Giới hạn và những vấn đề phải chứng minh trong vụ án hình sự

Nhiệm vụ của việc giải quyết vụ án hình sự là phát hiện và xử lý kịp thời tội phạm, tuyệt đối không được để lọt tội phạm và người phạm tội, xử lý đúng người đúng tội, không làm oan người phạm tội, đồng thời các biện pháp xử lý đối với người phạm tội có căn cứ, hợp pháp và phù hợp với tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội của tội phạm do người phạm tội thực hiện. Quá trình giải quyết vụ án hình sự cần đến sự chứng minh trong vụ án hình sự. Những vấn đề phải chứng minh trong vụ án hình sự là những điểm mấu chốt để cơ quan có thẩm quyền giải quyết chính xác vụ án. Vậy giới hạn và những vấn đề phải chứng minh trong vụ án hình sự là gì?

1. Những vấn đề phải chứng minh trong vụ án hình sự là gì?

– Vụ án hình sự được hiểu là vụ việc phạm pháp có dấu hiệu là tội phạm đã được quy định trong Bộ luật hình sự đã được cơ quan điều tra ra lệnh khởi tố về hình sự để tiến hành điều tra, truy tố, xét xử theo các trình tự, thủ tục đã được quy định ở Bộ luật hình sự tố tụng.

Theo Khoản 1 Điều 431 Bộ Luật Tố tụng hình sự, khi xác định có dấu hiệu tội phạm do cá nhân, pháp nhân thực hiện thì cơ quan có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự theo quy định.

Chỉ được khởi tố vụ án khi đã xác định có dấu hiệu tội phạm dựa trên những căn cứ sau:

– Tố giác của cá nhân;

– Tin báo của cơ quan, tổ chức, cá nhân;

– Tin báo trên phương tiện thông tin đại chúng;

– Kiến nghị khởi tố của cơ quan nhà nước;

– Cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm;

– Người phạm tội tự thú.

Người vi phạm pháp luật đã bị khởi tố về hình sự để tiến hành điều tra, truy tố, xét xử theo các quy định của Bộ luật hình sự tố tụng tức đã là bị can sẽ bị áp dụng một số biện pháp do luật quy định như phải chịu sự hỏi cung, phải có mặt tại nơi và vào thời gian do các cơ quan tiến hành tố tụng – cơ quan điều tra, viện kiểm sát, tòa án quy định, có trường hợp bị áp dụng các biện pháp cưỡng chế như tạm giam, khám nhà… Có thể bị xét xử và kết án hình phạt tù, bị cấm hành nghề nếu qua xét xử tòa án đã đủ chứng cứ chứng minh là phạm tội và đã ra quyết định bằng một bản án hình sự.

“Khi điều tra, truy tố và xét xử vụ án hình sự, cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng phải chứng minh:

1. Có hành vi phạm tội xảy ra hay không, thời gian, địa điểm và những tình tiết khác của hành vi phạm tội;

2. Ai là người thực hiện hành vi phạm tội; có lỗi hay không có lỗi, do cố ý hay vô ý; có năng lực trách nhiệm hình sự hay không; mục đích, động cơ phạm tội;

3. Những tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình sự của bị can, bị cáo và đặc điểm về nhân thân của bị can, bị cáo;

4. Tính chất và mức độ thiệt hại do hành vi phạm tội gây ra;

5. Nguyên nhân và điều kiện phạm tội;

6. Những tình tiết khác liên quan đến việc loại trừ trách nhiệm hình sự, miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt.”

– Giới hạn chứng minh là việc xác định sự thật của vụ án phải có điểm dừng, là giới hạn của quá trình xác định sự thật của vụ án. Việc xác định giới hạn chứng minh luôn được đặt ra trong quá trình chứng minh những vấn đề của vụ án nhằm xác định sự thật của vụ án và được cụ thể hoá trong Luật tố tụng hình sự bằng giới hạn chứng minh.

2. Những vấn đề phải chứng minh trong vụ án hình sự tiếng anh là gì?

Những vấn đề phải chứng minh trong vụ án hình sự tiếng anh là “Attestation in criminal lawsuits”.

3. Bình luận những vấn đề phải chứng minh trong vụ án hình sự?

Giới hạn chứng minh:

Giới hạn chứng minh là tổng hợp những chứng cứ khác nhau, đủ và cần thiết cho việc giải quyết vụ án được đúng đắn.

Giới hạn chứng minh dừng lại ở việc cơ quan tiến hành tố tụng đã xác định được đầy đủ các tài liệu, chứng cứ cần thiết chứng minh cho những đối tượng cần phải chứng minh trong vụ án hình sự.

Việc xác định đúng giới hạn chứng minh đảm bảo cho các điều sau:

Nếu xác định giới hạn chứng minh quá rộng thì hoặc là lãng phí thời gian và nguồn lực để chứng minh, không tập trung làm rõ được những vấn đề bản chất của vụ án hoặc rơi vào tình trạng không thể tìm được phương hướng giải quyết, kết luận mơ hồ không biết thế nào là đủ làm cho quá trình giải quyết vụ án không có điểm kết thúc.

Nếu xác định giới hạn chứng minh quá hẹp thì dẫn đến bỏ sót các tình tiết có ý nghĩa pháp lý hình sự và tố tụng hình sự, đồng thời việc xác định giới hạn chứng minh quá hẹp thu thập không đầy đủ tài liệu chứng cứ dẫn đến kết luận, bản án không đủ sức thuyết phục từ đó không những bỏ lọt tội phạm mà còn làm oan người vô tội.

Nghĩa vụ chứng minh:

Mô hình tố tụng ở nước ta là mô hình tố tụng thẩm vấn, mục đích của mô hình tố tụng là xác định sự thật của vụ án, nhấn mạnh việc phát hiện xử lý tội phạm hơn bảo vệ quyền con người, chính vì vậy trong tố tụng hình sự Việt Nam, toà án có nghĩa vụ phải xác định sự thật của vụ án.

Ngoài ra, tố tụng hình sự của Việt Nam cũng có mục đích bảo vệ chế độ xã hội chủ nghĩa, bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của công dân, tổ chức, bảo vệ trật tự pháp luật xã hội chủ nghĩa, đồng thời giáo dục mọi người ý thức tuân theo pháp luật, đấu tranh phòng ngừa và chống tội phạm. Nghĩa vụ chứng minh thuộc về tòa án, do đó vấn đề đặt ra là toà án chứng minh sự thật của vụ án bằng cách nào, việc xác định sự thật của vụ án của toà án bị quy định bởi đặc trưng của hoạt động xét xử ra sao và làm thế nào để toà án thực hiện việc xác định sự thật của vụ án.

Theo quy định tại Bộ Luật tố tụng 2015 thì:

Ở giai đoạn khởi tố, Cơ quan điều tra có nghĩa vụ thu thập chứng cứ để xác định tội phạm và người thực hiện hành vi phạm tội.

Ở giai đoạn truy tố, trên cơ sở hồ sơ vụ án và bản kết luận điều tra, Viện kiểm sát có nghĩa vụ chứng minh người bị đề nghị truy tố có phạm tội hay không phạm tội: nếu phạm tội thì phạm tội gì, theo điều khoản nào của Bộ luật hình sự để làm bản cáo trạng truy tố bị can trước Toà án.

Ở giai đoạn xét xử, nghĩa vụ chứng minh thuộc về Hội đồng xét xử.