Bông hoa hồng rất đẹp
– Đàn voi đi đủng đỉnh trong rừng. Ai?: Đàn voi Thế nào?: đi đủng đỉnh trong rừng. |
Ví dụ về câu kể
Ví dụ 1: Nguyễn Tri phương là người Thừa Thiên. Hoàng Diệu là người Quảng Nam. Cả hai ông đều không phải là người Hà Nội. Nhưng các ông đã anh dũng hi sinh bảo vệ thành Hà Nội trong hai cuộc chiến đầu giữ thành năm 1873 và 1882. Ở trung tâm Hà Nội ngày nay có hai đường phố đẹp mang tên hai ông.
– Câu kể Ai- là gì: Nguyễn Tri Phương là người Thừa Thiên, (câu giới thiệu)
– Câu kể Ai- là gì: Cả hai ông đều không phải là người Hà Nội. (câu nêu nhận định)
Ví dụ 2: Cuộc sống quê tôi gắn bó với cây cọ. Cha tôi làm cho tôi chiếc chổi cọ để quét nhà, quét sân. Mẹ đựng hạt giống cây móm lá cọ, treo lên gác bếp để gieo cấy mùa sau. Chị tôi đan nón lá cọ, lại biết đan cả mành cọ và làn cọ xuất khẩu.
Trong đoạn văn có 3 câu kể Ai làm gì ?
– Cha tôi làm cho tôi chiếc chổi cọ để quét nhà, quét sân.
– Mẹ đựng hạt giống đầy móm lá cọ, treo lên gác bếp để gieo cấy mùa sau.
– Chị tôi đan nón lá cọ, lại biết đan cả mành cọ và làn cọ xuất khấu.
Ví dụ 3: Sáng ra, em thức dậy vào khoảng năm giờ. Em bước ra sân tập mấy động tác thể dục. Sau đó, em đánh răng, rửa mặt. Cũng vừa lúc mẹ dọn bữa điểm tâm lên. Em cùng mọi người ngồi vào bàn ăn sáng. Chị em lấy xe đưa em đến trường.
Tất cả các câu trên đều là câu kể Ai làm gì ?
Ví dụ 4: Đêm trăng. Biển yên tĩnh. Tàu chúng tôi buông neo trong vùng biển Trường Sa.
Một số chiến sĩ thả câu. Một số khác quây quần trên boong sau, ca hát, thổi sáo. Bỗng biển có tiếng động mạnh. Cá heo gọi nhau quây đến quanh tàu như để chia vui.
Các câu kể Ai làm gì? có trong đoạn văn là:
– Tàu chúng tôi buông neo trong vùng biển Trường Sa.
– Một số chiến sĩ thả câu.
– Một số khác quây quần trên boong tàu, ca hát, thổi sáo.
– Cá heo gọi nhau quây đến quanh tàu như để chia vui.
Đặt 5 câu theo mẫu ai làm gì?
Ví dụ: Đặt câu theo mẫu Ai làm gì? với các từ ngữ sau làm chủ ngữ: Các cô nông dân; Các bạn học sinh; Chú lái máy cày; Đàn chim; Anh trai tôi
– Các cô nông dân khẩn trương thu hoạch lúa
– Các bạn học sinh cặp sách tới trường
– Chú lái máy cày vẫy tay chào các bạn nh
– Đàn chim bay lượn trên bầu trời
– Anh trai tôi là huấn luyện viên thể hình.