Giải quyết trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết

Biện pháp bắt buộc chữa bệnh là một trong những biện pháp tư pháp được áp dụng đối với người phạm tội bên cạnh những biện pháp tư pháp khác như: tịch thu vật, tiền trực tiếp liên quan đến tội phạm, trả lại tào sản, sửa chữa hoặc bồi thường thiệt hại, buộc công khai xin lỗi…… Như vậy, trong trường hợp áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh mà người bị bắt buộc chữa bệnh mà chết thì sẽ phải giải quyết và xử lý như thế nào? Pháp luật quy định về vấn đề này ra sao?

1. Giải quyết trường hợp gười bị bắt buộc chữa bệnh chết là gì?

– Người bị bắt buộc chữa bệnh chết là người có hành vi nguy hiểm cho xã hội hoặc người đang chấp hành án mắc bệnh tâm thần, bệnh khác làm mất khả năng nhận thức và điều khiển hành vi của mình, bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh tại các cơ sở chữa bệnh theo quy định của pháp luật mà bị chết.

– Thi hành biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh là việc cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này buộc người thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội hoặc người đang chấp hành án mắc bệnh tâm thần, bệnh khác làm mất khả năng nhận thức hoặc khả năng điều khiển hành vi của mình phải điều trị tại cơ sở chữa bệnh bắt buộc theo quyết định của Tòa án, Viện kiểm sát.

– Giải quyết trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết là việc các cơ quan có thẩm quyền xử lý, xác minh, xác nhận những nguyên nhân và đưa ra những biện pháp xử lý đối với trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết. Từ đó, có quan có thẩm quyền có những biện pháp để khắc phục, xử lý về việc người bị bắt buộc chữa bệnh chết.

2. Người bị bắt buộc chữa bệnh chết tên tiếng Anh là gì?

Người bị bắt buộc chữa bệnh chết tên tiếng Anh là: “Handling of cases in which persons subject to compulsory medical treatment die”

3. Quy định về giải quyết trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết

– Cơ sở pháp lý:

+ Luật thi hành án hình sự

+ Nghị định 64/2011/NĐ- CP

* Thứ nhất, về thẩm quyền đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh, hồ sơ đưa người vào cơ sở bắt buộc chữa bệnh ( Điều 136 Luật thi hành án hình sự 2019)

– Theo đó, những cơ quan có thẩm quyền đề nghị áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh đó là:

+ Cơ quan đang thụ lý giải quyết vụ án trong giai đoạn điều tra có quyền đề nghị Viện kiểm sát cùng cấp;

+ Trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh trong giai đoạn thi hành án có quyền đề nghị Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án quân sự cấp quân khu nơi phạm nhân chấp hành án

– Cơ quan đề nghị áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh có trách nhiệm lập hồ sơ đưa người vào cơ sở bắt buộc chữa bệnh.

  Hồ sơ đưa người vào cơ sở bắt buộc chữa bệnh bao gồm những loại giấy tờ sau:

+ Quyết định của Viện kiểm sát hoặc Tòa án về áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh;

+ Kết luận của Hội đồng giám định pháp y tâm thần;

+ Lý lịch cá nhân của người chấp hành biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh;

+ Tài liệu khác có liên quan.

-Trong trường hợp Viện kiểm sát, Tòa án tự mình quyết định áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh thì Viện kiểm sát, Tòa án đã ra quyết định có trách nhiệm lập hồ sơ và đề nghị cơ quan đang thụ lý giải quyết vụ án trong giai đoạn điều tra hoặc trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp huyện trong giai đoạn thi hành án đưa người vào cơ sở bắt buộc chữa bệnh.

* Thứ hai về kinh phí bảo đảm cho việc thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh( Điều 4 Nghị định 64/2011/NĐ- CP)

– Theo đó, kinh phí bảo đảm cho thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh do ngân sách nhà nước cấp.

Kinh phí bảo đảm cho thi hành biện pháp bắt buộc chữa bệnh bao gồm những kinh phí như sau:

 + Kinh phí đầu tư, xây dựng cơ sở vật chất, mua sắm thiết bị, phương tiện phục vụ cho việc điều trị y tế và quản lý người bị bắt buộc chữa bệnh

+ Lập hồ sơ, trưng cầu giám định, tổ chức đưa người vào cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần, truy tìm người bị bắt buộc chữa bệnh bỏ trốn

+ Chế độ ăn, mặc, ở, chăm sóc, điều trị y tế cho người bị bắt buộc chữa bệnh, giải quyết trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết.

– Để hỗ trợ, trợ giúp cho các cơ sở bắt buộc chữa bệnh thì các cá nhân, tổ chức, cá nhân, những mạnh thường quân có thể gửi hỗ trợ bằng hiện vật, tiền… thì  cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần được tiếp nhận sự tài trợ, giúp đỡ về vật chất của các tổ chức, cá nhân để tạo nguồn kinh phí hỗ trợ cho việc quản lý, điều trị, chăm sóc, phục hồi chức năng cho người bị bắt buộc chữa bệnh theo quy định của pháp luật.

– Định kỳ chi kinh phí cho từng hoạt động cụ thể do Bộ Công an, Bộ Quốc phòng, Bộ Tài chính, Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế hướng dẫn.

*Thứ ba quy định về giải quyết trường hợp bắt buộc người chữa bệnh chết

– Giải quyết trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết theo Điều 140 Luật thi hành án hình sự 2019

+ Trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết, thủ trưởng cơ sở chữa bệnh tâm thần phải báo ngay cho cơ quan điều tra, Viện kiểm sát có thẩm quyền để xác định nguyên nhân chết, thông báo cho thân nhân của người chết, cơ quan quy định tại khoản 1 và khoản 3 Điều 136 của Luật thi hành án hình sự 2019, đó là những cơ quan sau: Cơ quan đang thụ lý giải quyết vụ án trong giai đoạn điều tra có quyền đề nghị Viện kiểm sát cùng cấp, trại giam, trại tạm giam, cơ quan thi hành án hình sự Công an cấp tỉnh trong giai đoạn thi hành án có quyền đề nghị Tòa án nhân dân cấp tỉnh, Tòa án quân sự cấp quân khu nơi phạm nhân chấp hành án, Viện kiểm sát, Toà án đã ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh ( trong trường hợp Viện kiểm sát, Tòa án tự mình quyết định áp dụng biện pháp tư pháp bắt buộc chữa bệnh)

+ Sau khi được cơ quan điều tra và Viện kiểm sát có thẩm quyền cho phép, cơ sở chữa bệnh tâm thần có trách nhiệm mai táng.

+ Kinh phí mai táng: Kinh phí cho việc mai táng do ngân sách nhà nước cấp. Nếu trong trường hợp thân nhân của người chết đề nghị nhận tử thi để mai táng và tự chịu chi phí thì cơ sở chữa bệnh tâm thần giao cho họ thực hiện. Việc tổ chức mai táng phải bảo đảm an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường

– Giải quyết trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết theo Điều 11 Nghị định 64/2011/NĐ- CP

+ Trình tự thủ tục: trong hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết, Thủ trưởng cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần phải báo ngay cho cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần đóng đến thực hiện các biện pháp theo quy định của pháp luật để xác định nguyên nhân chết

+ Sau đó, thông báo cho thân nhân người chết, thông báo cho cơ quan đã đề nghị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh và Viện Kiểm sát, Tòa án đã ra quyết định áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh; làm thủ tục khai tử với chính quyền cơ sở.

+ Đối với trường hợp người bị bắt buộc chữa bệnh chết là người nước ngoài, cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần phải thông báo cho Cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Công an hoặc Cơ quan quản lý thi hành án hình sự Bộ Quốc phòng, Bộ Ngoại giao để thông báo cho cơ quan đại diện của nước mà người đó mang quốc tịch.

+ Sau khi được cơ quan điều tra, Viện Kiểm sát tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần đóng đồng ý, cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần tổ chức việc mai táng theo quy định chung.

+ Sau khi tổ chức việc mai táng, cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần phải gửi thông báo cho Viện Kiểm sát hoặc Tòa án đã ra quyết định bắt buộc chữa bệnh.

+ Nếu trong trường hợp thân nhân của người bị bắt buộc chữa bệnh đề nghị cho nhận tử thi về mai táng và cam kết tự chịu chi phí, chấp hành các quy định của pháp luật về an ninh, trật tự, vệ sinh môi trường thì cơ sở bắt buộc chữa bệnh tâm thần lập biên bản bàn giao tử thi cho họ.

 Như vậy, trong trường hợp người bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh chết thì thủ trưởng cơ sở chữa bệnh tâm thần sẽ có thông báo cho các cơ quan có thẩm quyền liên quan để xác minh nguyên nhân cái chết của người bị áp dụng biện pháp chữa bệnh và đưa đi mai táng theo quy định chung. Trong trường hợp người nhà của người bị bắt buộc chữa bệnh có mong muốn nhận tử thi về mai táng thì sẽ đề nghị và cam kết tự chịu kinh phí và phải chấp hành đầy đủ các quy định của pháp luật về án ninh, an toàn, trật tự, vệ sinh môi trường.

Theo đó, đối với trường hợp người bị áp dụng biện pháp bắt buộc chữa bệnh là người nước ngoài thì phải thông báo cho cơ quan đại diện của nước mà người đó mang quốc tịch thông qua Cơ quan thi hành án hình sự bộ công an hoặc cơ quan quản lý thi hành án hình sự bộ quốc phòng, bộ ngoại giao đại diện của nước mà người đó có quốc tịch.