Khái niệm chế tài do vi phạm hợp đồng thương mại là để chỉ một loại chế tài phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng thương mại.
Tiếp cận khái niệm chế tài theo nghĩa hẹp thì đó là một bộ phận của quy phạm pháp luật nêu lên những biện pháp tác động mà nhà nước dự kiến để đảm bảo cho pháp luật được thực hiện nghiêm minh. Các biện pháp tác động nêu ở bộ phận chế tài của quy phạm pháp luật sẽ được áp dụng đối với chủ thể nào vi phạm pháp luật, không thực hiện đúng mệnh lệnh của nhà nước đã nêu ở bộ phận quy định của quy phạm pháp luật. Tiếp cận theo nghĩa rộng, chế tài là những hậu quả pháp lý bất lợi đối với bên vi phạm pháp luật.
Các hình thức chế tài rất đa dạng, có thể là những biện pháp cưỡng chế nhà nước mang tính trừng phạt có liên quan tới trách nhiệm pháp lý, bao gồm: chế tài hình sự, chế tài hành chính, chế tài dân sự; có thể là những biện pháp chỉ gây cho chủ thể những hậu quả bất lợi như bãi bỏ, đình chỉ các văn bản sai trái của cơ quan cấp dưới, tuyên bố hợp đồng vô hiệu và các biện pháp khác.
Chế tài do vi phạm hợp đồng thương mại là một loại chế tài phát sinh trong quá trình thực hiện hợp đồng thương mại. Pháp luật các nước không đưa ra định nghĩa cụ thể thế nào là chế tài do vi phạm hợp đồng thương mại. Pháp luật Việt Nam cũng chỉ đưa ra khái niệm “Vi phạm hợp đồng là việc một bên không thực hiện, thực hiện không đầy đủ hoặc thực hiện không đúng nghĩa vụ theo thỏa thuận giữa các bên theo quy định của Luật này” (Khoản 12 Điều 3 Luật thương mại năm 2005) và liệt kê các loại chế tài trong thương mại bao gồm: Buộc thực hiện đúng hợp đồng; Phạt vi phạm; Bồi thường thiệt hại; Tạm ngừng thực hiện hợp đồng; Đình chỉ thực hiện hợp đồng; Hủy bỏ hợp đồng ; Và các biện pháp khác do các bên thỏa thuận không trái với nguyên tắc cơ bản của pháp luật Việt Nam, điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên và tập quán thương mại quốc tế. (Điều 292 Luật thương mại năm 2005).
>>> LVN Group tư vấn pháp luật trực tuyến qua tổng đài: 1900.0191
Như vậy, Luật thương mại năm 2005 tiếp cận khái niệm chế tài do vi phạm hợp đồng thương mại theo nghĩa hẹp, đó là các biện pháp tác động bất lợi về tài sản của bên có quyền lợi bị vi phạm đối với chủ thể có hành vi vi phạm cam kết hợp đồng thương mại, bao gồm các chế tài được quy định tại Điều 292 Luật thương mại năm 2005. Theo đó “Chế tài do vi phạm hợp đồng thương mại là hình thức chế tài áp dụng đối với các chủ thể không thực hiện hoặc thực hiện không đúng, không đầy đủ các cam kết theo hợp đồng, theo đó bên có hành vi vi phạm hợp đồng thương mại phải gánh chịu một hậu quả pháp lý bất lợi do hành vi vi phạm của mình gây ra.