Quy định về xử lý vật chứng khi đình chỉ điều tra [Chi tiết 2023]

Vật chứng trong vụ án hình sự là nguồn chứng cứ cần thiết mà thông qua đó có quan tiến hành tố tụng người tiến hành tố tụng có thẩm quyền có thể rút ra được chứng cứ chứng minh tội phạm và người phạm tội cũng như những tình tiết khác giúp cho việc giải quyết vụ án đúng đắn. Tuy nhiên, không phải lúc nào quá trình tố tụng hình sự cũng được tiến hành đây đủ, suổn sẻ. Bài viết dưới đây gửi tới cho quý bạn đọc Quy định về xử lý vật chứng khi đình chỉ điều tra.

1. Thẩm quyền xử lý vật chứng trong vụ án hình sự

Tùy vào giai đoạn của vụ án mà thẩm quyền xử lý vật chứng sẽ thuôc về các chủ thể sau:

• Cơ quan điều tra, đơn vị được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra quyết định nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn điều tra;
• Viện kiểm sát quyết định nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn truy tố;
• Chánh án Tòa án quyết định nếu vụ án được đình chỉ ở giai đoạn chuẩn bị xét xử;
• Hội đồng xét xử quyết định nếu vụ án đã đưa ra xét xử.

Vì vậy, khi vụ án bị đình chỉ trong quá trình điều tra của đơn vị điều tra thì việc xử lý vật chứng sẽ do Cơ quan điều tra, đơn vị được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra đảm nhiệm.

2. Xử lý vật chứng khi đình chỉ điều tra

Theo quy định tại Điều 106 Bộ luật tố tụng hình sự 2015, thì việc xử lý vật chứng có thể tiến hành trong bất cứ giai đoạn tố tụng nào (điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự).

Tuy nhiên, quy định tại Khoản 1 và Khoản 3 Điều 106 Bộ luật tố tụng hình sự 2015 lại mâu thuẫn với Khoản 1. Bởi lẽ, Khoản 1 quy định chỉ được xử lý vật chứng tại một số thời gian như đình chỉ vụ án hoặc đình chỉ xét xử vụ án. Còn tại khoản 3 lại quy định có thể xử lý vật chứng trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án. Việc quy định phải xử lý vật chứng tại các thời gian đình chỉ hoặc xét xử vụ án là đúng nhưng chưa đủ.

Chiếu theo các quy định trên thì không có nội dung về việc xử lý vật chứng trong trường hợp đình chỉ điều tra, mà chỉ có trường hợp xử lý vật chứng khi đình chỉ vụ án trong giai đoạn điều tra.

3. Xử lý vật chứng trong vụ án hình sự

Vật chứng là công cụ, phương tiện phạm tội, vật cấm tàng trữ, lưu hành thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước hoặc tiêu hủy;

Vật chứng là tiền bạc hoặc tài sản do phạm tội mà có thì bị tịch thu, nộp ngân sách nhà nước;

Vật chứng không có giá trị hoặc không sử dụng được thì bị tịch thu và tiêu hủy;

Vật chứng là động vật hoang dã, động vật nguy cấp, quý, hiếm hoặc sản phẩm của chúng được xử lý như sau:

• Vật chứng là động vật hoang dã, động vật nguy cấp, quý, hiếm còn sống thì ngay sau khi có kết luận giám định phải giao cho đơn vị quản lý chuyên ngành để trả về tự nhiên, giao cho trung tâm cứu hộ, khu bảo tồn thiên nhiên, vườn quốc gia hoặc giao cho đơn vị, tổ chức khác theo hướng dẫn của pháp luật.
• Vật chứng là cá thể động vật chết hoặc sản phẩm động vật hoang dã, động vật nguy cấp, quý, hiếm thuộc loại mau hỏng, khó bảo quản thì tiêu hủy hoặc giao cho đơn vị quản lý chuyên ngành có thẩm quyền xử lý theo hướng dẫn của pháp luật.
• Vật chứng khác không thuộc hai trường hợp trên thì tịch thu hoặc tiêu hủy theo hướng dẫn của pháp luật.

Vật chứng thu thập được phải được bảo quản theo hướng dẫn tại Điều 90 Bộ luật Tố tụng hình sự 2015: Bảo quản nguyên vẹn, không để mất mát, lẫn lộn, hư hỏng. Việc bảo quản vật chứng được thực hiện theo hướng dẫn tại Khoản 1 Điều 90 Bộ luật này.

Người có trách nhiệm bảo quản vật chứng mà để mất mát, hư hỏng, phá hủy niêm phong, tiêu dùng, sử dụng trái phép, chuyển nhượng, đánh tráo, cất giấu, hủy hoại vật chứng của vụ án thì tuỳ tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo hướng dẫn của luật.

Trường hợp thêm, bớt, sửa đổi, đánh tráo, hủy, làm hư hỏng vật chứng của vụ án nhằm làm sai lệch hồ sơ vụ án thì phải chịu trách nhiệm hình sự; nếu gây tổn hại thì phải bồi thường theo hướng dẫn của luật.

Trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, đơn vị, người có thẩm quyền xử lý vật chứng có quyền:

• Trả lại ngay tài sản đã thu giữ, tạm giữ nhưng không phải là vật chứng cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp tài sản đó;
• Trả lại ngay vật chứng cho chủ sở hữu hoặc người quản lý hợp pháp nếu xét thấy không ảnh hưởng đến việc xử lý vụ án và thi hành án;
• Vật chứng thuộc loại mau hỏng hoặc khó bảo quản thì có thể được bán theo hướng dẫn của pháp luật; trường hợp không bán được thì tiêu hủy;
• Vật chứng là động vật hoang dã và thực vật ngoại lai thì ngay sau khi có kết luận giám định phải giao cho đơn vị quản lý chuyên ngành có thẩm quyền xử lý theo hướng dẫn của pháp luật.

Trên đây là nội dung về Quy định về xử lý vật chứng khi đình chỉ điều tra. Mong rằng nội dung trình bày này sẽ gửi tới cho quý bạn đọc những thông tin bổ ích. Nếu có câu hỏi hay cần tư vấn, vui lòng liên hệ với công ty luật LVN Group để chúng tôi có thể trả lời cho quý bạn đọc một cách nhanh chóng nhất.