Cách tiếp cận quyền con người trong kinh doanh

Dù xuất phát từ quan điểm coi quyền con người là những quyền tự nhiên, gắn bó với một cá nhân từ khi họ sinh ra đến khi họ chết đi hay quan điểm cho rằng, quyền con người cần phải gắn với mối quan hệ giữa cá nhân và Nhà nước, thì ngày nay, mọi Nhà nước tiến bộ đều công nhận công dân nước mình có quyền được tiếp cận thông tin ở những mức độ rộng, hẹp khác nhau. Vậy Cách tiếp cận quyền con người trong kinh doanh thế nào? Hãy cùng LVN Group nghiên cứu qua nội dung trình bày dưới đây!

1. Quyền con người được cụ thể hóa thành quyền tự do kinh doanh

Quyền con người đã được cụ thể hóa thành các quyền, trong đó lần đầu tiên quyền tự do kinh doanh đã được ghi nhận trong Hiến pháp năm 1992. Mặc dù còn hạn chế ở phạm vi quyền tự do kinh doanh khi các chủ thể chỉ được tự do kinh doanh ở những lĩnh vực mà pháp luật cho phép, nhưng so với các quan điểm quản lý kinh tế thời kì trước đó, đây được xem là bước tiến đặc biệt cần thiết trong việc ghi nhận quyền tự do kinh doanh ở Việt Nam. Đặc biệt, Hiến pháp năm 2013 thừa nhận quyền tự do kinh doanh là một trong những quyền cơ bản của con người. Tiến sỹ Nguyễn Văn Cương, Viện trưởng Viện Khoa học pháp lý- Bộ Tư pháp, phân tích:

“Khi đã coi tự do kinh doanh là quyền con người cơ bản nghĩa là quyền con người trong đó có quyền tự do kinh doanh được Nhà nước không những công nhận, tôn trọng mà phải bảo vệ, bảo đảm. Tức là ở đây việc tôn trọng, bảo vệ, bảo đảm quyền tự do kinh doanh trước hết thuộc trách nhiệm của Nhà nước. Còn người dân đương nhiên được hưởng quyền tự do kinh doanh đó”.

Từ quy định trong Hiến pháp 2013, quyền tự do kinh doanh đã được hiện thực hóa trong hệ thống pháp luật về kinh doanh, nhất là ở các văn bản luật gốc, có tác động lớn đến cộng đồng doanh nghiệp như Luật Doanh nghiệp 2014, Luật Đầu tư 2014 và sửa đổi, bổ sung năm 2016. Theo đó, quyền tự do kinh doanh đã được tiếp cận theo hướng đơn giản hóa điều kiện, thủ tục cấp phép, bãi bỏ nhiều quy định về điều kiện kinh doanh, đồng thời mở rộng các nhóm quyền tự quyết của doanh nghiệp. Lần đầu tiên, Danh mục trọn vẹn các ngành, nghề cấm kinh doanh và kinh doanh có điều kiện được tập hợp, liệt kê cụ thể trong một văn bản Luật. Đây được xem là bước đột phá về tính minh bạch trong chính sách và được kỳ vọng sẽ khắc phục việc ban hành các điều kiện kinh doanh một cách thiếu kiểm soát, bất hợp lý như trước đây. Hay các quy định tại Bộ luật Dân sự 2015 đã thể hiện rõ tinh thần bảo hộ tốt hơn với quyền sở hữu của người dân, quyền tự do hợp đồng…. Mới đây nhất, Bộ Luật Hình sự 2015, được sửa đổi, bổ sung năm 2017 đã bỏ tội kinh doanh trái phép, cho thấy bước tiến lớn trong việc đảm bảo quyền tự do kinh doanh của công dân.

2. Phạm vi của quyền tiếp cận thông tin

Chúng ta có thể thấy rằng, trong thực tiễn đời sống tồn tại nhiều dạng tiếp cận thông tin khác nhau, có thể khái quát thành ba dạng sau:

Dạng tiếp cận thứ nhất, dạng tiếp cận thông tin (TCTT) phổ biến và rộng lớn nhất là dạng TCTT của mọi cá nhân, tổ chức trong xã hội đối với các thông tin do các đơn vị công quyền nắm giữ. Đây là dạng TCTT có phạm vi chủ thể rộng lớn nhất. Chủ thể tiếp cận có thể là bất kỳ cá nhân, tổ chức nào trong xã hội. Chủ thể gửi tới thông tin là các đơn vị công quyền hoặc các đơn vị có sử dụng ngân sách nhà nước hoặc đóng vai trò như đơn vị công quyền. Hay nói khác đi, thông tin được tiếp cận ở đây là thông tin của Nhà nước.

Dạng tiếp cận thứ hai, dạng TCTT cũng mang tính rộng lớn nhưng ít phổ biến hơn đó là việc TCTT của công chúng đối với thông tin của một số công ty, tập đoàn, thậm chí là thông tin cá nhân. Điều này được cho phép khi những thông tin mà các cá nhân, công ty, tập đoàn nắm giữ là những thông tin mang ý nghĩa tác động đến việc đảm bảo quyền con người, đảm bảo các quyền mang tính cộng đồng, quyền của người tiêu dùng… Ví dụ như thông tin về mức độ khí thải, chất thải hàng năm của các công ty, thông tin về các tiêu chuẩn kỹ thuật, vệ sinh môi trường cần phải đáp ứng trong quá trình sản xuất…

Dạng tiếp cận thứ ba, mức độ TCTT hẹp. Đó là quyền của các cổ đông được tiếp cận những thông tin về tình hình hoạt động của công ty. Quyền của các nhà đầu tư tài chính được tiếp cận các báo cáo tài chính, nắm bắt về tình hình tăng trưởng hay giảm sút về mặt lợi nhuận của các công ty có cổ phiếu niêm yết. Hay quyền của đối tác được tiếp cận những thông tin cơ bản về tài chính cũng như về tình hình hoạt động của công ty trước khi quyết định hợp tác. Hoặc quyền của thành viên được biết các thông tin về hoạt động của một tổ chức cụ thể mà anh ta là thành viên…

Chúng ta có thể thấy, chỉ riêng cách tiếp cận thứ ba là có khả năng tự điều chỉnh. Nó thuộc phạm vi điều chỉnh của các quy tắc tổ chức cụ thể. Các chủ thể này là thành viên, người có liên quan với các công ty, tổ chức này trong những mối quan hệ tự nguyện. Với tư cách là người có liên quan, thành viên của tổ chức, họ đương nhiên có quyền tiếp cận các thông tin của tổ chức này ở những mức độ nhất định do các quy tắc tổ chức quản lý nội bộ quy định. Đối với hai dạng tiếp cận đầu là dạng TCTT giữa công dân và Nhà nước, giữa cá nhân và các đơn vị tổ chức không có mối liên hệ về mặt tổ chức hay quan hệ kinh tế. Hai mối quan hệ này hoàn toàn không có cơ chế cho việc TCTT của các chủ thể có liên quan. Nhưng quyền TCTT vẫn là một quyền hiện hữu và có cơ sở. Bởi đó là một quyền con người. Các cá nhân này TCTT hoàn toàn không dựa trên mối liên hệ về mặt tổ chức hay kinh tế mà dựa trên quyền tự nhiên của một con người cần được biết những thông tin liên quan đến đời sống thiết yếu của mình.

Trên đây Cách tiếp cận quyền con người trong kinh doanh mà LVN Group muốn giới thiệu đến quý bạn đọc. Hi vọng nội dung trình bày sẽ hỗ trợ và giúp ích cho quý bạn đọc về vấn đề này!