Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát là một thuật ngữ thường được nhắc đến trên Báo cáo tài chính hợp nhất của các Tập đoàn. Và sự kiện này vẫn xảy ra rất phổ biến. Vậy Làm gì để kiểm soát lợi nhuận sau thuế của cổ đông? Hãy cùng LVN Group nghiên cứu thông qua nội dung trình bày dưới đây.
1. Cổ đông không kiểm soát là gì?
Cổ đông không kiểm soát là cổ đông không có quyền kiểm soát công ty con (trước đây gọi là cổ đông thiểu số).
2. Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát là gì?
Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát tiếng Anh là: Non-controlling shareholder interests
Lợi nhuận của cổ đông không kiểm soát, trước đây theo VAS 25, còn được gọi là Lợi nhuận của cổ đông thiểu số.
Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát là một phần của kết quả hoạt động thuần và giá trị tài sản thuần của một công ty con được xác định tương ứng cho các phần lợi nhuận không phải do công ty mẹ sở hữu một cách trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các công ty con.
Khoản mục này chỉ xuất hiện trên Báo cáo tài chính hợp nhất của tập đoàn, mà không xuất hiện trên Báo cáo tài chính riêng của Công ty mẹ, hoặc Báo cáo tài chính của Công ty con.
Lợi nhuận của cổ đông không kiểm soát được trình bày Báo cáo như sau:
- Trên Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh hợp nhất – Mã số 62: Lợi nhuận sau thuế của cổ đông không kiểm soát.
- Trên Bảng cân đối kế toán hợp nhất – Mã số 429 – Lợi nhuận của cổ đông không kiểm soát thuộc Vốn chủ sở hữu
3. Làm gì để kiểm soát lợi nhuận sau thuế của cổ đông?
Để kiểm soát lợi nhuận sau thuế của cổ đông cần phải áp dụng hợp lý các phương pháp kế toán lợi nhuận cổ đông không kiểm soát.
Phương pháp kế toán lợi nhuận cổ đông không kiểm soát là cách xác định lợi nhuận cổ đông không kiểm soát trong công ty con và phương pháp kế toán khoản lợi nhuận đó trên sổ kế toán. Phương pháp kế toán lợi nhuận của cổ đông không kiểm soát chúng tôi sử dụng 2 phương pháp. Các bạn có thể sử dụng một trong 2 phương pháp để tính lợi nhuận cổ đông không kiểm soát:
Phương pháp kế toán lợi nhuận cổ đông không kiểm soát
Phương pháp 1:
a) Tách lợi nhuận cổ đông không kiểm soát tại ngày đầu kỳ báo cáo
– Căn cứ vào lợi nhuận cổ đông không kiểm soát đã được xác định tại ngày đầu kỳ báo cáo, ghi:
Nợ các chỉ tiêu thuộc vốn chủ sở hữu
Có Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát.
Trường hợp giá trị các khoản mục thuộc vốn chủ sở hữu của công ty con tại ngày đầu kỳ là số âm thì kế toán ghi Có các khoản mục đó thay vì ghi Nợ vào các khoản mục đó như trong bút toán trên.
– Trường hợp tại thời gian mua giá trị hợp lý của tài sản thuần tại các công ty con không bằng với giá trị ghi sổ của nó thì kế toán phải lập bút toán điều chỉnh theo hướng dẫn tại mục 1 Chương này để ghi nhận chênh lệch giữa giá trị hợp lý và giá trị ghi sổ của tài sản và nợ phải trả thuộc sở hữu của cổ đông không kiểm soát.
b) Ghi nhận lợi nhuận cổ đông không kiểm soát từ kết quả hoạt động kinh doanh trong kỳ.
– Trường hợp kết quả hoạt động kinh doanh trong năm có lãi, kế toán xác định lợi nhuận cổ đông không kiểm soát trong thu nhập sau thuế của công ty con phát sinh trong kỳ, ghi:
Nợ Lợi nhuận sau thuế của cổ đông không kiểm soát
Có Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát.
– Trường hợp kết quả hoạt động kinh doanh trong năm lỗ, kế toán xác định số lỗ cổ đông không kiểm soát phải gánh chịu trong tổng số lỗ của công ty con phát sinh trong kỳ, ghi:
Nợ Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát
Có Lợi nhuận sau thuế của cổ đông không kiểm soát.
– Trường hợp trong kỳ đơn vị trnhuận lập các quỹ từ lợi nhuận sau thuế chưa phân phối, kế toán ghi:
Nợ các Quỹ thuộc vốn chủ sở hữu (chi tiết từng Quỹ)
Có Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối lũy kế đến cuối kỳ trước.
– Trường hợp trong năm đơn vị phân phối lợi nhuận và trả cổ tức bằng tiền cho các cổ đông, kế toán căn cứ vào số phân chia cho các cổ đông không kiểm soát ghi:
Nợ Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát
Có Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối lũy kế đến cuối kỳ trước
(chi tiết lợi nhuận kỳ trước hoặc kỳ này).
Phương pháp 2: Áp dụng trong trường hợp trong kỳ không có các giao dịch theo chiều ngược (công ty con không phải là bên bán) và công ty con không thu được các khoản cổ tức từ các đơn vị trong nội bộ tập đoàn.
a) Giá trị phần lợi nhuận cổ đông không kiểm soát cuối kỳ trong giá trị ghi sổ của tài sản thuần của công ty con (ngoài phần sở hữu trong chênh lệch giữa giá trị hợp lý và giá trị ghi sổ của tài sản thuần tại ngày mua) được xác định theo công thức sau:
b) Do lợi nhuận cổ đông không kiểm soát cuối kỳ được tách từ vốn chủ của công ty con cuối kỳ nên các bút toán điều chỉnh khi công ty con trnhuận lập các quỹ và trả cổ tức cho cổ đông không kiểm soát không được tiếp tục thực hiện.
c) Để tách riêng giá trị khoản mục “Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát” trong tài sản thuần của công ty con trên Bảng cân đối kế toán hợp nhất phải điều chỉnh giảm các khoản mục thuộc vốn chủ sở hữu như “Vốn đầu tư của chủ sở hữu”, “Quỹ đầu tư phát triển”, “Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối”,… và điều chỉnh tăng khoản mục “Lợi nhuận cổ đông không kiểm soát” trên Bảng cân đối kế toán hợp nhất.
d) Căn cứ vào báo cáo tài chính riêng của từng công ty con cuối kỳ, kế toán tách lợi nhuận cổ đông không kiểm soát tại thời gian cuối kỳ báo cáo, ghi:
Nợ Vốn góp của chủ sở hữu
Nợ Thặng dư vốn cổ phần
Nợ Lợi nhuận sau thuế chưa phân phối
Nợ Quỹ khác thuộc vốn chủ sở hữu
Nợ Chênh lệch đánh giá lại tài sản
Nợ Chênh lệch tỷ giá hối đoái.
….