Án chung thân không áp dụng đối với trường hợp nào?Theo pháp luật hình sự nước ta, tù có thời hạn, tù chung thân và tử hình là các biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất đối với người phạm tội theo hướng dẫn của Bộ luật Hình sự. Chính vì vậy, để nghiên cứu thêm về vấn đề này, mời các bạn cùng đọc nội dung trình bày sau đây của chúng tôi !.
1.Quy định của pháp luật về tù chung thân
-Đặc điểm:
Hình phạt tù chung thân cũng giống như phạt tù có thời hạn là người phạm tội phải thụ án tại cơ sở giam giữ chứ không được tại ngoại. Nhưng khác biệt rõ ở đặc điểm về thời hạn, hình phạt tù chung thân là không xác định thời hạn. Điều này làm một số người hiểu nhầm rằng nhận án chung thân là thụ án đến khi nào chết trong tù thì mới xong. Cách hiểu này hoàn toàn không đúng. Về lý thuyết bản chất của tù chung thân là không thời hạn nhưng thực tiễn người phạm tội có chấp hành hình phạt đó đến lúc qua đời được không phụ thuộc rất lớn vào quá trình cải tạo của cá nhân người phạm tội đó. Nhà nước luôn có chính sách rút ngắn thời hạn, giảm hình phạt đối với những phạm nhân tham gia cải tạo tốt, đóng góp nhiều thành tích v.v…vấn đề này chuyên gia sẽ có dịp làm rõ chi tiết hơn tại các phần sau. Chung quy, người bị áp dụng hình phạt tù chung thân vẫn có thể có cơ hội tại ngoại được.
-Điều kiện áp dụng:
phạm tội đặc biệt nghiêm trọng, nhưng chưa đến mức bị xử phạt tử hình. Về mức độ nghiêm khắc thì hình phạt tù chung thân chỉ thấp hơn hình phạt tử hình và cao hơn tất cả các hình phạt còn lại. Do đó hình phạt này chỉ áp dụng đối với tội phạm đặc biệt nghiêm trọng. Với xu hướng hạn chế áp dụng hình phạt tử hình mà chuyển xuống chung thân như hiện nay và trong tương lai thì chắc chắn số lượng án chung thân được tuyên sẽ ngày càng tăng, kéo theo đó là một số hệ quả cần giải quyết như hệ thống nhân lực và cơ sở vật chất để đảm bảo việc thi hành án được diễn ra một cách chất lượng. Tuy nhiên theo chuyên gia, những hệ quả phát sinh chúng ta có thể giải quyết được và hướng đi như hiện tại là đúng, phù hợp với sự tiến bộ của xã hội.
2.Các trường hợp hình phạt tử hình chuyển thành tù chung thân
Trong trường hợp quy định tại khoản 3 Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017) sau đây thì hình phạt tử hình được chuyển thành tù chung thân:
– Phụ nữ có thai hoặc phụ nữ đang nuôi con dưới 36 tháng tuổi;
– Người đủ 75 tuổi trở lên;
– Người bị kết án tử hình về tội tham ô tài sản, tội nhận hối lộ mà sau khi bị kết án đã chủ động nộp lại ít nhất ba phần tư tài sản tham ô, nhận hối lộ và hợp tác tích cực với đơn vị chức năng trong việc phát hiện, điều tra, xử lý tội phạm hoặc lập công lớn.
Ngoài các trường hợp nêu trên, nếu người bị kết án tử hình được ân giảm thì người chịu hình phạt tử hình cũng được chuyển thành tù chung thân.
(Khoản 4 Điều 40 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017))
3. Các trường hợp được giảm mức hình phạt tù chung thân
Người bị kết án phạt tù chung thân sẽ được giảm mức hình phạt đã tuyên án nếu đáp ứng các điều kiện sau đây:
(1) Người bị kết án phạt tù chung thân, nếu đã chấp hành hình phạt được một thời gian nhất định, có nhiều tiến bộ và đã bồi thường được một phần nghĩa vụ dân sự, thì theo đề nghị của đơn vị thi hành án hình sự có thẩm quyền, Tòa án có thể quyết định giảm thời hạn chấp hành hình phạt.
(2) Người bị kết án tù chung thân, lần đầu được giảm xuống 30 năm tù và dù được giảm nhiều lần cũng phải bảo đảm thời hạn thực tiễn chấp hành hình phạt là 20 năm.
(3) Trường hợp người bị kết án về nhiều tội trong đó có tội bị kết án phạt tù chung thân thì Tòa án chỉ xét giảm lần đầu xuống 30 năm tù sau khi đã chấp hành được 15 năm tù và dù được giảm nhiều lần nhưng vẫn phải bảo đảm thời gian thực tiễn chấp hành là 25 năm.
(4) Đối với người đã được giảm một phần hình phạt mà lại thực hiện hành vi phạm tội mới nghiêm trọng, rất nghiêm trọng hoặc đặc biệt nghiêm trọng, thì Tòa án chỉ xét giảm lần đầu sau khi người đó đã chấp hành được hai phần ba mức hình phạt chung hoặc trường hợp hình phạt chung là tù chung thân thì việc xét giảm án thực hiện theo hướng dẫn tại mục (3).
Mặt khác, người bị kết án tù chung thân nếu có lý do đáng được khoan hồng thêm như đã lập công, đã quá già yếu hoặc mắc bệnh hiểm nghèo, thì Tòa án có thể xét giảm vào thời gian sớm hơn hoặc với mức cao hơn so với thời gian và mức quy định ở trên.
(Điều 63, 64 Bộ luật Hình sự 2015 (sửa đổi, bổ sung 2017))
4.Án chung thân không áp dụng đối với trường hợp nào?
Trường hợp không áp dụng: người dưới 18 tuổi phạm tội. Đây là trường hợp ngoại lệ duy nhất khi áp dụng hình phạt này. Người dưới 18 tuổi (chưa đủ 18 tuổi) là người chưa thành niên và xét ở một góc độ nào đó đối tượng này chưa thực sự nhận thức được đúng và trọn vẹn tất cả các hành vi và hậu quả của hành vi mà mình thực hiện. Sự chưa nhận thức trọn vẹn và đúng đắn đó xuất phát từ việc chưa hoàn thiện sự phát triển thể chất, tinh thần dưới góc độ sinh học cũng như sự hoàn thiện về mặt nhận thức xã hôij. Đó là những nguyên nhân khách quan. Trong khi đó hình phạt chung thân là một hình phạt cực kỳ nghiêm khắc do đó nếu áp dụng trong trường hợp này sẽ không đảm bảo được tính mục đích giáo dục của hình phạt, có phần quá khắc khe và thiếu công bằng giữa những người đã trưởng thành và những người chưa thành niên.