Chủ nghĩa xã hội đầu tiên ra đời ngay sau khi cách mạng tháng 10 Nga bùng nổ và thắng lợi. Một thời kì khó khăn, với sự ủng hộ của toàn dân trên thế giới, nông dân Xô Viết chiến đấu đi lên thoát khỏi giai cấp cũ, đấu tranh cho một giai cấp mới. Là cột mốc thay đổi chế độ, nông dân kiên cường xây dựng, bảo vệ thành công những thành quả của cuộc cách mạng tháng Mười.
1. Tình hình nước Nga trước cách mạng:
Sau Cách mạng 1905 – 1907, Nga vẫn còn là một nước quân chủ chuyên chế, đứng đầu là Nga hoàng Ni-cô-lai II. Chế độ quân chủ và những tàn tích phong kiến vẫn luôn tồn tại đã làm đời sống nhân dân Nga ngày càng khó khăn, hơn hết còn kìm hãm nặng nề sự phát triển của chủ nghĩa tư bản ở nước này.
Đến năm 1914, Nga hoàng tham gia vào cuộc chiến tranh đế quốc, hậu quả dẫn đến cho đất nước thiệt hại vô cùng nghiêm trọng như kinh tế suy sụp, nạn đói xảy ra ở nhiều nơi… Quân đội thì liên tiếp thua trận. Mọi nỗi đau, nỗi khổ đè nặng lên các tầng lớp nhân dân, đặc biệt nông dân, công nhân người Nga và hơn 100 dân tộc khác trong đế quốc Nga.
Bấy giờ phong trào phản đối chiến tranh, muốn lật đổ chế độ Nga đã lan rộng khắp phạm vi cả nước. Chính phủ Nga hoàng ngày càng tỏ ra bất lực, không còn khả năng tiếp tục thống trị đất nước như cũ được nữa; Do đó, nước Nga đã tiến sát tới một cuộc cách mạng để kết thúc chế độ phòng kiến cũ xây dựng một đất nước Nga với bộ mặt hoàn toàn mới.
2. Cách mạng tháng Hai ở nước Nga năm 1917:
Diễn biến:
Ngày 23/2/1917, cuộc cách mạng dân chủ tư sản bùng nổ ở Nga bằng cuộc biểu tình của 9 vạn nữ công nhân Pê-tơ-rô-gơ-rát
Cuộc tổng bãi công ở Pê-tơ-rô-grát tháng 2-1917
Phong trào nhanh chóng lan rộng toàn thành phố và chuyển từ tổng bãi công chính trị sang khởi nghĩa vũ trang. Quân khởi nghĩa chiếm các công sở, bắt giam các bộ trưởng và tướng tá của Nga hoàng, lãnh đạo phong trào là Đảng Bôn-sê-vích.
Về Lực lượng tham gia bao gồm công nhân, binh lính, nông dân. Với sức mạnh đại đoàn kết, một lòng thay đổi đất nước quần chúng nhân dân lật đã đổ chế độ cũ, bầu ra các Xô Viết mới, giai cấp tư sản thành lập Chính phủ lầm thời.
Tin thắng lợi của cuộc khởi nghĩa ở Thủ đô đã lan nhanh khắp trong nước. Chỉ trong vòng 8 ngày, trên phạm vi cả nước, quần chúng nhân dân đã vùng dậy lật đổ chế độ cũ, bầu ra các xô viết đại biểu công nhân, nông dân và binh lính.
Tháng 4 – 1917, Lê-nin có bản báo cáo quan trọng trước Trung ương Đảng Bonsevich, chỉ ra mục tiêu và đường lối chuyển từ cách mạng dân chủ tư sản sang cách mạng xã hội chủ nghĩa.
Kết quả:
– Chế độ quân chủ chuyên chế Nga hoàng bị lật đổ.
– Xô viết đại biểu công nhân và binh lính được thành lập (tháng 3/1917 toàn nước Nga có 555 Xô viết)
– Cùng thời gian giai cấp tư sản cũng thành lập Chính phủ lâm thời.
– Nước Nga trở thành nước Cộng hòa.
Tính chất: Cách mạng tháng 2/1917 ở Nga là cuộc cách mạng dân chủ tư sản kiểu mới.
3. Cách mạng tháng Mười ở Nga năm 1917:
Bối cảnh lịch sử:
Cách mạng dân chủ tư sản tháng Hai năm 1917 đã lật đổ chế độ Nga hoàng, song cục diện chính trị đặc biệt lại diễn ra ở Nga: hai chính quyền song song tồn tại là Chính phủ lâm thời của giai cấp tư sản và các xô viết đại biểu công nhân, nông dân và binh lính.
Lê-nin và Đảng Bôn-sê-vích lại chuẩn bị kế hoạch tiếp tục làm cách mạng, sẽ dùng bạo lực lật đổ Chính phủ lâm thời để chấm dứt tình trạng hai chính quyền song song tồn tại.
Bên canh lúc này, chính phủ lâm thời vẫn theo đuổi cuộc chiến tranh đế quốc, bất chấp sự phản đối mạnh mẽ của quần chúng nhân dân.
Diễn biến:
Đầu tháng 10, không khí cách mạng bao trùm khắp nước Nga. Với khát vọng to lớn thay đổi đất nước, cải thiện cuộc sống của quân chúng nhân dân.
Ngày 7-10, Lê-nin bí mật rời Phần Lan về Pê-tơ-rô-grát, cuộc khởi nghĩa vũ trang giành chính quyền do ông trực tiếp chỉ đạo. Những đội cận vệ đỏ được thành lập, kế hoạch khởi nghĩa được vạch ra cụ thể, chu đáo và được quyết định hết sức nhanh chóng.
Đêm 24 – 10, Lê-nin đến điện Xmô-nưi trực tiếp chỉ huy cuộc khởi nghĩa. Ngay đêm đó, quân khởi nghĩa đã chiếm được toàn bộ Pê-tơ-rô-grát và bao vây Cung điện Mùa Đông, nơi ẩn náu cuối cùng của Chính phủ tư sản.
Đêm 25 – 10, Cung điện Mùa Đông bị chiếm, các bộ trưởng của Chính phủ bị bắt, Chính phủ lâm thời tư sản sụp đổ hoàn toàn.
Cuộc tấn công Cung điện Mùa Đông: Tiếp đó, khởi nghĩa giành thắng lợi ở Mát-xcơ-va và đến đầu năm 1918, Cách mạng xã hội chủ nghĩa tháng Mười đã giành được thắng lợi hoàn toàn trên đất nước Nga rộng lớn.
Kết quả:
Sau cuộc cách mạng tháng 10 Nga đã đạt được mong muốn, mục tiêu quan trọng đó là lật đổ được chính phủ lâm thời tư sản để xây dựng chế độ mới
Chính quyền thuộc về tay vô sản -> Nga Xô viết.
Tính chất: Cách mạng vô sản – Cách mạng Xã hội chủ nghĩa.
4. Cuộc đấu tranh xây dựng và bảo vệ thành quả Cách mạng tháng Mười Nga năm 1917:
4.1. Xây dựng chính quyền Xô viết:
Ngay trong đêm 25 – 10, Chính quyền Xô viết do Lê-nin đứng đầu thành lập. Các sắc lệnh được thông qua: sắc lệnh hòa bình và sắc lệnh ruộng đất.
Chính quyền Xô viết nhanh chóng thực hiện biện pháp thủ tiêu những tàn tích của chế độ phong kiến, xóa bỏ sự phân biệt đẳng cấp, những đặc quyền của Giáo hội, thực hiện nam nữ bình quyền, các dân tộc bình đẳng và có quyền tự quyết.
Các cơ quan trung ương và Xô Viết các địa phương được thành lập, thay thế hoàn toàn chính quyền tư sản. Hồng quân công nông được thành lập để bảo vệ chính quyền mới…
Sắc lệnh hòa bình quy định: “Chính phủ công nông do cuộc cách mạng ngày 24 và 25 – 10 thiết lập và dựa vào các xô viết đại biểu công nhân, binh lính và nông dân, đề nghị với nhân dân tất cả các nước tham chiến và các chính phủ của họ tiến hành ngay những cuộc đàm phán về một hòa ước dân chủ và công bằng…”.
Sắc lệnh ruộng đất:
Hủy bỏ ngay lập tức và không có bồi thường quyền sở hữu của địa chủ về ruộng đất.
Các điền trang của địa chủ cũng như những ruộng đất của các thôn ấp, của các nhà tu và Giáo hội, với toàn bộ gia súc và công cụ đều giao cho các ủy ban ruộng đất và các xô viết đại biểu nông dân huyện xử lí cho tới khi vấn đề được Quốc hội lập hiến giải quyết.
Sắc lệnh ruộng đất đã nhanh chóng được thực hiện. Hơn 150 triệu hécta ruộng đất của địa chủ được trao cho nông dân. Lần đầu tiên ở nước Nga, toàn thể nông dân có ruộng cày.
4.2. Bảo vệ thành quả:
Cuối năm 1918 quân đội 14 nước đế quốc cấu kết với bọn phản cách mạng trong nước mở cuộc tấn công vũ trang nhằm tiêu diệt nước Nga Xô viết non trẻ. Liên tục trong ba năm (1918-1920), nhân dân Nga tập trung toàn bộ sức lực tiến hành công cuộc chống thù trong, giặc ngoài với điều kiện khó khăn để có thể giữ vững nước nhà.
Đầu năm 1919 chính quyền Xô viết đã thực hiện chính sách cộng sản thời chiến.
Nội dung của chính sách:
– Nhà nước kiểm soát toàn bộ nền công nghiệp.
– Trưng thu lượng thực thừa của nông dân.
– Thi hành chế độ cưỡng bức lao động.
Chính sách đã động viên tối đa nguồn của cải nhân lực của đất nước, tạo nên sức mạnh tổng hợp. Vừa chiến đấu, vừa xây dựng, Hồng quân và nhân dân Xô Viết đã từng bước đẩy lùi các cuộc tấn công của lực lượng phản cách mạng trong và ngoài nước. Cuối năm 1920, chiến sự chấm dứt, Nhà nước Xô Viết được bảo vệ và giữ vững
5. Ý nghĩa lịch sử của Cách mạng tháng Mười Nga:
Đối với nước Nga
– Lật đổ được phong kiến, tư sản để xây dụng nhà nước mới.
– Lần đầu tiên nhân dân Nga thực sự làm chủ đất nước và làm chủ vận mệnh của mình.
– Chính quyền: không còn người bóc lột người.
– Giải phóng các dân tộc trong đế quốc Nga.
Đối với thế giới
– Phá vỡ trận tuyến của chủ nghĩa tư bản
– Cổ vũ mạnh mẽ cuộc đấu tranh của công nhân và phong trào giải phóng dân tộc trên thế giới.
6. Một vài câu hỏi liên quan:
Câu 1: Nét nổi bật của tình hình nước Nga sau Cách mạng tháng Hai năm 1917 là:
A. Tình hình chính trị, xã hội ổn định
B. Các đề quốc bên ngoài đua nhau chống phá
C. Tình trạng hai chính quyền song song tồn tại
D. Nhân dân bắt tay ngay vào xây dựng chế độ mới
Đáp án: C
Câu 2: Sau Cách mạng tháng Hai tình hình nước Nga có điểm gì nổi bật?
A. Hai chính quyền song song tồn tại
B. Chính phủ lâm thời tiếp tục tham gia chiến tranh
C. Chính quyền Xô viết tuyên bố nước Nga rút khỏi chiến tranh
D. Quần chúng nhân dân phản đối mạnh mẽ chiến tranh
Đáp án: A
Câu 3: Chính quyền được thành lập sau Cách mạng tháng Hai là:
A. Nền chuyên chính của giai cấp vô sản
B. Chính quyền của giai cấp tư sản
C. Nền quân chủ của quý tộc phong kiến
D. Chính phủ tư sản lâm thời và Chính quyền Xô viết song song tồn tại
Đáp án: D
Câu 4: Tình hình nước Nga trước khi cách mạng bùng nổ
A. Là một đế quốc quân chủ chuyên chế bảo thủ về chính trị, lạc hậu về kinh tế
B. Hậu quả của cuộc chiến tranh (1914) đè nặng lên các tầng lớp nhân dân đặc biệt là nông dân, mâu thuẫn xã hội phát triển gay gắt.
C. Chính phủ Nga hoàng bất lực, không còn khả năng tiếp tục thống trị
D. Tất cả ý trên
Đáp án: D